حضور بخش لاڑ

گالھ مُہاڑ:غیور بخاری

بہاول پور دی معروف سماجی شخصیت سئیں جام حضور بخش لاڑ کہیں تعارف دے محتاج نئیں۔آپ کسان بورڈ دے مرکزی نائب صدر تے ہک مثالی کاشتکارہِن۔ پچھلے کُجھ سالیں توں ’’نیو الفلاح سسٹم آف ایجوکیشن ‘‘ دے ناں نال بہاول پور وچ ہک ادارہ وی چلیندے پِن۔ سرائیکی وسیب وچ ایجھے باشعور لوک ٻہوں تھوڑے ہِن جیرھے خلقِ خدا دی خدمت عبادت سمجھ تے کریندن۔ سئیں جام حضور بخش لاڑ ہوریں نال کُجھ ݙینھ پہلے ’’سویل سرائیکی ‘‘ دے قارئین سانگے ہک مکالمہ تھیا جیرھا جو تہاݙی خدمت اچ پیش ہے۔ اساں سئیں جام حضور بخش لاڑ ہوریں توں اُنھاں دیاں سماجی خدمات دے بارے سوال کیتا تاں اُنھاں آکھیا خلقِ خدا دی خدمت دا جذبہ اللہ رب العزت دی طرفوں انسان کوں عطا تھیندے ۔ اوندی مرضی ھے او ایہ جذبہ کہیں بے یارو مددگار انسان کوں بخش ݙیوے یا میں جہیں فقیر حقیر انسان تے کرم چا کرے۔ اگر انسان کوں خالقِ کائنات دا ایہ فلسفہ سمجھ آ ونڄے تاں انسان ݙوہیں جہانیں اللہ سئیں دی بارگاہ اچ سُرخرو رہندے۔ ایں جدید دَور اچ جتھاں احٖ دا انسان خود کوں ترقی یافتہ سمجھدے، کامیابی دیاں او منزلاں عبور کریندا پئے جیکوں اساں سائنس دی معراج آکھ سڳدے ہیں۔ ایں دور وچ جتھاں انسان ترقی کیتی ہے اُتھاں او تنزلی دا شکار وی ضرور تھئے اینویں انسان اساکوں اپݨی ریت تے روایات کولہوں وی مونہہ موڑیندا نظر آئے۔اگر اساں گُزری صدی دی تاریخ دا نجھا تے مطالعہ چا کروں تاں اساکوں ایں گاٖلھ دا شدت نال احساس تھیسے جو پچھلی صدی وچ انسان دے رابطے دے ذرائع تھوڑے ہَن پر اوں وقت انسان دا انسان نال جُڑت تے گاٖنڈھا ٻہوں زیادہ ہا۔ موجود عہد وچ بھانویں جو اساں پوری دُنیا نال جُڑ ڳئے ہئیں ہک ݙوجھے دی پَل پَل دی خبر رکھ سڳدے ہئیں لیکن اساݙا ہک ݙوجھے نال گاٖنڈھا تے جُڑت او پہلے والا نی رہ ڳیا۔ ایں دَور وچ میں سمجھداں جو میݙے اُتے میݙے اللہ دا بے پناہ کرم ھے جو میں اوندے بخشیے ہوئے رستے تے ٹُر کراہیں اللہ تے اوندی مخلوق دی محبت اچ حیاتی گُزریندا پیاں۔ میں خلقِ خدا دی خدمت عبادت سمجھ تے کیتی ھے اور کریندا رہساں۔ اساݙے معاشرے وچ مذہبی ، لسانی اتے ایہو جیہاں ٻیاں کئی بُرائیاں ہِن جنھاں توں ہٹ کراہیں میں بلا تفریق انسانیت نال محبت کرینداں۔ ایہ ساری کائنات انسان واسطے ہی تخلیق تھئی ہے پاک پیغمبراں دا ظہور وی انسان کیتے تھئے ، جیلے اللہ کوں اولادِ آدم (انسانیت) نال اتنی محبت ھے تاں انسان کوں انسان نال محبت کیوں نی ہووݨی چاہیدی۔ میݙی سوچ دے مطابق انسان دوستی ہی او رستہ ہے جیرھا سماجی بُرائیاں دا خاتمہ کر سڳدے۔ اگر اساں انسان دوستی والے فلسفے تے عمل شروع کرݙیووں تاں تفریق دی کاتی تلے کُسݨ والی انسانیت کہیں دہشت گردی، ظلم اتے جبر دا شکار نہ تھیسی۔اگر اساں قرآنِ پاک اچ وی اِنھاں مسائل دا حل ڳولݨ پئے ونڄوں تاں اوندے وچ وی اساکوں انسان دی فلاح تے بقاء دا درس انسان دوستی دی شکل اچ مِلدے۔

