بھونگ مسجد

بھونگ مسجد، تحصیل صادق آباد ، ضلع رحیم یار خان وچ واقع ہک گراں بھونگ وچ موجود ہے۔ ایہ مسجد بہاولپور شہر توں 240 کلومیٹر تے رحیم یارخان توں تقریباً 55 کلومیٹر دور واقع ہے. اپݨے عمدہ ڈیزائن، منفرد طرزِ تعمیر تے جاذبِ نظر خطاطی دی وجہ توں ایں مسجد کوں خاص شہرت حاصل ہے۔ سردار رئیس غازی محمد نے ایہ مسجد 1932ء وچ تعمیر کرواݨی شروع کیتی, آپ دے جد امجد ، حضرت بہاوالدین زکریا رحمتہ اللہ علیہ دے خلفا وچوں ہن۔ رئیس محمد غازی اعزازی مجسٹریٹ تے بہاولپور اسمبلی دے رکن وی رہے۔ کثیر مال و دولت ہوݨ دے باوجود انہاں نے درویشانہ زندگی گزاری۔ دینی تعلیم دا حصول، عبادت و ریاضت، سماجی کماں تے مختلف علاقیاں وچ مساجد دی تعمیر انہاں دی زندگی دا مشن رِہا۔

تاریخ

رئیس غازی محمد نے اپݨے خاندانی محل نما گھر دے قریب 1932ء وچ بھونگ مسجد دی تعمیر کیتے ہدایات ݙتے تے کثیر سرمایہ فراہم کیتا۔ تعمیر دے ہک ہک مرحلے تے انہاں نے ذاتی دلچسپی گھدی۔ البتہ مسجد دی تعمیر دی نگرانی کیتے ماسٹر عبدالحمید کوں مقرر کیتا جنہاں نے نہایت محنت تے توجہ نال مسجد دی تعمیر دی نگرانی کیتی۔ مسجد دی تعمیر کیتے آسٹریا، ہنگری، اٹلی تے دیگر ممالک توں سنگِ سرخ، سنگِ مر مر، سنگِ خارا، سنگِ سرمئی تے سنگِ سیاہ منگوائے ڳئے۔ انہاں پتھراں کوں کٹݨ تے تراشݨ والے، ٹائلاں تے پھل بݨاوݨ والے، میناکاری و خطاطی کرݨ والے، صندل دی لکڑ تے باریک اور نفیس کم کرݨے آلے، گلکاری کرݨ والے، سونے دے پھل بݨاوݨ والے سینکڑاں کاریگراں دی خدمات حاصل کیتے ڳئے۔ ایہ مسجد 1932ء توں 1982ءتک تقریباً پنجاہ سال وچ مکمل تھئی۔ انہاں پنجاہ سالاں وچ ہزاراں کاریگراں نے مسجد دی تعمیر وچ حصہ گھدا جنہاں دا تعلق پاکستان تے انڈیا نال ہئی۔ مسجد دی تعمیر دے دوران کئی کاریگر عمر رسیدہ تھی ڳئے، کئی انتقال کر ڳئے۔ انہاں دے پتراں تے بعض دے پوتریاں نے ایہ ذمہ داری سنبھالی۔ ایویں ترئے نسلاں نے ایں مسجد دی تعمیر وچ حصہ گھدا۔ تمام کاریگراں کوں انہاں دی مہارت تے تجربے دی بنیاد تے اُجرت ݙتی ویندی ۔ ماہر کاریگراں دا ہر طرح توں خیال رکھا ویندا بلکہ انہاں دے ٻالاں دی شادیاں دے اخراجات رئیس غازی محمد ادا کریندے.

