حنفی

فقہی مسالک

شریعت اسلامی دی اصطلاح وچ امام ابو حنیفہ دی فقہ تے عمل کرݨ والے مسلمان حنفی سݙویندے ہن۔امام ابوحنیفہ تے انہاں دے شاگرداں امام قاضی ابو یوسف تے امام محمد بن الحسن الشیبانی نے حنفی فقہ دی باضابطہ تدوین کیتی۔ قاضی ابو یوسف کوں ہارون نے مملکت دا قاضی القضاۃ بݨا ݙتا ہئی۔ اس واسطے انہاں دی وجہ نال فقہ حنفی دے پیروکاراں دی تعداد سب توں زیادہ ہے۔

آپ دے اجتہادی مسائل تقریبًا بارہ سو سال توں تمام اسلامی ملکاں وچ پھیلے ہوئے ہن۔ اس واسطے وݙے وݙے عظیم اسلامی سلطنتاں وچ آپؒ ہی دے مسائل، قانون سلطنت ہن تے اڄ وی اسلامی دنیا دا بیشتر حصہ آپ ہی دے فقہی مذہب دا پیرو کار ہے۔

عباسی خلفا دے عہد وچ سرکاری فقہ حنفی ہئی۔ اے فقہ مشرقی ملکاں بالخصوص غیر عرباں وچ زیادہ مقبول تھئی۔ عثمانی ترک وی حنفی ہن۔ بخارا، خراسان تے بغداد انہاں دے خاص مرکز ہن.

برصغیر پاک و ہند وچ حنفیاں دے ݙو مکاتیب فکر موجود ہن جنہاں دی تفصیل درج ذیل اے: -

اہل سنت بریلوی

اے مکتب فکر احمد رضا خان بریلوی نال منسوب اے جنہاں نے اہل سنت کوں سخت نظریات دے بجائے معتدل تے صوفیانہ انداز وچ پیش کیتا جیہڑا کہ انہاں دی سنجاݨ بݨ ڳیا. حتٰی کہ ایں مکتب فکر نے اہل تشیع نال وی مصالحانہ رویہ اختیار کیتا. موجودہ دور وچ پاکستان دے بھارت وچ انہاں دے کئی تبلیغی تے دینی مراکز موجود ہن.

دیوبندی

اے مکتب فکر مذہبی معاملات وچ سختی تے اصول پسندی دا قائل اے تے سیاسی نظریات دا حامل اے. بھارت وچ ریاست اترپردیش دے علاقے دیوبند وچ انہاں دا سب توں وݙا مرکز موجود اے جتھوں پوری دنیا وچ موجود مراکز کوں ہدایات جاری کیتے ویندن. ایں مسلک دے اکابرین وچ مولانا قاسم نانوتوی، اشرف علی تھانوی، رشید احمد گنگوہی، زکریا کاندھلوی، عاشق الٰہی بلند شہری، احمد علی لاہوری، مفتی محمود، حسین احمد مدنی وغیرہ شامل ہن.