غزوۂِ طائف

حنین توں بھڄݨ والے کفار دے فوجاں کجھ تاں اوطاس وچ ونڄ کے ٹھہرے ہن تے کجھ طائف دے قلعہ وچ ونڄ کے پناہ گزیں تھی ڳئے ہن۔ اوطاس دے فوجاں شکست کھا کے ہتھیار سٹ ݙیوݨ تے مجبور تھی ڳئے تے سب گرفتار تھئے۔ لیکن طائف وچ پناہ گھنݨ والیاں نال وی جنگ ضروری ہئی۔ ایں کیتے حضور ﷺ نے حنین تے اوطاس دے اموال غنیمت تے قیدیوں کوں مقام جعرانہ تے جمع کرکے طائف دا رخ فرمایا۔

طائف دا محل وقوع

طائف خود ہک بہت ہی محفوظ شہر ہئی جس دے چاراں طرف شہر پناہ دی دیوار بنلݨی ہوئی ہئی اور اتھاں ہک بہت ہی مضبوط قلعہ وی ہئی۔ اتھوں دا رئیس اعظم عروہ بن مسعود ثقفی ہئی جیہڑا ابوسفیان دا داماد ہئی۔ اتھاں بنو ثقیف دا جیہڑا خاندان آباد ہئی او عزت و شرافت وچ قریش دا ہم پلہ شمار کیتا ویندا ہئی۔ کفار دے تمام فوجاں سال بھر دا راشن گھن کے طائف دے قلعے وچ پناہ گزیں تھی ڳئے ہن۔

طائف دا محاصرہ

اسلامی افواج نے طائف پہنچ کے شہر دا محاصرہ کر گھدا مگر قلعے دے اندروں کفار نے ایں زور و شور دے نال تیراں دی بارش شروع کر ݙتی کہ لشکر اسلام اوندی تاب نہ گھنا سڳا تے مجبوراً اینکوں پسپا تھیوݨا پیا۔ 18 ݙینہاں تک شہر دا محاصرہ جاری رہیا مگر طائف فتح نہ تھی سڳا۔ حضور ﷺ نے جݙݨ جنگ دے ماہراں نال مشورہ فرمایا تاں نوفل بن معاویہ نے عرض کیتا کہ یا رسول اﷲ ﷺ ! لومڑی اپݨے بھٹ وچ گھس ڳئی ہے۔ اگر کوشش جاری رہی تاں پکڑ گھدی ویسی لیکن اگر چھوڑ ݙتی ونڄے تاں وی ایندے کولوں کوئی اندیشہ نہی ۔ اے سݨ کے حضور ﷺ نے محاصرہ ختم کرݨ دا حکم فرمایا۔ طائف دے محاصرے وچ بہت سارے مسلمان زخمی تھئے تے کل ٻارہاں اصحاب شہید تھئے، ست قریش، چار انصار تے ہک شخص بنی لیث دے زخمیاں وچ، ابوبکر صدیق دے صاحبزادے عبد اﷲ بن ابوبکر وی ہن۔ اے ہک تیر توں زخمی تھی ڳئے ہن۔ ول اچھے وی تھی ڳئے، لیکن ہک مدت دے بعد ول انہاں دا زخم پھٹ ڳیا تے اپݨے والد ابوبکر صدیق دے دور خلافت وچ اِینہی زخم توں انہاں دی وفات تھی ڳئی۔ حضرت محمدﷺ نے اعلان فرمایا کہ جیہڑا غلام قلعے توں لیہہ کے ساݙے کول آ ونڄے او آزاد ہے۔ ایں اعلان تے 23 غلام لیہہ آئے انہاں وچ ہک شخص ابوبکرہ وی ہن۔ او قلعے دے دیواراں تے چڑھ چڑھ کے ہک چرخی دی مدد نال جس نال رہٹ توں پاݨی کڈھا ویندے توں لٹک کے تلے آ ڳئے۔ ایں کیتے حضرت محمدﷺ نے انہاں دی کنیت ابوبکرؓہ رکھی۔ عربی زبان وچ چرخی (جس نال پاݨی کڈھا ویندے) کوں بکرہ یا بکر آکھا ویندے۔

