بھلوال

ضلع سرگودھا دا شہر تے تحصیل ، لالہ مُوسیٰ سرگودھا ریلوے سیکشن تے گجرات پھالیہ سرگودھا روڈ تے سرگودھا شہر توں 30کلو میٹر دے فاصلے تے واقع ہے۔ لاہور اسلام آباد موٹروے ایم ٹو کا سالم انٹر چینج اِتھوں 11کلو میٹر پرے ہے۔ایندی بنیاد 1902ء اچ میلکم ہیلی نے رکھی ہئی۔ اِتھاں ریلوے لائن وچھائی ڳی ، ریلوے اسٹیشن قائم تھیا، نال نہر کھٹی ڳی، اِتھوں علاقے دی خوشحالی دا آغاز تھیا۔ ایں نویں قصبے دے نیڑے بھلوال ناں دی وستی موجود ہئی جیڑھی جو ہُݨ پراݨا بھلوال دے ناں توں مشہور ہے۔ ایندی نسبت نال ایں نویں قصبے تے ریلوے اسٹیشن دا ناں بھلوال رکھیا ڳیا۔ بھلوال منہاس راجپوت قبیلہ ہے ۔ گھنسا ردیو دے سب توں چھوٹے پُتر مید سنگھ کوں جموں ضلع دی تحصیل بھلوال بطور جاگیر اِچ ملی ہئی۔جیندی وجہ توں اِنہاں دی اولاد بھلوال آلا اکھویجݨ شرروع کر ݙتا۔ ضلع سرگودھا دا اے مشہور قصبہ بھلوال وی ہِیں شاخ دا وسایا ہویا ہے۔ جیڑھا جو بھلوانہ خاندان دے طور تے مشہور ہے۔ پہلے بھیرہ تحصیل ہیڈ کوارٹر ہا وَل 1917 ء دے نیڑے بھلوال کوں ضلع شاہ پور دی تحصیل بݨا ݙتا ڳیا جیندی وجہ تو ں ایندی رونق ودھ ڳی۔ایں دوران اتھاں تھانہ ،ڈاکخانہ، تحصیل دفتر، ڈسپنسری تے سرائے وغیرہ تعمیر تھئے ۔ بھلوال کوں پہلے ٹائون کمیٹی دا درجہ حاصل ہا۔ہُݨ نویں نظام دے تحت اتھاں تحصیل میونسپل ایڈمنسٹریشن قائم کیتی ڳئی ہے ۔ جیندے وچ تحصیل بھر دیاں 53یونین کونسلاں کوں نمائندگی ݙتی ڳئی ہے جنہاں اچ بھلوال شہر دیاں چار یونین کونسلاں وی شامل ہن۔1931 ء دی مردم شمار دے مطابق بھلوال دی آبادی 5954افراد تے مشتمل ہئی۔

اتھاں نون خاندان مِلاں لاتیاں تے اتھوں دی رونق تے ترقی اچ مزید ودھارا تھیا۔ اتھاں ہک ٹیکسٹا ئل مل تے ہک شوگر مل اَتے چاول چھڑݨ دے کئی کارخانے موجود ہن۔اے تحصیل چس دار پھلیں کیتے ٻہوں مشہور ہے تے ایکوں ایشیاء دا کیلیفورنیا آکھیا ویندے ۔ اِتھاں دا کِنوں دنیا بھر اِچ مشہور ہے ۔ تحصیل اِچ 150دے نیڑے اورنج پروسیسنگ پلانٹ کم کریندے پن ۔ بھلوال دے نیڑے مشہور موضع نور پور نون ہے جتھاں پاکستا ن دے سابق وزیر اعظم ملک فیروز خان نون مدفن ہن۔ جݙاں جو ٹوانہ خاندان دی مشہور کالرو سٹیٹ وی بھلوال توں کجھ کلو میٹر دے فاصلے تے واقع ہے۔ رکھ کالرا 1820ء اچ انگریز حکومت نے آباد کاری دی غرض نال 1857ء اچ اپݨی خدمات دے طور تے ملک صاحب خان ٹوانہ کوں ݙتی ہئی۔ انہاں ایں رقبے دی آباد کاری کیتے نجی نہراں کݙھیاں، گھوڑیں دی نسلی کشی دا فارم بݨوایا۔ بعد اچ اتھاں انہاں دے مکانات تے حویلیاں وی تعمیر تھیاں جنہاں دی شان و شوکت احٖ وی ݙٹھی ونجٖ سڳدی اے۔ عمر حیات ٹوانہ تے انہاں دے فرزند سابق وزیر اعلیٰ پنجاب ملک خضر خیات ٹوانہ اتھائیں مدفن ہن۔

