صوفی فیض محمد دلچسب

ست دریاویں دی دھرتی ‘سرائیکی دھرتی زرخیز ہووݨ دے نال نال مردم خیز وی ہے ۔بلاشک ایں سرائیکی ماء دھرتی اتنے عظیم پتر پیدا کیتن جو انسانیت انہاں تے ہمیش فخر کریندی رہ ویسے۔ انہاںعظیم لوکاں وچوں ہک ناں صوفی فیض محمد دلچسپ دا ہے ‘ صوفی فیض محمد دلچسپ روہی دے سادے تے ساد مرادے انسان ہِن ‘آپ جند و پیرکمال نکی جہی وستی وچ پیدا تھئے پر سرائیکی شاعری وچ بہوں ناں کمایا۔ دلچسپ سئیں دا وڈا حوالہ عاشق مصطفیٰ تے ثناء خوان رسولؐ دا ہے ‘سرکارؐدی ثناء مٹھے تے سوہݨے انداز نال جئیں طرح سئیں صوفی فیض محمد دلچسپ کیتی اَج تک کنیں وچ اوجھی مٹھی آواز نی پئی ‘حمد نعت‘ مولود‘ کافی‘ مرثیہ قصیدہ تے نعتیہ ڈوہڑے بہوں زیادہ مقدار وچ لکھیے۔ انہاں دا اسلوب بہوں چنگا تے من بھاوݨا ہا ‘ سئیں صوفی فیض محمد دلچسپ دی شاعری وچ عشق مصطفیٰؐ دے حوالے اساکوں جاہ جاہ تے ملدن۔

روہی نال محبت:

صوفی فیض محمد دلچسپ دے وڈکیں دا تعلق روہی نال ہا‘ روہی دی محبت انہاں دی شاعری دا خاصہ ہے ‘ انہاں روہی دی محبت دے نال نال روہی وچ موجود مناظر دی منظر کشی وی خوب کیتی اے۔ دلچسپ سئیں دی شاعری دا سݨہپ اے وی ہے جو اُوندی شاعری اپݨے سُݨݨ کوں الویندی اے ‘اپݨے پڑھݨ آلیں نال اَلا بول کریندی اے ‘ اپݨے سُݨݨ آلیںتوں کجھ پچھدی تے انہاں توں سوال کریندی اے’’جو مارکہ میں جو آکھیے تساں سمجھا وی ہے؟‘‘ ایجھی شاعری کوں مکالماتی شاعری آکھیا ویندے‘ مکالماتی شاعری دے رنگ پڑھݨ آلیں کوں جاہ جاہ تے نظر آئوسن۔

قادرالکلام شاعر:

صوفی فیض محمددلچسپ سرائیکی زبان دے ہک قادر الکلام شاعری ہن‘ جئیں ویلھے لکھݨ بہندے ہن تاں ڈھگیں دے ڈھگ لا ڈیندے ہن‘ ایویں لگٖدا ہا جو اُو شاعری کریندے نی بیٹھے‘ شاعری ’’تھیندی‘‘ پی اے ‘ او شاعر ’’بݨیے‘‘ نی بلکہ قدرتوں بݨیے بݨائے شاعر ہن ۔ اُو لوظیں دے متھاج نہ ہن ایویں لگٖدے لوظ جملے فقرے تے اکھاݨ انہاں دے اگوں ہتھ بدھی کھڑے ہوندے ہَن‘ دلچسپ سئیں دی شاعری وچوں ایجھیاں ڈھیر مثالاں ڈتیاں ونج سگٖدن پر مضمون دے ودھارے توں بچݨ سانگے اتھاں نمونے شعر نی ݙتے ویندے پے ۔

سٹیج دے بادشاہ:

