قاضی ابو یوسفؒ

قاضی ابو یوسفؒ (پیدائش: 113ھ/ 731ء – وفات: 5 ربیع الاول 182ھ/ 26 اپریل 798ء)، امام ابوحنیفہ دے شاگرد اور حنفی مذہب دے ہک امام، یعقوب ناں، ابو یوسف کنیت اے. آپؒ امام ابوحنیفہؒ دے بعد خلیفہ ہادی، مہدی تے ہارون الرشید دے عہد وچ قضا دے محکمے تے فائز رہے اور تاریخ اسلام وچ پہلے شخص ہن جنہاں کوں قاضی القضاۃ (چیف جسٹس) دے خطاب نال نوازا گیا. لیکن بادشاہ دی ہاں وچ ہاں ملا کے نی رہے، بلکہ ہر معاملے وچ شریعت دا اتباع کریندے، اتھاں تک کہ بادشاہ دا مزاج درست کر ݙتا۔ آپؒ دی مشہور تصنیف کتاب الخراج، فقہ حنفی دی مستند کتاباں وچ شمار تھیندی ہے۔

نسب

ابو یوسف یعقوب بن ابراہم بن حبیب بن سعد بن بحیر بن معاویہ بن قحافہ بن نفیل بن سدوس بن عبد عناف بن اسامہ بن سحمہ بن سعد بن عبد اللہ بن قدار بن معاویہ بن ثعلبہ بن معاویہ بن زید بن العوذ بن بجیلہ انصاری البجلی۔ سعد اوہے صحابی ہن جیہڑے غزوہ احد وچ رافع بن خدیج تے ابن عمر دے نال حضرت محمد صلی اللہ علیہ و آلہ و سلم دے سامݨے پیش کیتے گئے مگر کم عمر ہووݨ دی وجہ نال جنگ وچ شرکت دی اجازت نہ ملی۔ بعد وچ خندق و دیگر غزوات وچ شرکت دا موقع ملا، عمر بن خطاب دے دور وچ کوفہ وچ وفات پاتی۔ ابن عبد البر نے استیعاب وچ نقل کیتا ہے کہ {{اقتباس|غزوہ خندق کے روز نبی اکرمؐ نے سعد کوں ݙٹھا کہ کم عمر ہوݨ دے باوجود بڑی بہادری نال لڑدا پیا ہے تاں پچھا نوجوان تیݙا ناں کیا ہے؟ جواب ݙتا سعد بن حبتہ' نبی اکرمؐ نے فرمایا اللہ تیݙے ݙاݙے کوں نیک بخت بݨاوے، ذرا میݙے نیڑے آ، آپ، نبی کریمؐ دے قریب تھئے تاں نبی اکرمؐ نے آپ دے سر تے اپݨا دستِ شفقت پھیرا۔

تالیفات

• 1- كتاب الْآثَار "مُسْند الإِمَام أبي حنيفَة"۔
• 2- كتاب النَّوَادِر۔
• 3- اخْتِلَاف الْأَمْصَار۔
• 4- أدب القَاضِي۔
• 5- المالي فِي الْفِقْه۔
• 6- الرَّد على مَالك بن أنس۔
• 7- الْفَرَائِض۔
• 8- الْوَصَايَا۔
• 9- الْوكَالَة۔
• 10- الْبيُوع۔
• 11- الصَّيْد والذبائح۔
• 12- الْغَصْب والاستبراء۔
• 13- كتاب الْجَوَامِع