پُراݨے بھلوال اِچ حضرت سخی شاہ سلیمان دا آستانہ مبارک ہے جیڑھا جو سلسلہ نو شاہیہ دے بانی حضرت حاجی محمد نوشہ گنج بخش دے مرشد ہن۔ حضرت سخی شاہ سلیمان 914ھ اچ بغداد دے علاقہ ہرات دیہات اچ پیدا تھئے۔ ایں علاقے اِچ تبلیغ دین دی غرض نال تشریف گھن آئے ہن تے 1204ء وفات دے بعد اتھائیں مدفن تھئے۔ انہاں دا ہر سال عرس میلہ 5ہاڑ کوں وݙے جوش و خروش نال منایا ویندے ۔آپ اعلیٰ نسل دے نثر نگار تے شاعر وی ہن ۔ پنجابی دے قدیم شاعر نجابت دا تعلق تحصیل بھلوال دے دیہات چائو وال نال ہا۔ انہاں دی شہرت نادر شاہ دی وار لکھݨ دی وجہ نال ہے۔ اے تقریباً 1849ء اچ پیدا تھئے تے 1879ء اچ سکھیں دے ہتھوں مسجد دے اندر شہید تھی ڳے۔

اتھاں تحصیل دے دفاتر ہسپتال، تھانہ، گورنمنٹ کالج آف کامرس ، طلباء تے طالبات دے ڈگر ی کالجز تے ہائی سکول ، میری ماڈل سکول، تعلیم الاسلام تے کئی پرائیوٹ سکول وی موجود ہن۔ ہک پرائیویٹ ریڈیو چینل ،ایم ایف ایم آواز دے ناں نال ہے جݙاں جو بھلوال نیوز دے ناں نال ہک ہفت روزہاخبار وی جاری تھیندے۔ قیام پاکستان توں پہلے اتھاں ہندو معقول تعداد اچ آباد ہن۔ قیام پاکستان دے ویلھے باہری پھرایا لال کپور میونسپل بورڈ بھلوال دا صدر ہا۔ ایں توں پہلے اسندا والد باہر ی ہیم راج کپور وی میونسپل کمیٹی بھلوال دا چیئرمین رہ چکیا ہا۔ 1947ء اچ اتھاں دے تمام ہندو نقل مکانی کر تے بھارت چلے ڳے تے انہاں دی جھاہ مسلمان مہاجر آ تے آباد تھئے جیڑھے جو زیادہ تر راجپوت ، ارائیں تے گجر برادریاں نال تعلق رکھدے ہن ۔ مین بازار کالونی اڈہ، صرافہ بازار ، غلہ منڈی، سبزی منڈی، مندر روڈ تے پُراݨا لاری اڈااتھو ں دے کاروباری مراکز ہن ۔ اتھاں د ی ابتدائی آبادی مختلف بلاکاں اچ وسی ہوئی ہئی ۔ ہُݨ انہاں بلاکاں دے علاوہ اشرف کالونی، نور حیات کالونی، منظور حیات کالونی، وقار کالونی، کینال پارک ، سلمان پورہ، میر مختار کالونی، حشمت کالونی، مالی کالونی، گلشن کالونی، وزیر آباد کالونی، سخی سلمان کالونی ، حیات پور، سلطان کالونی تے ہادی پور دی رہائشی وستیاں وی موجود ہن۔ اتھاں ہندوئواں دیاں چھوڑیاں ہوئیاں عبادت گاہواں مندر وی موجود ہن تے مندر آلی گلی موجود ہے۔

علم و اَدب دے لحاظ نال اتھوں تعلق رکھݨ آلی شخصیات اچ طارق بھلوالی، ڈاکٹر آصف راز،اصغر شامی ، محمد بشیر رانجھا، محمد یعقوب فردوسی دے ناں نمایاں ہن۔ انہاں اِچوں طارق بھلوالی جنہاں دا اصل ناں سلیمان خان ہا پنجابی زبان دے شاعر تے فلمی گیت کار ہن۔ او 1902ء اچ پیدا تھئے تے 1972ء اچ فوت تھئے۔ ڈاکٹر آصف راز جیڑھے جو ہُݨ وی سرگودھا اِچ مقیم ہن بھلوال نال تعلق رکھدن۔ اک سجدہ شبیری، صلیبِ احساس، تلیاں ہیٹھ انگارے تے کالے حرف آپ دیاں تصانیف ہن۔ پنجابی دے شاعر اصغر شامی دے شعری مجموعے ڈونگھیاں سوچاں تے پریت ، محمد بشیر رانجھا دی کبت امام اعظم ابو حنیفہ، نظریاتِ اقبال، پُل صراط اور سر شاخ جݙاں جو محمد یعقوب فردوسی دی کتب محمد( نعتیہ ماہیے) ، مدینہ مدینہ پیارا مدینہ، آقا کملی والے ، مینڈے سویٹ آقا، مینڈے لجپال آقا، مئے گلفام، خواب مدینے کے، چاہت کے پھول، ابھی قیدی پرندے ہیں، اتھر وچاواں دے تے پارسالوگ شامل ہن۔ محمد نذیر رانجھا جیڑھے جو تصوف دے موضوع تے تقریباً 50کتب دے مصنف ہن دا تعلق وی ہیں قصبے نال ہے۔