سرائیکی مرثیہ

سرائیکی زبان دا ٻہوں شعری تے نثری ادب کربلا دے واقعات بارے ہے۔ واقعہ کربلا دے بعد ایں ظلم دیاں داستاناں سرائیکی علاقے وچ پُڄݨ لڳ ڳیاں ہن۔

ہک روایت دے مطابق ہندواں دا ہک فرقہ جیکوں حسینی ٻاہمݨ سݙیا ویندے، سانحہ کربلا دے موقع تے شام وچ موجود ہا۔ انھاں مختیار ثقفی دے نال مل تے قاتلانِ حسینؓ کنوں بدلا گھدا۔ انہاں ایں جنگ وچ آپݨے کارنامیاں کوں منظوم کرتے پیش کیتا۔جیکوں کبت اہدن۔ ایہ حسینی ٻاہمݨ کجھ عرصے بعد سرائیکی علاقے وچ آتے آباد تھی ڳئے۔ ایہ ٻاہمݨ وستیاں تے شہراں وچ پھر پھر تے آپݨے کبت سݨیندے ہن۔ جیندے وچ واقعہ کربلا دا تذکرہ تے حضرت امام حسینؓ دی جنگ تے تریمتاں دی بہادری دا ذکر ہے۔

سرائیکی مرثیے سرائیکی زبان دے شعری ادب کوں ٻہوں کجھ دان کیتے۔ موضوع تے معیار دے اعتبار نال سرائیکی ادب دا ایہ ورثہ پوری ادبی تاریخ دی نویکلی سُن٘ڄاݨ ہے۔

مرثیہ ہر زبان وچ لکھیا ویندے تے ہر شخص دا آکھیا ویندے، پر مسلماناں وچ مریثہ آپݨی نویکلی تے وکھری قسم دا ہے۔ جہڑی ذاتی جذبات تے خیالات کنوں ہٹ کراہیں ہک پوری قوم دے جذبات تے احساسات دا آئینہ دار ہے، ایہا وجہ ہے جو ایہ پوری قوم دی ہک دل پسند صنف سخن ہے۔ بلکہ ایندی عزت مذہبی تبرکات وانگوں کیتی ویندی ہے۔ ٻیا ایہ جو ایں کوں ہک روحانی حیثیت وی ݙتی ویندی ہے، جہڑی جو کہیں ٻئی صنف کوں نصیب کائنی تھی سڳی۔

مرثیے دا تعلق عزاداری نال ہے تے عزاداری کربلا دے شہیداں کیتے مخصوص کر ݙتی ڳئی ہے۔ شعیہ حضرات دے قریب عزاداری دیاں مجلساں وچ رووݨ، ہن٘جوں وہاوݨ ہک مذہبی فریضہ سمجھیا وین٘دے۔ کیوں جو کوئی شعیہ کتنا گنہگار کیوں نہ ہووے محض ایہ مجلس وچ رووݨ دی وجہ کنوں سرور کائنات دی درگاہ وچ مقبول نظر بݨ وین٘دے تے انہاں دی سفارش دا حقدار بݨ وین٘دے۔ ایں مقصد دی خاطر مرثیہ خوانی وچ ذاکر حضرت امام حسینؑ تے انہاں دے انصار دے واقعات تے انہاں دی جرأت، قربانی تے اخلاق کنوں ودھ انہاں دی مظلومیت تے کسمپرسی تے زور ݙین٘دن۔ بلکہ امامؑ دے متعلق تاں مرثیے وچ ایہجیاں ڳالھیں شامل کرین٘دن، جو انھاں دے نال انھاں دی بے وسّی تے بے چارگی ظاہر تھین٘دی ہے، تے سُݨݨ آلے ترس کھاندن تے روندن۔ چنانچہ ایں لحاظ نال اہجا مرثیہ مرثیہ ہووݨ دے باوجود کوئی تاریخ نی سݙیا ون٘ڄ سڳدا۔

مرثیہ دا ظاہری مقصد تاں محض سُݨݨ آلیْاں کوں روواݨ ہے تے ایں طرحاں ثواب حاصل کرݨ ہے۔ پر ایندے پچھوں ہک وݙا سنیہا وی ہے۔ تے او سنیہا ہے اصول پرستی دا، قربانی ݙیوݨ دا، تے ایں ڳالھ دا وی جو انسان اصولاں دا پابند ہووے تے حق پرست ہووے، تاں وت اُون٘کوں کوئی مادی طاقت شکست نھیں ݙے سڳدی۔ جیں طرحاں حضرت حُر نے آپݨی وڳڑی ہوئی تقدیر کوں آپݨی سوہݨی تدبیر نال سن٘ورا گھدا ہا۔ ایں طرحاں ہر انسان امام حسینؓ دی سنہری اصولاں تے عمل کرتے آپݨا مقدر سن٘وار سڳدے، بلکہ ایہ تاں ساری انسانیت کیتے ہک ٻہوں وݙا سنیہا ہے۔

ڄݙاں سرائیکی مرثیے دی پٹ پھرول کیتی ڳئی تاں ایندے وچ معلوم تھئے جو سب توں بابا فرید مسعود گنج شکرؒ نے سرائیکی زبان وچ کربلا دے ذکر آپݨے خاص انداز وچ کیتے ۔

گل محمد عاشق ملتانی وی سرائیکی مرثیے کوں ترقی ݙتی۔