تحقیق دے خاصیتاں

اچھے تحقیقی نمونے دی خصوصیات اچ سب توں اہم خصوصیت ایہ ہے جو ایندے اچ ذاتی رائے تے تعصب دا دخل نہ ہووے،ݙوجھی سب توں اہم خصوصیت ایہہ ہے جو یاندے اچ منطقی اصول علت ومعلول دی خلاف ورذی نہ تھیوئے۔ تریجھی اہم ترین خصوصیت ایہہ ہے جو تحقیق دا ہر مرحلہ ساݙے سامݨے ہووے۔ کوئی طریق کار لُکا نہ راہوے۔ ریسرچ ڈیزائن دے حوالے نال اینددیاں خصوصیات دے پیش نظر ڈاکٹر محمد مقصود عالم بخاری ساکوں کجھ سمجھاوݨ دی کوشش کیتی اے۔ اُنہاں دے نزدیک تحقیق دے درجے تے فائز تھیوݨ کیتے کہیں وی مقابلے اچ منددرجہ ذیل خصوصیات ہووݨ ضروری ہن۔

1. تحقیق دے ذریعے مونڈھی تے ݙوجھے ماخذاں توں معلومات حاصل کیتیاں ویندن تے ایندی مدد نال عمومی اصول بݨاعے ویندن۔ جے پہلے توں موجود معلومات کوں کٹھا کر تے صرف انھاں دی نویں سروں ترتیب بݨائی ونڄے تاں ایکوں تحقیق دا درجہ نی ݙتا ونج سڳیندا۔(اردو دے تحقیقی مقالے کجھ ایں نویت دے ہوندن)۔
2. تحقیق دا طریق کار بڑا منظّم ہوندے۔ محقق دی نگاہ اُنہاں ساریاں تحقیقات اُتے ہوندی اے جیڑھیاں اوں ویلے تئیں اوں شعبے(موضوع)اُتے تھی چکیا ہوندِن۔ (یعنی ایندا نمونہ واضح ہوندے)۔ ایکوں صحیح طور تے علم ہوندے جو ایندا آغار کتھوں تھیسی۔ ایندی منزل کیا اے تے سارے سفر اچ او کیڑھا موزوں طریقہ کار اختیار کرئے جو آپݨی منزل تئیں پہنچ سڳے؟ایں مقصد وسطے اُوں موزوں ذرائع،درست مشاہدات تے قابل اعتماد آلات تحقیق استعمال کریندے۔
3. تحقیق معروضی ہوندی اے۔ اُو آپݨی پسند نہ پسند،تعصّبات،رائے وغیرہ کوں شامل نیں کریندے اتے نہ ای فرضیاں کوں زماّ ثابت کرݨ دی کوشش کریندے۔
4. تحقیق مدلل کوشش ہوندی اے۔ دلائض کوں تحقیقی مقاصد دے نال مربوط کتیا ویندے۔ دلیلاں قدم قدم اُتے منطقی انداز نال اڳوں تے ودھدِن۔ تحقیقی نمونے دیاں سرگرمیاں کوں اساں من ددرجہ ذیل اقدامات دی روشنی اچ پرکھ سڳدے ہیں جیڑھے ولیم ورسیما ساݙے وسطے مرتب کیتن۔

مسٔلے دی نشابری،نشاندہی:

1. مسٔلے دا بیان(جملے دی صورت اچ)
2. سابقہ تحقیق ادبیات دا جائزہ
3. فرضیاں دی تشکیل            
4. ٹھوس تے متغیرات(امور)دی نشاندہی
5. اہم کوائف دی نشاندہی

کوائف دی جمع آوری

• کوائف کچھݨ پیمائش دے اصول(آلات)دی تشکیل
• کوائف جمع کرݨ دا طریقہ تے اوندی ترتیب
• پائلٹ سٹڈی(نمونے دا طالعہ)یا ٹرائل
• وثوق یا اعتباریت دی چیک لسٹ(یعنی وثوق کیویں قائم تھیسی)
• منصوبے وسطے نمونہ بندی دا اصول
• اگر تجربہ شامل ہووے تاں تجربات دا اطلاق
• کوائف دی جمع آوری
• کوائف دی ترتیب

تجزیہ

1. کوائف اَتّے تجزیاتی نمونے دا استعمال
2. تجزیئے دے عمل دی تکمیل کیویں تھیسی
3. نتیجے کڈھݨ

تحقیق دا اختتام

1. نتائج دی تشریح
2. نتائج دی تالیف
3. تحریر دا طریق کار،ابواب بندی،پیش کش وغیرہ۔

سب توں چھیکڑی نکتہ یعنی (تحریر دا طریق کار،ابواب بندی،پیش کش وغیرہ۔) ای تحقیقی ڈیزائن دا چھیکڑی نکتہ اے۔ جیکوں ساڈی اردو تحقیق اچ تحقیقی خاکے دا ناں وی ݙتا ویندے صرف ایہہ ہک نکتہ پیش کر تے سمجھ گھدا ویندے جو ڈیزائن تیار تھئی ڳئے۔ ایں خاکے اچ وی منددرجہ ذیل امور دا ہووݨ ضروری کیال کیتا ویندے تاکہ ݙوجھے(ممتحنین تے قارئین)تئیں تحقیق دا ابلاغ تھیوے۔

1. خلاصہ
2. تعارف
3. تحقیقی مسٔلے دا بیان
4. سابقہ تحقیقات کیڑھیاں کیڑھیاں ہن(ادبیات دا نتارہ)
5. تحقیقی سوالت یا فرضیاں دا بیان
6. تحقیق دا طریقہ
   1. موضوع(حدود،تحدید نمونہ بندی وغیرہ)
   2. آلات تحقیق(کوائف جمع کرݨ دی تکنیک،جواز تے وثوق دے حوالے نال)
   3. طریق کار(کیڑھیلے،کتھاں تاں کیہنے کوائف جمع کیتے)
7. نتائج
8. مباحث
9. حوالہ جات۔۔۔۔