جابر بن حیان
جابر بن حیان (پیدائش: 721ء— وفات: 25 دسمبر 815ء) مسلم کثیر الجامع شخصیت، جغرافیہ نگار، ماہر طبیعیات، ماہر فلکیات تے منجم ہن۔ تاریخ دا سب توں پہلا کیمیادان تے عظیم مسلمان سائنس دان جابر بن حیان جیں نے سائنسی نظریات کوں دینی عقائد دی طرح اپنایا۔ دنیا اج تک اینکوں بابائے کیمیا دے ناں نال ڄاݨدی ہے۔ اہل مغرب ’’Geber ‘‘دے ناں توں ڄاݨدن ۔ جابر بن حیان کوں کیمیا دا بانی منا ویندا ہے۔ اوہ کیمیا دے تمام عملی تجربات نال واقف ہن۔
خدمات[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]
جابر نے کیمیاء دی اپݨی کتاباں وچ بہت ساری اشیا بݨاوݨ دے طریقے درج کیتے۔ انہاں نے کئی اشیاء دے سلفائڈ بݨاوݨ دے بھی طریقے ݙسے۔ انہاں نے شورے تے گندھک دے تیزاب جیہی چیز دنیا وچ سب توں پہلی وار ایجاد کیتی جیہڑی موجودہ دور وچ وی نہایت اہمیت دی حامل تے سنسنی خیز ہے۔ انہوں نے سب توں پہلے قرع النبیق دے ذریعے کشید کرنے دا طریقہ دریافت کیتا۔
ایہ امرقابل ذکر ہے کہ پوری دنیا وچ علمی "سائنسی" تے فکری حوالے نال ݙوجھی صدی عیسوی دے بعد کوئی اہم شخصیت پیدا نہ تھئی ہئی۔ بقراط، ارسطو، اقلیدس، ارشمیدس، بطلیموس تے جالینوس دے بعد صرف سکندریہ دی آخری محقق ہائپاتيا چوتھی صدی عیسوی وچ گزری ہئی۔ لہذا علمی میدان وچ چھائی ہوئی تاریکی وچ روشن تھیوݨ والی پہلی شمع جابر بن حیان دی ہئی۔ اس دے بعد یارہویں صدی تک مسلمان سائنسداناں تے مفکراں دا غلبہ رہا۔
تصانیف[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]
جابر بن حیان نے کیمیا دی کتب دے علاوہ اقلیدس دی کتاب "ہندسے"، بطلیموس دی کتاب "محبطی/مجسطی" دی شرحاں وی لکھیاں۔ نیز منطق تے شاعری تے وی رسالے تصنیف کیتے۔ ایں سب دے باوجود جابر مذہبی آدمی ہن اور امام جعفر صادقؒ دے پیروکار ہن۔
انہاں دی تحاریر وچ 200 توں زیادہ کتاباں شامل ہن۔
مشہور کتاباں اے ہن:
- "کتاب الملک"
- "کتاب الرحمہ "
- "کتاب التجمیع "
- "زیبق الشرقی"
- کتاب الموازین الصغیر "