محی الدین ابن عربی
شیخ اکبر محی الدین محمد ابن العربی الحاتمی الطائی الاندلسی (1240ء—1165ء)، دنیائے اسلام دے ممتاز صوفی، عارف، محقق تے علوم دا بحر بیكنار ہن۔ اسلامی تصوف وچ آپؒ كوں شیخ اکبر دے ناں نال یاد كیتا ویندے تے تمام مشائخ آپؒ دے ایں مقام تے تمكین دے قائل ہن۔ عام خیال ایہ ہے کہ تصوف اسلامى وچ وحدت الوجود دا تصور سب توں پہلے انھاں نے ہی پیش کیتا۔ انہاں دا قول ہئی کہ باطنی نور خود رہبری کریندے۔ بعض علما نے انہاں دے ایں عقیدے کوں الحاد و زندقہ نال تعبیر کیتا ہے۔ مگر صوفیا انھاں کوں شیخ الاکبر آہدے ہن۔
انہاں دی تصانیف دی تعداد پنج سو دے قریب ہے۔ جنہاں وچ فصوص الحكم تے الفتوحات المکیہ (4000 صفحات) بہت مشہور ہن۔ فتوحات المكيۃ 560 ابواب تے مشتمل ہے تے کتب تصوف وچ اس دا درجہ بہت بلند ہے۔
ذاتی معلومات[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]
آپؒ اندلس دے شہر مریسیہ وچ 27 رمضان المبارک 560ھ مطابق 1165ء کوں ہک معزز عرب خاندان وچ پیدا تھئے، جیہڑا مشہور زمانہ سخی حاتم طائی دے بھرا دی نسل توں ہئی۔ 620ھ وچ آپؒ نے دمشق کوں اپݨا وطن بݨایا، جتھوں دے حاکم الملک العادل نے آپؒ کوں اتھاں آ کے رہݨ دی دعوت ݙتی ہئی۔ اتھاں آپؒ نے 28 ربیع ا لآخر 638ھ مطابق 1240ء کوں وفات پاتی تے جبل قاسیون دے پہلو وچ دفن کیتے گئے تے آپؒ دا مزار اقدس اج تک مرجع خواص و عوام ہے ۔
آپؒ دے والد مریسیہ دے ہسپانوی الاصل حاکم محمد بن سعید مرذنیش دے دربار نال متعلق ہن۔ ابن عربی ابھی اٹھ سال دے ہن کہ مریسیہ تے مؤحدون دے قبضہ کرݨ دے نتیجہ وچ آپؒ دے خاندان کوں اتھوں ہجرت کرنی پئی۔ چونکہ اشبیلیہ پہلے توں موحدون دے ہتھ وچ ہئی، اس واسطے آپؒ دے والد نے لشبونہ (حالیہ پرتگال دا دار الحکومت لزبن) وچ پناہ گھدی۔ البتہ جلد ہی اشبیلیہ دے امیرابو یعقوب یوسف دے دربار وچ آپؒ کوں ہک معزز عہدہ دی پیشکش تھئی تے آپؒ اپݨے خاندان سمیت اشبیلیہ منتقل تھی گئے، جتھاں ابن عربی نے اپݨی جوانی دا زمانہ گزارا۔
اہم تصانیف[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]
- فصوص الحکم و خصوص القلم
- روح القدس فی مناصحۃ النفس (اصلاح نفس کا آئینہ حق)
- الاسفار عن نتائج الأسفار (روحانی اسفار تے انہاں دے ثمرات)
- فتوحات مکیہ
- التدبيرات الالهية في اصلاح المملكة الانسانية ( انسانی مملکت دی اصلاح وچ خدائی تدبیراں )
- عنقاء مغرب في معرفۃ ختم الاولياء وشمس المغرب
- العقد المنظوم والسر المختوم
- محاضرة الابرار ومسامرة الاخيار
- مشاهد الاسرار القدسیۃ ومطالع الانوار الالهيۃ
- ترجمان الاشواق (عارفانہ كلام ابن عربي)
- تنزل الاملاك في حركات الافلاك
اردو تراجم كتب ابن عربی[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]
