حضرت حفصہ بنت عمر رضی اللہ عنہا

حفصہ بنت عمر رضی اللہ عنہا، حضرت محمد صلی اللہ علیہ و آلہٖ و سلم دے ازواج مطہرات وچوں ہک ہن۔ آپ بعثت نبوی توں 5 سال قبل پیدا تھئے۔

تخطيط كلمة حفصة بنت عمر

ناں تے نسب

حفصہ ناں، حضرت عمر فاروق دی صاحبزادی ہن، سلسلہ نسب ایہ ہے، حفصہ بنت عمر بن خطاب بن نفیل بن عبد العزی بن رباع بن عبد اللہ بن قرط بن رزاح بن عدی بن لوی بن فہر بن مالک۔ والدہ دا ناں زینب بنت مظعون ہئی، جیہڑے مشہور صحابی حضرت عثمان بن مظعون دی ہمشیرہ ہن تے خود وی صحابیہ ہن، حفصہ تے عبد اللہ بن عمر سکے بھرا بھیݨ ہن۔ حفصہ بعثت نبوی توں پنج سال قبل پیدا تھئے، اوں وقت قریش خانہ کعبہ دی تعمیر وچ مصروف ہن۔

حضور ﷺ نال نکاح

پہلا نکاح خنیس بن حذافہ نال تھیا جیہڑے خاندان بنو سہم توں ہن۔ ما، پیؤ تے پہلے پئے دے نال مسلمان تھئے۔ پہلے پئے دے نال مدینہ کوں ہجرت کیتی، غزوہ بدر وچ خنیس نے زخم کھادے تے واپس آ کے انہی زخماں دی وجہ توں شہادت پاتی، عدت دے بعد حضرت عمر کوں حفصہ دے نکاح دی فکر تھئی، اونہی زمانہ وچ سیدہ رقیہ بنت محمد علیہ السلام دا انتقال تھی چکا ہئی، اونہی بنا تے حضرت عمر سب توں حضرت پہلے عثمان غنی نال ملے تے انہاں کوں حضرت حفصہ دے نکاح دی پیشکش کیتی، انہاں نے آکھا میں ایندے تے غور کریساں، چند ݙینہاں دے بعد ملاقات تھئی تاں انہاں نے صاف انکار کیتا، حضرت عمر نے مایوس تھی کے حضرت ابو بکر صدیق کوں ذکر کیتا، انہاں نے خاموشی اختیار کیتی، حضرت عمر کوں انہاں دی بے التفاتی توں رنج تھیا، اوندے بعد خود رسالت پناہ صلی اللہ علیہ و سلم نے حضرت حفصہ نال نکاح دا ارادہ ظاہر فرمایا، نکاح تھی ڳیا تاں حضرت ابو بکر، حضرت عمر کوں ملے تے آکھا کہ جݙݨ تساں میکوں حضرت حفصہ دے نکاح دا آکھا تاں میں خاموش رہیا، تاں تہاکوں ناگوار گزرا، لیکن میں اینہی بنا تے کجھ جواب نہ ݙتا کہ رسول اللہ صلی اللہ علیہ و سلم نے انہاں دا ذکر کیتا ہئی تے میں انہاں دا راز فاش نہ کرݨا چاہندا ہم۔ اگر رسول اللہ صلی اللہ علیہ و سلم دا انہاں نال نکاح دا قصد نہ ہوندا تاں میں ایندے کیتے آمادہ ہم۔

فضل تے کمال

حضرت حفصہ توں سٹھ حدیثاں منقول ہن، جیہڑے انہاں نے آپ صلی اللہ علیہ و سلم تے حضرت عمر توں سݨے ہن۔ تفقہ فی الدین کیتے واقعہ ذیل کافی ہے، ہک مرتبہ آپ صلی اللہ علیہ و سلم نے فرمایا کہ میں امید کرینداں کہ اصحاب بدر و حدیبیہ جہنم اچ داخل نہ تھیسن، حضرت حفصہ نے عرض کیتی کہ خدا تاں فرمیندے "تساں وچوں ہر شخص وارد جہنم تھیسی" آپ نے فرمایا ہاںل لیکن ایہ وی تاں ہے۔ " ول اساں پرہیزگاراں کوں نجات ݙیسوں تے ظالماں کوں اوندے زانواں تے ڈھٹھا ہویا چھوڑ ݙیسوں۔" ایں شوق دا اثر ہئی کہ آپ صلی اللہ علیہ و سلم کوں انہاں دی تعلیم دی فکر رہندی ہئی، شفاء کوں کویلہی دے کٹݨ دا منتر آندا ہئی، ہک ݙینہ اوہ گھر وچ آئے تاں آپ صلی اللہ علیہ و سلم نے فرمایا کہ تساں حضرت حفصہ کوں الفاظ سکھلا ݙیو۔