صوفی فیض محمددلچسپ سٹیج دے بادشاہ ہن‘ جݙاں اوپڑھدے ہن تاں ہزاریں تے لکھیں دا مجمع انہاں دا کلام بہوں توجہ تے خاموشی نال سݨدا ہا‘ انہاں دی آواز وچ گھن گرج دے نال نال ہک جادو ہا جیرھا سُنݨ آلیں کوں بے خود کر ڈیندا ہا۔سئیں صوفی فیض محمد دلچسپ دے کلام وچ موسیقی تے غنائیت بدرجہ اُتم موجود ہئی‘ سُݨݨ آلے کوں چس تے سواد ݙیندی اے‘ اَج سرائیکی گلوکار انہاندا کلام محبت نال گٖمدن۔

سرائیکی میراث:

صوفی فیض محمد دلچسپ دا کلام سرائیکی دا خزانہ تے سرائیکی اَدب دی میراث اے وسیب وچ ایجھے ادارے کائنی جیرھے ایں مُڑی کوں ہتھیکا کر سگٖن‘ حکومت سرائیکی آلے پاسے توجہ نی کریندی او سرائیکی نال او کوا کریندی پی اے جیویں اکھیندے ’’مار نہ کُٹ تے آندر چا گھُٹ ‘‘ پنجاب سرکار 80کروڑ روپے دے خرچ نال لاہور وچ پنجاب کمپلیکس بݨا ڈتے۔پنجابی زبان دی ترقی واسطے ہر سال کروڑاں روپے ڈیندی اے ‘ پنجابی ادارے واسطے اَساں غریب سرائیکیںدے ٹیکس تے وسائل وچوں ہر مہینے ’’پنجابی کمپلیکس‘‘ دے ملازماں کوں لکھاں روپے دی تنخواہ چلت کر ڈیندی اے پر سرائیکی کیتے سُنج اے ‘ ایہا وجہ ہے جو اَج تک صوفی فیض محمد دلچسپ جہے عظیم شاعر دا مکمل کلام نی چھپ سگٖیا۔ اے تاںدلچسپ سئیں دے بھرا سئیں صوفی نجیب اللہ نازش تے جگ مشہور سرائیکی گلوکار اجمل ساجد دی ہمت اے جو اَج دیوان دی شکل وچ کجھ کلام سامھے اَمدا پے نہ تاں اتھاں تاں صدیں توں سرائیکی شاعریں تے ادیبیں دیاں لکھتاں مٹی سوا تھیندیاں اَمدین‘ وجہ صرف اے ہے جو سرائیکی قوم کوں ہزاراں سالیں توں حملہ آوریں مار تے ونجا چھوڑے انہاں صرف دھرتی نی کھسی‘ انہاں صرف بندیں کوں قیدی تے غلام نی بݨایا بلکہ اُنہاں دھرتی ‘ دھرتی دے وسائل دی لُٹ پُٹ تے  وسیب دے کلچر کوں وی تباہ کیتے۔وسیب دے لوکاں توں زبان وی کھسی تے وسیب دے لوکاں کوںگونگا بݨائے ‘ اَج غلامی توں آزادی دا وقت اے تاں جو صوفی فیض محمد دلچسپ جہے سوجھواݨیںدیاں کتاباں چھپݨ تے سرائیکی سوچ دا سوجھلا  تھیوے۔

ادبی ماحول:

قومیں دی زندگی وچ کجھ شخصیتاں ایجھیاں امدین جنہیں دے عمل نال وسیب دی ادبی ‘ ثقافتی تے سماجی زندگی وچ انقلاب آ ویندے ‘ صوفی فیض محمد دلچسپ وی ہک ایجھی ہستی دا ناں ہے ۔ انہاں ایجھے گھر وچ اَکھ کھولی جتھاں ادبی ماحول میسر نہ ہا پر او باہر نکتے تاں انہاں کوں حافظ عبد الکریم دلشاد‘ جانباز جتوئی‘ نور محمد سائل‘ سرور کربلائی ‘ اقبال سوکڑی‘ نقوی احمد پوری ‘ ریاض رحمانی تے قیس فریدی جہے وڈے شاعر نظر آئے ۔ او سرائیکی زبان دے ادبی ماحول توں بہوں متاثر تھئے پر نقل کہیں دی نہ کیتی البتہ شاعری دی قدیم روایت کوں اگوں تے ٹور تے اپݨا رنگ تے اپݨا اسلوب اختیار کیتا‘ انہاں سرائیکی ماء بولی دی خذمت واسطے اپݨے شاگرد یں اَتے اپݨے متاثرین دی ہک فوج تیار کیتی ‘ شاعری دی ایں فوج سرائیکی زبان دے ادبی محاذ تے بہوں کم کیتا تے صدیاں دی چپ دے بعد جاہ جاہ تے سرائیکی دا چرچا تھیوݨ پئے گیا۔ وسیب دے گونگیں کوں زبان ملی تے اَݨ بٖول پتھر وی بٖول پئے ‘میںسمجھداں اے بہوں وݙا کم ہا جیرھا اُنہاں کیتا ۔