سئیں جام حضور بخش لاڑ ہک تعلیم یافتہ مثالی کاشتکار وی ہِن اُنھاں کساناں دے حالات تے روشنی پیندیں ہوئیں اساکوں ݙسایا جو اساݙے دیس دا مظلوم ترین طبقہ کسان ہے۔ اساݙے دیس دی زراعت تے کاشتکار ݙینھ رات خسارے اچ ویندے پِن۔ اساں کپاہ دی ݙڈھ کروڑ ڳٹھ توں احٖ ہک کروڑ ڳٹھ تے وَل آئے ہئیں ۔ اساݙا ہمسایہ مُلک (ہندوستان) ݙڈھ کروڑ ڳٹھ توں ترئے کروڑ پلس تے چلا ڳئے۔ المیہ ایہ ہے جو کسان دی فلاح والے پاسے اساں توجہ نی ݙیندے پئے جݙاں جو ہمسائے مُلک دی رات ݙینھ دی ترقی دی وجہ اوندا’’کسان‘‘ ہے۔ غیر مُسلم ہمسایہ مُلک کسان کوں قرضے توں گھن کے کھاد سپرے تک ہر چیز بغیر سود دے ݙیندے اساں مُسلم مُلک دے واسی اپݨے کسان کوں قرضہ ، کھاد ، سپرے تے اوندی ضرورت دی ہر شئے تے اتنا سود لیندے ہئیں جو اوندی ڄڑھ نکل ویندی ہے۔ او کئی کئی سالیں تئیں چیل سِدھی نی کر سڳدا۔ اساں خود کوں مُسلم ریاست اکھویندے ہئیں لیکن افسوس نال آکھݨا پوندے جو اساݙے دیس وچ ’’سُود ‘‘ اتنا عام تھی ڳئے جو اساں حلال کھاوݨ دا سوچ ای نی سڳدے۔ کاشتکار تے زرعی ٹیکس وی ٻہوں زیادہ لاتا ڳئے جے کر اساں کسان دی معیشت دی بہتری تے توجہ نہ ݙتی تاں اساکوں زراعت دے حوالے نال ٻہوں وݙے نقصان دا سامݨا کرݨا پوسی۔ باقی ظلم دی چکی اچ پِسݨ والے کسان کوں وی ایہا ارداس ھے جو اپݨے حق دی خاطر ہک فورم تے ہک مُٹھ تھیوے۔ ریاست بہاول پور دا ڈھیر سارا حصہ سونے وانگوں چمکدی ہوئی ریت تے محیط ھے ، جیکوں اساں چولستان ، روہی دے ناں نال یاد کریندے ہئیں۔ جام حضور بخش لاڑ سئیں چولستان اچ وسݨ والے کساناں اتے اُتھ کے جیوݨ والے مظلوم انساناں توں وی باخبر رہندن۔اُنھاں چولستانی لوکاں دے مسائل تے گفتگو کریندیں ہوئیں آکھیا جو اساں چولستان اچ وسݨ والے لوکاں دے مسائل دے حوالے نال وی ڈھیر سارا کم کیتے۔ اُنھاں آکھیا اساں چولستانی لوکاں کوں شناخت دے حوالے نال وی ڈھیر سار ا شعور ݙتے ایندے علاوہ ’’پاݨی ‘‘ چولستان دا سب توں وݙا مسئلہ ہے جیکوں اساں حل کراوݨ اچ ڈھیر حد تک کامیاب ریہے ہئیں۔ چولستان اچ جتھاں دُور دُور تئیں پاݨی دا ناں نشان کائینی اساں اُتھاں پرنٹ تے الیکٹرانک میڈیا کوں گھِن ڳئے ہئیں اتے چولستانی لوکاں دا پاݨی دے حوالے نال احتجاج نوٹ کرائے ۔ ایں احتجا ج دا ایہ فائدہ تھئے جو چولستان دیاں او نہراں جنھاں وچ صرف فلڈ دے دوران پاݨی چھوڑیا ویندا ہااُنھاں وچ تقریباً ہُݨ مستقل پاݨی شروع تھی ڳئے اتے چولستانی کاشتکار اُنھاں نہراں دے پاݨی نال احٖ ہزاراں ایکڑ چولستانی رقبہ آباد کریندا کھڑے۔مشرف دَور وچ اساں کاشتکاراں دی فلاح سانگے جدوجہد کریندیں ہوئیں جیل وی ڳئے ہئیں اساں ایں سچ دے سفر اچ کݙاہیں پریشان نی تھئے اساݙی سچائی تے عملی جدوجہد دی وجہ توں احٖ وی ہزاراں چولستانی اساݙے نال جُڑئیے ہوئے ہِن۔