ابن عربیؒ دى مندرجہ ذيل كتاباں دا اردو ترجمہ موجود ہے۔
فصوص الحكم[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]
- فصوص الحكم ترجمہ عبد الغفور دوستى (1889 حيدرآباد دكن)۔
- فصوص الحكم ترجمہ سيد مبارك علی (1894 كانپور)۔
- فصوص الحكم ترجمہ مولوى عبد القدير صديقی ايہ كتاب پنجاب يونيورسٹى دے نصاب وچ شامل ہے۔
- مولانا اشرف علی تھانوى نے فصوص الحكم تے تعليقات درج كیتي ہن كتاب دا ناں ہے خصوص الكلم جس وچ انہاں نے ابن عربیؒ دا دفاع كيتا ہے۔
- پیر مہر على شاہ صاحب دى كتاب تحقيق الحق فی كلمۃ الحق اور ملفوظات مہريہ ابن عربیؒ دے دفاع وچ اپݨى مثال آپ ہے۔
- ابرار احمد شاہی،
فتوحات مكيہ[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]
- فتوحات مکیہ ترجمہ مولوی فضل خان مرحوم ( وفات 1938) جس وچ پہلے 30 فصول دا ترجمہ كيتا گیا ہئی۔
- فتوحات مکیہ ترجمہ سليم چشتی 1987 تك ترجمے دی چار جلداں شائع تھیاں۔
- فتوحات مکیہ ترجمہ فاروق القادرى پہلی 2 فصول دا ترجمہ 2004 وچ شائع تھیا.
رسائل ابن عربی[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]
- ابن عربیؒ دے جار رسائل
- شجرة الكون
- الكبريت الاحمر
- الامر المحكم والمربوط
- كتاب الاخلاق و الامر
دا ترجمہ 2001 وچ لاہور توں شائع تھیا ہے مترجم محمد شفيع ہن۔
رسائل ابن العربى (جلد اول)[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]
- ابن عربی فاونڈیشن نے عصری تقاضیاں كوں مدنظر ركھدے ہوئے جدید تے عصری اردو وچ شیخ اكبر دے سہل تراجم كرݨ دا بیڑا چاتا اس سلسلے دی پہلی كڑی رسائل ابن عربی (جلد اول) جون 2008 وچ منظر عام تے آئی اس كتاب وچ شیخ اكبر دے درج ذیل كتب تے رسائل شامل كیتے گئے ہن :
- كتاب الجلال والجمال
- كتاب الوصيۃ
- حليۃ الابدال
- نقش الفصوص
- رسالۃ الفناء في المشاہدہ
- كتاب اصطلاحات الصوفيۃ
- رسالہ الي امام الرازي
- كتاب الألف و ہو كتاب الأحديہ
- القسم الإلھي
- الجلالہ و ہو كلمة اللہ
- كتاب التراجم
- ميم واو نون[١]
- التدبيرات الإلهية في اصلاح المملكة الإنسانية
مملكت انسانی کی اصلاح میں خدائی تدبیریں دسمبر 2008 كوں شائع تھئی۔[٢]
- مشكاة الأنوار فيما روي عن اللہ من الأخبار بنام101 احادیث قدسی
مکمل عربی متن اردو ترجمے تے شیخ اکبر دے نزدیک احادیث دی اہمیت تے شامل مقدمے دے نال ابن عربی فاونڈیشن پاکستان توں شائع تھئی۔ تحقیق عربی متن: اسٹیفن ہرٹنسٹائن تے مارٹن ناٹ کٹ مترجم: ابرار احمد شاہی
- الإسفار عن نتائج الأسفار بنام روحانی اسفار تے انہاں دے ثمرات، تحقیق شدہ مکمل عربی متن، اردو ترجمے دے نال ابن عربی فاونڈیشن توں شائع تھئی۔
، تدوین عربی متن: ڈینس گرل (داؤد الفقیر) فرانسیسی اسکالر، ابرار احمد شاہی
- روح القدس فی مناصحة النفس
- نفس دا آئینہ حق