سرائیکی رسم الخط دی تاریخ
شروع شروع وچ انسان دل دی ڳالھ ݙوجھے تائیں اشاریاں دے ذریعے پچیندا ہائی۔ وت آوازاں کڈھ تے آپݨاں مطلب سمجھاوݨ لڳ پیا۔ ول انہاں آوازاں دیاں شکلاں مقرر کیتیاں ڳیاں، تاں جو آوازاں کوں محفوظ کیتا ون٘ڄ سڳے۔ ایہجیاں شکلاں رسم الخط سݙیندیاں ہن۔
تصویراں
[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]شروع وچ حروف کائناں ہن۔ انہاں دی بجائے انھاں دی نمائندگی تصویراں نال کیتی ویندی ہائی۔ ایں پاروں ایں ابتدائی رسم الخط کوں تصویری رسم الخط سݙیا ویندا ہے۔ مثلاً رات کیتے چندر دی تصویر، ݙینہ کیتے سجھ دا دائرہ تے اوندے وچ نقطہ ، درخت کیتے ہک کھڑی سطر تے اوندے وچ اُتے افقی ݙنگیاں لکیراں وغیرہ۔
ایہ تصویری رسم الخط آپݨیاں ارتقائی منزلاں طے کریندا ریہا۔ پر انسان کوں آپݨے دل دی ڳالھ کرݨ سانگے ٻہوں ساریاں شکلاں بݨاوݨیاں پوندیاں ہن۔ ایں ڳالھوں سالم شکلاں دی بجائے مختصر اشارے مقرر کیتے ڳئے۔ ول انھاں اشاریاں کوں وی مختصر کرتے حروف تہجی وچ ڈھال ݙتا ڳیا۔
حروف تہجی
[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]عام خیال دے مطابق حروف تہجی سب توں پہلے مصر وچ وجود وچ آئے ہن۔ وادی سندھ دے رسم الخطاں دا تعلق آرامی رسم الخط نال ریہا ہے۔ آرامی زبان پراݨے زمانے وچ شام دے ملک وچ ٻولی ویندی ہائی۔ آرامی زبان دے کجھ کتبے ٹیکسلا دے عجائب گھر وچ موجود ہن۔ ایہ مت دے زمانے دے ہن۔ ایں آرامی رسم الخط کنوں عربی رسم الخط تے فارسی رسم الخط وجود وچ آئے۔ عربی رسم الخط مذہب اسلام کنوں پہلے رواج وچ آ چکیا ہا۔ تے اُوندیاں کئی شاخاں وی بݨ چُکیاں ہن۔
وادی سندھ وچ مسلماناں دی آمد
[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]مذہب اسلام تے مسماناں دا سندھ وچ آوݨ تھیا تاں اتھاں عربی رسم الخط دا وی رواج پئے ڳیا، کیوں جو ایہ رسم الخط ساݙی مقدس کتاب قرآن شریف دا ہا۔ ساݙی مذہبی کتاباں دا ہا۔ایں رسم الخط وادی سندھ دیاں مختلف مقامی زباناں دے رسم الخطاں کوں وی متاثر کیتا۔ بلکہ لُنڈا وغیرہ دی جاہ گھن گھدی۔ ایہ عربی رسم الخط آرامی رسم الخط دی ترقی یافتہ صورت ہے۔
سرائیکی رسم الخط
[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]سرائیکی تحریر سڄے توں کھٻّے پاسے لکھی ویندی ہے۔ عربی رسم الخط کوں بنیاد بݨا کے مناسب ترمیم نال سرائیکی خاص حروف بݨائے ڳئے ہن۔ عربی وچ تاں صرف اٹھاوی حروف ہن۔ سرائیکی وچ چُتالیہ حروف تہجی ہن۔ ٻ، ڄ، ݙ، ڳ تے ݨ سرائیکی دے پنج خاص حروف ہن۔ سرائیکی وچ اردو دے سارے حروف شامل ہن۔ نون غنہ دے نال ݙوں مخلوط مرکب حروف ن٘ڄ تے ن٘ڳ ہن۔ تے ݙوں اکھی ھ نال مرکب حروف پندھراں ہن۔ ایں طرحاں اردو دے انتالیہ ( ستری، نون غنہ تے ݙو اکھی ھ)، سرائیکی دے خاص پنج، ݙوں نون غنہ آلے مرکب تے پندھراں ݙواکھی ھ آلے مرکب، کل اکیٹھ حروف ہن۔[١] وھ (وھیڑا) تے یھ (سیھڑ) کوں شامل کروں تاں کل سرائیکی حروف تریٹھ بݨدن۔ چُتالیہ مفرد حروف تے انویہ مرکب(١٧ ݙو اکھی ھ نال مرکب تے ٢ نون غنہ نال مرکب)۔