سقوط خلافت اسلامی

اہل سنت وچ خلافت سب توں وݙا ادارہ ہوندے جیہڑا کہ دنیا وچ اسلام دی تبلیغ تے دیگر تمام انتظامی معاملات دا ذمہ دار ہوندے.

سُنی اسلام وچ خلافت دی اہمیت

سنی عقائد و اصول دے مطابق خلیفہ، رسول اللہؐؐؐؐ ؐ دا وارث تے جانشین ہوندے جیندی اطاعت تمام مسلماناں تے واجب ہوندی اے. ایں طرح خلافت دا ادارہ اہل سنت وچ سب توں زیادہ اہمیت دا حامل اے. خلافت دی ابتدا حضرت ابوبکر صدیق توں تھئی ہئی جیہڑے پیغمبرؐ دے پہلے خلیفہ ہن.

خلیفۂ اوّل توں آخری عثمانی خلیفہ تک علمی تے تاریخی جائزہ

خلیفہ اول، حضرت ابوبکر صدیق توں لا کے آخری خلیفہ عبدالمجید عثمانی تک، ہک چیز مشترک اے کہ ایں سارے ١٣٠٠ سال دے عرصے وچ اہل سنت دی وحدت تے اہمیت برقرار رہی جیہڑی خلافت دے خاتمے تے منتشر تھی ڳئی. جبکہ اسلام دے باقی فرقیاں کوں خلافت دے سقوط دا کوئی نقصان نہ تھیا.

سو سال دے معاہدے "معاہدہ لوزان" دے تحت اتحادی ملکاں دی عثمانی خلافت تے پابندی تے ایندا خاتمہ

١٩٢٣ء تے ١٩٢٤ء دے دوران تھیوݨ والے امن معاہدے "معاہدۂ لوزان" دے تحت ٻہوں سارے نقصانات تے پسپائی دے نال نال عثمانی خلافت دا وی خاتمہ تھی ڳیا. ایں طرح ١٣٠٠ سو سال دی خلافت اپݨے اختتام کوں پہنچی. معاہدہ لوزان دی سو سال دی مدت ٢٠٢٤ء وچ ختم تھی ویسی.

مدت معاہدہ دا اختتام تے خلافت دی بحالی دے کوششاں

ترکی دے کجھ قدامت پسند مذہبی حلقے ایں کوشش وچ ہن کہ معاہدہ لوزان دے سو سال پورے تھیوݨ تے ایندے اختتام دے بعد عثمانی خلافت کوں بحال کر ݙتا ونجے. جینکوں کجھ حد تک عوامی تائید وی حاصل اے.

١٩٢٤ء وچ خلافت دے اختتام دے بعد کجھ کوششاں ݙیکھݨ وچ آئیاں جنہاں کوں اساں بحالی خلافت دی تحریکاں تاں البتہ نی آکھ سگدے البتہ انہاں نے خلافت دا ناں تے نظریہ اپݨے یا کہیں بیرونی قوت دے اشارے تے استعمال ضرور کیتا. انہاں وچ ترئے زیادہ قابل ذکر ہن:

• خلافت دے سقوط دے فوراً بعد مکہ دے گورنر حسین بن علی الہاشمی، شریف مکہ نے خلافت دا اعلان کر ݙتا تے حرمین وچ اپݨے ناں دا خطبہ جاری کرا ݙتا. مگر بعد وچ ثابت تھیا کہ او اہل فرنگ دا آلہ کار ہئی تے اوندا مقصد عثمانی خلافت دا خاتمہ ہئی.

• نوے دے ݙہاکے وچ افغانستان وچ طالبان دی اسلامی حکومت وی ہیں سلسلے دی ہک کڑی اے. ایں حکومت دے سربراہ نے وی امیرالمومنین دا لقب اختیار کیتا تے اسلامی نظام قائم کیتا. مگر اے وی شریف مکہ دی طرح امریکہ دے ایجنڈے تے چلے تے عالم اسلام وچ فرقہ واریت تے دہشت گردی پھیلائی.

• عراق تے شام دے کجھ علاقیاں تے داعش نامی ہک تنظیم دے افراد نے قبضہ کر کے اتھاں نام نہاد خلافت قائم کر ݙتی اے تے ابوبکر البغدادی کوں اپݨا خلیفہ بݨا کے علاقے دے تمام مساجد وچ اوندے ناں دا خطبہ جاری کرا ݙتا ڳئے. اے علاقہ تیل دے ذخائر نال مالامال اے جیہڑا ایں نام نہاد خلافت دے اخراجات پورے کریندے. انہاں نے ݙوجھے فرقیاں نال تعلق رکھݨ والے خصوصاً شیعہ افراد کوں دہشت گردی دا نشانہ بݨا کے نقل مکانی تے مجبور کر ݙتے. ایں علاقے دے مقامی لوگ وی انہاں دے ظلم و ستم دا شکار ہن. لیکن حالات و واقعات اے ݙسیندن کہ اے کوڑی خلافت وی سامراجی قوتاں دی آلہ کار اے.

موجودہ ترکی تے رجب طیب اردگان

ترکی دی سیاسی جماعت، جسٹس اینڈ ڈیویلپمنٹ پارٹی تے ایندے سربراہ رجب طیب اردگان وی خلافت دی بحالی دے حامی ہن تے قدامت پسند مذہبی تصور کیتے ویندن تے ٢٠٢٤ء دے بارے خاص ویژن رکھدن.