ریاست بہاول پور دے واسی ہووݨ دی وجہ توں اُنھاں ایں ڈُٖکھ دا اظہار وی کیتا جو پاکستان نال وفا کرݨ والی ایں مُسلم ریاست نال کہیں دَور وچ چنگائی نی کیتی ڳئی۔ ایں دھرتی دے وفادار لوکاں دی محبت کوں سراہیا نی ڳیا۔ نواب صادق محمد خان دیاں خدمات پاکستان دے لوکاں کوں فراموش نی کرݨیاں چاہیدیاں۔جام صاحب ہوریں ڈُٖکھارے لہجے وچ آکھیا میکوں پاکستان دے ہیروزتے مہرباناں دے ناں اتے فوٹو لاہور سمیت باقی پاکستان دے شہراں وچ ݙیکھݨ کوں مِلدن پر افسوس ایں گاٖلھ دا ھے جو اُنھاں وچ پاکستان دے عظیم مُحسن نواب صادق محمد خان عباسی دا ناں تک وی نئیں ہوندا۔اساݙے نال ایجھیاں وانجاں ہمیشاں توں تھیندیاں آندین۔اساݙے حقوق ڄاݨ بُٖجھ تے غصب کیتے ویندن۔ ایں سانگے اساݙی دھرتی تے وسݨ والے لوکاں دا مطالبہ علیحدہ صوبہ ہے۔ میݙے خیال اچ صوبہ ایں وقت دی اہم آواز ہے جیرھا جو خواجہ فریدؒ دی ایں سوہݨی دھرتی تے وسݨ والے ہر انسان دا حق ہے۔ اساں ایں دھرتی تے آباد پنجابی یا اُردو ٻولݨ والے بھِرا کوں وی سرائیکی وانگوں محکوم تے مظلوم سمجھدوں۔ ایں سانگے اُنھاں کوں ایہ اپیل ھے جو او بے خوف تھی کراہیں اپݨے حقوق دی جنگ اساݙے نال ٻانہہ ٻیل تھی کراہیں لڑن۔ اخیر تے ادب تے گفتگو کریندیں ہوئیں جام صاحب ہوریں آکھیااوں ادب دا کوئی فائدہ کوئینی جیرھا انسانی حیاتی کوں اُمید دی کِرن نہ ݙے سڳے تبدیلی دا راہ نہ ݙکھا سڳے۔ میکوں اُردو ادب وچ اقبال دی شاعری بے حد پسند ہے کیوں جو اقبال نے اوں وقت دے حالات دے مطابق قوم کوں نویں فِکر ݙتی، نواں جذبہ ݙتا ، اوندی شاعری وچ جیرھی انقلاب دی خوشبو ہے او احٖ وی مُردہ ضمیر انسان کوں زندہ کر ݙیندی ہے۔ اینویں فیض احمد فیض جیہاں شاعر اُردو ادب وچ وَل نہ آسی حبیب جالب دی شاعری پڑھ تے میݙا دِل باغ باغ تھی ویندے۔ اڄوکے سرائیکی ادب دی وی مثال نی مِلدی ۔ سرائیکی شاعری اچ جمالیاتی جبر دی کاتی تلے کُٹھا شاعر وی کتھاہیں کتھاہیں مظلوم تے محکوم طبقے دی نمائندگی سوہݨی کر ویندے، پراڄوکے جدید مزاحمتی ادب تخلیق کرݨ والے شعراء ایں وقت دے منصور ہِن قصہ مختصرانقلاب دی نوید ݙیوݨ والے تمام شعراء میکوں بے حد پسند ہِن۔ اخیر تے جام صاحب ہوریں محکوم تے مظلوم طبقے سانگے پیغام ایہ ݙتا جو اپݨے حقوق دی جدوجہد سانگے ہک جاہ تے متحد تھیوو۔