فلکیات
فلکیات (یعنی: سِتاریاں دا قانون؛ انگریزی: astronomy)، قُدرتی علوم دی ہک ایسی مخصُوص شاخ ہے جس وچ اجرامِ فلکی (مثلاً، چندر، سیارے، ستارے، شہابیے، کہکشاں، وغیرہ) تے زمینی کرۂ ہوا دے باہر روُنما تھیوݨ والے واقعات دا مشاہدہ کیتا ویندا ہے۔ اِس وچ آسمان تے نظر آوݨ والے اجسام دے آغاز، ارتقا تے طبعی و کیمیائی خصوصیات دا مطالعہ وی کیتا ویندا ہے۔ فلکیات دے عالم کوں فلکیات دان آکھا ویندا ہے۔ جتھاں فلکیات محض اجرامِ فلکی تے دیگر آسمانی اجسام تے غور کریندی ہے، اتھاں پوری کائنات دے سالِم علم کوں علم الکائنات آہدے ہن۔
اُردُو زبان وچ فلکیات، دراصل لفظ فلک دا ماخذ ہے۔ فلک توں مُراد زمین دے کرّہ دے گرد دی وسیع آسمانی چادر ہے، لہٰذا اِس چادر تے عیاں مختلف اجسام (چندر، سورج، ستارے، سیارے، وغیرہ) دی جانچ پڑتال وی فلکیات دے علوم وچ شامل تھیندی اے۔ انگریزی وچ اینکوں ”ایسٹرونومی“ (astronomy) آکھا ویندا ہے، جیہڑا یونانی زبان دے الفاظ ”ایسٹرون“ (ἄστρον؛ یعنی، ستارہ) تے ”نوموس“ (νόμος؛ یعنی، قانون) نال مل کے بݨدا ہے۔ چنانچہ، فلکیات دا مفہوم ”سِتاریاں دے علم“ یا ”سِتاریاں دے قانون“ دا ہے۔
فلکی حیاتیات
[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]حیاتیات خلا جس کوں انگریزی وچ Astrobiology آکھا ویندا ہے دراصل علم الخلا (astronomy)، حیاتیات تے ارضیات (geology) دی معلومات دے مدغم استفادہ نال نمودار تھیوݨ والا شعبہءعلم ہے، جیہڑا بطورخاص زندگی دے آغاز، اس دے پھیلاؤ تے ارتقاع نال متعلق بحث کریندا ہے۔ اس کوں Exobiology تے حیاتیات الفلک وی آکھا ویندا ہے۔