بکنگھم اینڈ کرناٹک ملز ہڑتال

1921ء بکنگھم اینڈ کرناٹک ملز ہڑتال بکنگھم اینڈ کرناٹک ملز ملز دے ملازمین دی جانب توں مدراس (چینائی)، برطانوی ہند وچ انتظامی کمپنی بݨی ہوئی کمپنی دے خلاف ہڑتال ہئی۔ ایہ ہڑتال جیہڑی جون تا اکتوبر 1921ء چلی، چینائی دی معیشت کوں زبردست نقصان پہنچا چکی ہئی۔ ایہ بر سر اقتدار جسٹس پارٹی (بھارت) وچ وی خلفشار پیدا کر چکی ہئیی جس دی وجہ نال کئی دلت قائدین اس توں کنارہ کش تھئے۔

مدراس لیبر یونین، بھارت دی اولین منظم لیبر یونیناں وچوں ہک ہئی۔ اس دی تاسیس بی پی واڈیا تے وی کلیانا سندرم مدلیار نے 3 اپریل 1918ء وچ رکھی۔ ابتدائی یونین سرگرمی جون تا اکتوبر 1921ء دے بیچ بکنگھم اینڈ کرناٹک ملز وچ ݙٹھی گئی جݙݨ ملازمین نے کم کرݨ توں انکار کر ݙتا۔ اس سلسلے وچ حکومت دا ردوعمل ایہ ہئی کہ پولیس کوں 9 دسمبر 1920ء کوں ہڑتالی ملازمین تے گولیاں وسیندے ہوئے ہڑتال کوں زبردستی رکوا ݙتا ۔

ملازمین دے درمیان معمولی اجرت تے خراب حالات کو گھن کے کافی بے چینی ہئی۔ انہاں دے مطالبیاں کوں قوم پرست رہنما سی رام گوپال چاری، ایس کستوری اینگر، اے رنگاسوامی اینگر، سنگاراویلو چیٹی، وی چکارائی چیٹیار تے ایس ستیامورتی دی تائید حاصل ہئی تے خود مختاری حامی انڈین نیشنل کانگریس تے انگریزحامی جسٹس پارٹی دی حمایت حاصل ہئی۔

اے ہڑتال بالآخر اکتوبر وچ تھئی۔ سی نٹیسا مدلیار نے ثالثی کیتی۔ اس وقت دے مدراس مزدور یونین دے صدر نے ملازماں کوں کم دوبارہ شروع کرݨ دا مشورہ ݙتا۔ مگر بہ استثنائے چند، بیشتر ہڑتالی ملازمین دے داخلے تے روک لا ݙتی گئی ہئی۔

اے ہڑتال چھیہہ مہینے تک چلی۔ ارباب مجاز نے بے رحمی نال احتجاج کوں کچلا۔ 29 اگست 1921ء کوں پولیس نے گولیاں دی بوچھار کیتی تقریبًا جسٹس پارٹی دے سبھے قائدین کانگریس دی حمایت وچ آئے۔ کجھ لوگاں دے مطابق جسٹس پارٹی دی ایہ حمایت ذات پات دی بنیاد تے ہئی، جبکہ کجھ ݙوجھیاں دی رائے ہئی کہ ایں ہڑتال نے جسٹس پارٹی کوں ہک مطلوبہ موقع فراہم کیتا تاکہ اوہ گورنر کونسل تے حاوی تھیوے، کیونکہ وزارت داخلہ، مدراس گورنر دے براہ راست گرفت وچ ہئی۔ انتظامیہ نے انتہائی ہوشیاری نال ملازمین دے اتحاد کوں توڑ ݙتا اس کیتے انہاں نے دلتاں تے بھارتی کرسچناں دی حمایت حاصل کیتی ہئی جیہڑے ہڑتال وچ شامل نہ تھئے ہن۔