عمرۃ القضاء

عمرۃ القضاءصلح حدیبیہ دی وجہ توں اوں سال عمرہ کیتے بغیر مدینہ واپس ونڄݨ دے بعد اڳلے سال اونہی عمرے کوں ادا کیتا ڳیا جیندا ناں عمرۃ القضاء تھی ڳیا۔ چونکہ حدیبیہ دے صلح نامے وچ ہک شق اے وی ہئی کہ آئندہ سال حضور ﷺ مکہ آ کے عمرہ ادا کریسن تے ترئے ݙینہہ مکہ وچ قیام فرمیسن۔ ایندے دے مطابق ماہ ذوالقعدہ 7ھ وچ آپ ﷺ نے عمرہ ادا فرماوݨ کیتے مکہ روانہ تھیوݨ دا عزم فرمایا تے اعلان کرا ݙتا کہ جیہڑے لوگ گزشتہ سال حدیبیہ وچ شریک ہن او سب میݙے نال ڄلن۔ چنانچہ بجز انہاں لوگاں دے جیہڑے جنگ خیبر وچ شہید یا وفات پا چکے ہن، سب نے اے سعادت حاصل کیتی۔

مکہ مکرمہ روانگی

حضورﷺ کوں چونکہ کفار مکہ تے بھروسا نہ ہئی کہ او اپݨے عہد کوں پورا کریسن، ایں واسطے آپ ﷺ جنگ دی پوری تیاری دے نال روانہ تھئے۔ بوقت روانگی ابو رہم غفاری کوں آپ ﷺ نے مدینہ تے حاکم بݨا ݙتا تے ݙو ہزار مسلماناں دے نال جنہاں وچ ہک سو گھوڑیاں تے سوار ہن، آپ ﷺ مکہ کیتے روانہ تھئے۔ سٹھ اٹھ قربانی کیتے نال ہن۔ جݙݨ کفار مکہ کوں خبر ملی کہ حضورﷺ ہتھیاراں تے سامان جنگ دے نال مکہ تشریف گھدی آندن تاں او بہت گھبرائے تے انہاں نے چند آدمیاں کوں صورت حال دی تحقیقات کیتے مرالظہران تک بھیڄا۔ محمد بن مسلمہ جیہڑے اسپ سواراں دے افسر ہن، قریش دے قاصداں نے انہاں نال ملاقات کیتی۔ انہاں نے اطمینان ݙیوایا کہ نبی ﷺ صلح نامہ دی شرط دے مطابق بغیر ہتھیار دے مکہ مکرمہ داخل تھیسن۔ اے سݨ کے کفار قریش مطمئن تھی ڳئے۔

عمرے دی ادائیگی

چنانچہ حضور ﷺ جݙݨ مقام یاجج پہنچے جیہڑا مکہ توں اٹھ میل دور ہے تاں تمام ہتھیاراں کوں اوں جگہ رکھ ݙتا تے بشیر بن سعد دی ماتحتی وچ چند صحابہ کرام کوں انہاں ہتھیاراں دی حفاظت کیتے متعین فرما ݙتا تے اپݨے نال ہک تلوار دے سوا کوئی ہتھیار نہ رکھا تے صحابہ کرام دے مجمعے دے نال لبیک پڑھدے ہوئے حرم دی طرف ودھے۔ جݙݨ رسول اکرم ﷺ حرم کعبہ وچ داخل تھئے تاں کجھ کفار قریش مارے حسد دے اوں منظر دی تاب نہ جھل سڳے تے پہاڑاں تے ٹر ڳئے۔ مگر کجھ کفار اپݨے دارالندوہ(کمیٹی گھر) دے پاس کھڑے اکھیاں پھاڑ پھاڑ کے بادهٔ توحید و رسالت نال مست تھیوݨ والے مسلماناں دے طواف دا نظارہ کرݨ لڳے تے آپس وچ آکھݨ لڳے کہ اے مسلمان بھلا کیا طواف کریسن؟ انہاں کوں تاں بکھ تے مدینے دے بخار نے کچل کے رکھ ݙتے۔ حضور ﷺ نے مسجد حرام وچ پہنچ کے اضطباع فرما گھدا۔ یعنی چادر کوں ایں طرح ولہیٹ گھدا کہ آپ ﷺ دا سڄا شانہ تے بازو کھل ڳیا تے آپ ﷺ نے فرمایا کہ خدا اوندے تے اپݨی رحمت نازل فرماوے جیہڑا انہاں کفار دے سامݨے اپݨی قوت دا اظہار کرے۔ ول آپ ﷺ نے اپݨے اصحاب دے نال شروع دے ترئے پھیریاں وچ شانیاں کوں ہلا ہلا کے تے خوب اکڑدے ہوئے چل ک طواف فرمایا۔ ایں عمل کوں عربی زبان وچ رمل آہدن۔ چنانچہ اے سنت اڄ تک باقی ہے تے قیامت تک باقی رہسی کہ ہر طواف کعبہ کرݨ والا شروع طواف دے ترئے پھیریاں وچ رمل کریندے۔