مٹی نال محبت:

دلچسپ سئیں کوں اپݨے وسیب ‘اپنی دھرتی تے اپنی مٹی نال پیار ہا‘ انہاں سرائیکی وسیب دے حقوق خصوصاً بہاولپور صوبے دی تحریک وچ ودھ چڑھ تے حصہ گھدا اَتے صوبے دے حق وچ کتاب ’’حق دی آواز‘‘ لکھی ۔ سئیںجانباز جتوئی دے بعد ادب دے سٹیج تے جیرھی ہستی سرائیکی دی عظمت دا لوہا منوایا او صوفی فیض محمد دلچسپ ہن ‘ او چنگے شاعر ہووݨ دے نال نال بہوں چنگے انسان وی ہن ‘ اپنے دوستیں تے اپݨیں شاگردیں دی مالی مدد کریندے ہن اَتے سرائیکی واسطے کم کرݨ والے ہر شخص دی قدر کرݨ دے نال نال ہر اَئے گے دی سنبھال لہندے ہن۔

گولڈ میڈل:

عظیم ادبی خدمات دے اعتراف وچ نواب آف بہاولپور محمد عباس خان عباسی انہاں کوں گولڈ میڈل پیش کیتا۔ صوفی فیض محمد دلچسپ دے ابے سیں دا ناں حاجی قادر بخش اَتے ذات ’’سرا‘‘ ہئی ‘او وی نعتاں لکھدے ہن تے سُر نال پڑھدے ہَن۔ آپ 1934ء وچ جندو پیرکمال تحصل لیاقت پور وچ پیدا تھئے‘ شاعری دا مُنڈھ 1954ء وچ 20سال دی عمر وچ بٖدھا‘ حضرت جانباز جتوئی اَتے استاد دلشاد احمد پوری آپ دے اُستاد ہن‘ ڈڈھ درجن توں زائد شعری مجموعے تخلیق کیتے‘ 5مارچ 1982ء کوں موٹر سائیکل نال حادثہ تھیا تے شاعری دے بادشاہ صوفی فیض محمد دلچسپ اپݨے خالق حقیقی کوں ونج ملیے۔ آپ دی دردناک موت سارے وسیب کیتے بہوں وڈے صدمے دا باعث بݨی ۔وسیب دے لوک اَج وی انہاں کوں سِک تے محبت نال یاد کریندن۔ دعا ہے خداوند کریم انہاں دی مغفرت فرماوے۔(آمین)

مرحوم دے پتر احمد دین فیض تے بھرا سئیں خیر محمد سراء حاجی حبیب اللہ سراء تے صوفی نجیب اللہ نازش اپݨے بھرا دی بزم اَتے مشن کوں بہوں سوہݨے طریقے نال اگوں ٹوریندے پن ‘آپ دے پیارے بھنڑینجے اجمل ساجد گلوکاری وچ بٖہوں وݙا ناں کمائے تے سرائیکی دی بٖہوں وݙی خدمت کیتی اے‘ دُعا جو اللہ انہاں دے کم اِچ برکت پاوے۔(آمین)

حوالہ

معروف سرائیکی لکھاری سئیں ظہور احمد دھریجہ دی کتاب (سرائیکی اجرک) وچوں چوݨ