اخلاقِ حسنہ

"آپ (حفصہ) صائم النہار تے قائم الیل ہن۔" ݙوجھی روایت وچ ہے: "انتقال دے وقت تک روزہ دار رہیے۔" جنگ صفین دے بعد جݙݨ تحکیم دا واقعہ پیش آیا تاں انہاں دے بھائی عبد اللہ بن عمر اینکوں فتنہ سمجھ کے خانہ نشین رہݨا چاہندے ہن، لیکن حضرت حفصہ نے فرمایا کہ گو ایندے اچ شرکت نال تیݙا کوئی فائدہ نی، تاہم تیکوں شریک رہݨا چاہیدا اے، کیونکہ لوگاں کوں تیݙی رائے دا انتظار ہوسی تے ممکن ہے کہ تیݙی عزلت گزینی انہاں وچ اختلاف پیدا کر ݙیوے۔

مدینہ وچ ابن صیاد نامی ہک شخص ہئی، دجال دے متعلق آپ صلی اللہ علیہ و سلم نے جیہڑے علامتاں ݙسے ہن، اوندے اندر بہت ساری موجود ہن، اوندے نال عبد اللہ بن عمر دی ہک روز راہ وچ ملاقات تھی ڳئی، انہوں نے اونکوں سخت سست آکھا، ایندے تے اوہ ایں قدر پھولا کہ رستہ بند تھی ڳیا، ابن عمر نے اونکوں مارنا شروع کیتا، حضرت حفصہ کوں خبر تھئی تاں فرمایا، تیکوں ایندے نال کیا غرض، تیکوں معلوم نی کہ آپ صلی اللہ علیہ و سلم نے فرمایا کہ دجال دے خروج دا محرک اوندا غصہ ہوسی۔

ہک واری حضرت عائشہ تے حضرت حفصہ نے حضرت صفیہ بنت حی بن اخطب کوں فرمایا کہ "اساں رسول اللہ صلی اللہ علیہ و سلم دے نزدیک تہاݙے توں زیادہ معزز ہیں، اساں آپ صلی اللہ علیہ و آلہٖ و سلم دی بیوی وی ہیں تے سوتر وی، حضرت صفیہ کوں ناگوار گزرا، انہاں نے رسول اللہ صلی اللہ علیہ و سلم نال ایندی شکایت کیتی، آپ صلی اللہ علیہ و آلہٖ و سلم نے فرمایا تساں ایہ کیوں نی آکھا کہ تساں میݙے توں زیادہ کیونکر معزز تھی سڳدے ہو، میݙے شوہر محمد صلی اللہ علیہ و سلم، میݙے والد ہارون علیہ السلام تے میݙے چاچا موسیٰ علیہ السلام ہن۔"

وفات

سیدہ حفصہ نے شعبان سن 45 ہجری کوں مدینہ وچ انتقال فرمایا، ایہ حضرت مُعاویہ دی ملوکیت دا زمانہ ہئی۔ مروان نے جیہڑا اوں وقت مدینہ دا گورنر ہئی، نماز جنازہ پڑھائی تے کجھ دور تک جنازے کوں مونڈھا ݙتا، اوندے بعد حضرت ابو ہریرہ جنازے کوں قبر تک گھن ڳئے، انہاں دے بھائی عبد اللہ بن عمر تے انہاں دے پتراں عاصم، سالم، عبد اللہ تے حمزہ نے قبر وچ لہایا۔

ام المومنین حفصہ علیہ السلام دے سنہ وفات وچ اختلاف ہے، ہک روایت ہے کہ جمادی الاول سنہ 41 ہجری وچ وفات پاتی، اوں وقت انہاں دا سن 59 سال دا ہئی۔ لیکن اگر سنہ وفات 45 ہجری قرار ݙتا ونڄے تاں انہاں دی عمر 63 سال دی ہوسی، ہک روایت ہے کہ انہاں نے حضرت عثمان دی خلافت وچ انتقال کیتا، ایہ روایت ایں بنا تے پیدا تھی ڳئی کہ وہب نے ابن مالک توں روایت کیتی ہے جیہڑے سال افریقا فتح تھیا، حضرت حفصہ نے اونہی سال وفات پاتی تے افریقا حضرت عثمان دی خلافت وچ سنہ 27 ہجری وچ فتح تھیا۔ لیکن ایہ سخت غلطی ہے۔ افریقا ݙو مرتبہ فتح ہوا۔ اوں ݙوجھی فتح دا فخر حضرت معاویہ کوں حاصل ہے۔ حضرت حفصہ نے وفات دے وقت حضرت عبد اللہ بن عمر کوں سݙ کے وصیت کیتی تے غابہ وچ جیہڑی جائداد ہئی جینکوں حضرت عمر انہاں دی نگرانی وچ ݙے ڳئے ہن، کوں صدقہ کر کے وقف کر ݙتا۔