مال غنیمت دی تقسیم

طائف توں محاصرہ چا کے حضور ﷺ جعرانہ تشریف گھن آئے۔ اتھاں اموال غنیمت دا بہت بڑا ذخیرہ جمع ہئی۔ چویہہ ہزار اٹھ، چالیہہ ہزار توں زائد ٻکریاں، کئی مݨ چاندی تے چھی ہزار قیدی۔ اسیرانِ جنگ دے بارے آپ ﷺ نے انہاں دے رشتہ داراں دے آوݨ دا انتظار فرمایا۔ لیکن کئی ݙینہہ گزرݨ دے باوجود جݙݨ کوئی نہ آیا تاں آپ ﷺ نے مال غنیمت کوں تقسیم فرما ݙیوݨ دا حکم فرما ݙتا۔ مکہ تے اوندے اطراف دے نومسلم رئیساں کوں آپ ﷺ نے بڑے بڑے انعاماں نال نوازا۔ اتھاں تک کہ کہیں کوں ترئے سو اٹھ، کہیں کوں ݙو سو اٹھ، کہیں کوں سو اٹھ انعام دے طور تے عطا فرمائے ۔ اینہی طرح ٻکریاں کوں وی نہایت فیاضی دے نال تقسیم فرمایا۔

چھی ہزار قیدیاں دی رہائی

آپ ﷺ جݙݨ اموالِ غنیمت دی تقسیم فرما چکے تاں قبیلہ بنی سعد دے رئیس زہیر ابو صرد چند معززین دے نال بارگاہ رسالت ﷺ وچ حاضر تھئے تے اسیران جنگ دی رہائی دے بارے وچ درخواست پیش کیتی۔ ایں موقعے تے زہیر ابو صرد نے ہک بہت مؤثر تقریر کیتی ایندا خلاصہ اے ہے کہ اے حضرت محمدﷺ، تساں ساݙے خاندان دی ہک عورت حلیمہ دا کھیر پیتے۔ آپ ﷺ نے جنہاں عورتاں کوں انہاں چھپریاں وچ قید کر رکھا ہے انہاں وچوں ٻہوں ساریاں آپ ﷺ دے (رضاعی) پھوپھیاں تے بہت ساریاں آپ ﷺ دے ماسیاں ہن۔ خدا دی قسم! اگر عرب دے بادشاہاں وچوں کہیں بادشاہ نے ساݙے خاندان دی کہیں عورت دا کھیر پیتا ہوندا تاں ساکوں اوندے توں بہت زیادہ امیداں ہوندے تے آپ ﷺ توں تاں ٻئے وی زیادہ ساݙے توقعات وابستہ ہن۔ لہٰذا آپ ﷺ انہاں سب قیدیاں کوں رہا فرما ݙیو۔

زہیر دی تقریر سݨ کے حضور ﷺ ٻہوں متاثر تھئے تے آپ ﷺ نے فرمایا کہ میں تساں لوگاں دا ٻہوں زیادہ انتظار کیتے مگر تساں لوگاں نے آوݨ وچ بہت زیادہ دیر لا ݙتی۔ بہر کیف میݙے خاندان والیاں دے حصے وچ جس قدر لونڈی غلام آئے ہن۔ میں انہاں سب کوں آزاد کر ݙتا۔ لیکن ہݨ عام رہائی دی تدبیر اے ہے کہ نماز دے وقت جݙݨ مجمع ہووے تاں تساں لوگ اپݨی درخواست سب دے سامݨے پیش کرو۔ چنانچہ نماز ظہر دے وقت انہاں لوگاں نے اے درخواست مجمعے دے سامنے پیش کیتی تے حضور ﷺ نے مجمعے دے سامݨے اے ارشاد فرمایا کہ میکوں صرف اپݨے خاندان والیاں تے اختیار ہے لیکن میں تمام مسلماناں کوں سفارش کریندا ہاں کہ قیدیاں کوں رہا کر ݙتا ونڄے، اے سݨ کے تمام انصار و مہاجرین تے ݙوجھے تمام مجاہدین نے وی عرض کیتا کہ یا رسول اﷲﷺ ! ساݙا حصہ وی حاضر ہے۔ آپ ﷺ انہاں لوگاں کوں وی آزاد فرما ݙیو۔ ایں طرح چھی ہزار اسیران جنگ دی رہائی تھی ڳئی۔