فتحِ مکہ دا پسِ منظر

صلح حدیبیہ ݙاہ سال کیتے تھئی ہئی مگر 630ء دے بالکل شروع وچ مشرکینِ مکہ دے اتحادی قبیلے بنو بکر نے مسلماناں دے اتحادی قبیلے بنو خزاعہ تے حملہ کیتا تے کئی آدمی قتل کر ݙتے۔ اوں دوران مکہ دے مشرکین قریش نے چہرے تے نقاب سٹ کے بنو بکر دی مدد وی کیتی مگر اے ڳال راز نہ رہ سڳی۔ اے صلح حدیبیہ دا اختتام ہئی۔ مسلمان ایں وقت تک بہت طاقتور تھی چکے ہن۔ ابوسفیان نے بھانپ گھدا ہئی کہ ہݨ مسلمان ایں ڳال دا بدلہ گھنسن، ایں واسطے اوں نے صلح کوں جاری رکھݨ دی کوشش دے طور تے مدینے دا دورہ کیتا۔ ابوسفیان اپݨی بیٹی حضرت سیدہ امِ حبیبہ دے گھر پہنچا، جیہڑے اسلام گھن آئے ہن تے حضور ﷺ دی زوجہ ہن۔ جݙݨ اوں نے بسترے تے ٻہوݨا چاہا تاں حضرت امِ حبیبہ نے بسترا تے چادر ولہیٹ ݙتی تے ابوسفیان کوں ٻہوݨ نہ ݙتا۔ اوں نے حیران تھی کے پچھا کہ بسترا کیوں ولہیٹا ڳیا ہے تاں حضرت ام حبیبہ رضی اللہ عنہا نے جواب ݙتا کہ 'تساں مشرک ہیوے تے نجس ہو ایں واسطے میں مناسب نی سمجھا کہ تساں رسولﷺ دی جگہ تے ٻہوو۔ جݙٹ ابوسفیان نے صلح دی تجدید کیتے حضور ﷺ توں رجوع کیتا تاں آپ ﷺ نے کوئی جواب نہ ݙتا، ول اوں نے کئی بزرگاں دی وساطت نال کوشش کیتی مگر کامیاب نہ تھیا۔ سخت غصے تے مایوسی وچ اوں نے تجدیدِ صلح دا یکطرفہ اعلان کیتا تے مکہ واپس چلا ڳیا۔ قبیلہ بنو خزاعہ نے حضور ﷺ توں فریاد کیتی تاں آپ ﷺ نے مکہ فتح کرݨ دا فیصلہ فرمایا۔ بنو خزاعہ نے اپݨے ہک شاعر عمرو ابن خزاعہ کوں بھیڄا جیں نے دردناک اشعار پڑھے تے ݙسایا کہ او 'وتیرہ' دے مقام تے رکوع و سجود وچ مشغول ہن تاں قریش نے انہاں تے حملہ کر ݙتا تے ساݙا قتلِ عام کیتا۔ حضور ﷺ نے اوں کوں فرمایا کہ اساں تہاݙی مدد کریسوں۔

حضور ﷺ نے روانگی دا مقصد ݙسے بغیر اسلامی فوج کوں تیار فرمایا تے مدینہ تے قریبی قبائل دے لوگاں کوں وی نال ملایا۔ لوگاں دے خیال وچ صلحِ حدیبیہ حالی قائم ہئی، ایں واسطے کہیں دے گمان وچ نہ ہئی کہ اے تیاری مکہ روانگی دی ہے۔ حضور ﷺ نے مدینہ توں ٻاہر ونڄݨ والے رستیاں تے نگرانی وی کروائی تاکہ اے خبراں قریش دا کوئی جاسوس ٻاہر نہ پھیلاوے ۔ حضور ﷺ نے دعا وی فرمائی کہ اے خدایا اکھیاں تے خبراں کوں قریش توں پوشیدہ کر ݙے تاکہ مسلمان اچانک مکہ تے چڑھائی کرن۔ 10 رمضان 8ھ کوں روانگی تھئی۔ کہیں کوں معلوم نہ ہئی کتھاں ونڄݨے۔ ہک ہفتے وچ مدینے توں مکے دا فاصلہ طے تھی ڳیا۔ مکہ مکرمہ کولوں کجھ فاصلے تے 'مرالظہران' دے مقام تے لشکرِ اسلام خیمہ زن تھی ڳیا۔ لوگاں کوں معلوم تھی چکا ہئی کہ مکہ دا ارادہ ہے۔