مسجد دی تعمیر وچ مصروف کاریگراں دے قیام و طعام دا انتظام بھونگ وچ ہی کیتا ڳیا ہئی۔ بہت ساری مراعات وی انہاں کاریگراں کوں حاصل ہن۔ تݙاں صادق آباد توں بھونگ تک مناسب ذرائع نقل و حمل موجود نہ ہن۔ نہ ہی پختہ سڑک ہئی۔ لہٰذا بھاری مشینری تے تعمیراتی سامان صادق آباد ریلوے اسٹیشن توں بھونگ تک تقریباً 20 کلومیٹر کچے رستیاں تے ݙاند ریڑھیاں تے اٹھاں تے لݙ کے گھنایا ویندا۔ مسجد دی تعمیر کیتے کوئی باقاعدہ نقشہ نہ بݨایا ڳیا ۔ ہک خاکہ رئیس غازی محمد دے ذہن وچ ہئی جیندے مطابق تعمیر دا آغاز کیکی ڳیا ۔ رئیس غازی محمد، مختلف ممالک وچ ویندے، اُتھوں دی مساجد ݙیکھدے تے جیہڑی چیز پسند آ ویندی اُوندے مطابق مسجد دی تعمیر وچ تبدیلی کرویندے رہندے۔ ایں طرح مسجد دے ڈیزائن وچ کئی وار تبدیلی کیتی ڳئی ۔کئی حصیاں کوں دوبارہ بلکہ سہ بارہ وی نویں سرے توں تعمیر کیتا ڳیا۔ 1950ء وچ ہک نویں مسئلے دی نشاندہی تھئی کہ سیم دی وجہ توں مسجد دی عمارت کوں نقصان پہنچݨ دا خطرہ ہئی۔ اوں خطرے دے پیش نظر تݙاں تک بݨݨ والی تمام عمارت کوں ڈھا ݙتا ڳیا تے 20 فٹ بلند ہک چبوترہ بݨا کے اُوندے تے نویں سرے توں مسجد دی عمارت تعمیر کیتی ڳئی۔ ایندے نال مسجد دی پائیداری دے نال خوبصورتی تے جلال و عظمت وچ وی اضافہ تھی ڳیا ۔ مسجد دی تعمیر دے دوران ہی 1975ء وچ رئیس غازی محمد دا انتقال تھی ڳیا ۔ اُنھاں دی وفات دے بعد انہاں دے وݙے پتر سردار رئیس شبیر احمد تے سردار رئیس وزیر احمد نے مسجد دے کم کوں اڳاں ودھایا جیہڑے خود وی درویش صفت انسان ہن ۔ 1982ء وچ مسجد دی تعمیر مکمل تھئی تاں اینکوں بین الاقوامی شہرت حاصل تھئی۔ دنیا بھر توں سیاح ایں مسجد کوں ݙیکھݨ آوݨ لڳے۔ ایندی خوبصورتی تے انفرادیت دی وجہ توں 1986ء وچ اینکوں تعمیرات دے شعبے وچ آغا خان ایوارڈ وی ݙتا ڳیا۔ 12 مئی 2004ء کوں حکومت پاکستان نے ایں مسجد دی تصویر والا ڈاک ٹکٹ وی جاری کیتا۔

بھونگ مسجد وچ ہک وسیع دارالمطالعہ، مدرسہ تے اوہ حجرہ وی موجود ہے جتھاں رئیس غازی محمد عبادت کریندے ہوندے ہن۔ مسجد وچ داخل تھیوݨ والا مرکزی دروازہ مشہد وچ حضرت امام رضا دے مزار دے صدر دروازے جیہا ہے۔ اندر کئی ایکڑ تے مشتمل فواریاں نال مزین وسیع لان ہے۔ راہداری توں گزر کے سیڑھیاں چڑھݨ دے بعد مسجد دا صحن ہے جیہڑا سنگِ مرمر تے سنگِ سیاہ نال آراستہ ہے۔ اتھاں بیک وقت ݙو ہزار نمازی نماز ادا کر سڳدن۔ ہک وݙے گنبد دے تلے خواتین کیتے نماز پڑھݨ دی جگہ مخصوص ہے جیہڑی خواتین دی جمعہ مسجد سݙیندی ہے۔ مسجد دے تمام دروازے ہاتھی دانت دے نفیس تے باریک کم نال مزین ہن۔ ایہ برآمدہ اٹھارہ ستوناں تے مشتمل ہے۔ ہر ستون ہکو جیہے قدرتی رنگ تے مشتمل اٹھ فٹ بلند ہے۔ مرکزی محراب دی تزئین و آرائش وچ خالص سونا‘ چاندی تے قیمتی پتھر استعمال کیتا ڳیا ہے۔ صندل دی لکڑ دا نہایت نفیس تے دیدہ زیب کم کیتا ڳیا ہے۔ دلکش نقش و نگار‘ خوبصورت گلکاری تے منفرد ڈیزائن تے مشتمل ایہ مسجد سیاحاں کوں حیرت زدہ کر ݙیندی ہے.