اَڄوکی سرائیکی شاعری

(اے مقالہ 21فروری2016ء کوں لوک ورثہ اسلام آباد اِچ ماء ٻولی دی قومی کانفرنس اِچ پڑھیا ڳیا)

شاعر اپݨے وقت دا مؤرخ وی ہوندے تے تریخ وی ، ایندے نال نال شاعر اپݨے وقت دا شاہد ہوندے تے اوندے شاعری شہادت ۔ شاعر جو ݙیکھدے اونکوں اپݨے لوظیں اِچ بیان کریندے ۔ او ݙینہ کوں ݙینہ تے رات کوں رات لکھدے ، شاعر کتھائیں ظلم ، زیادتی تے وانجھ کوں ݙیکھدے تاں اونکوں بیان کرݨ دے نال ظلم دے خلاف آواز وی چیندے تے لوح وقت تے ایف آئی آر وی درج کرویندے ۔ ایندے نال نال شاعر مسئلے دا حل وی ݙسیندے جیویں جو خواجہ فریدؒ سئیں فرمایا    ؎

اپݨی نگری آپ وسا توں

پٹ انگریزی تھاݨے

ایہا وجہ ہے جو سرائیکی شاعر اَحٖ ماء دھرتی دی محبت لکھدا پے ، مزاحمت تے انقلاب لکھدا پے ،کیونجو سرائیکی وسیب دی شناخت ،اَحٖ دا بنیادی سوال اے ، سرائیکی خطے تے حملہ آوری دے بعد جݙاں سرائیکی سُنڄاݨ تے سرائیکی زبان تے حملے تھئے تے رنجیت سنگھ دے کجھ پیروکاریں سرائیکی کوں پنجابی دا لہجہ آکھیا ، اوں ویلھے نظم دا سرائیکی شاعر اسلم جاوید ٻول پیا:

میں تسا

میݙی روہی تسی

تسی روہی جائی

میکوں آکھ نہ پنج دریائی

روہی داذکر اَئے تاں اے وی ݙسی ونڄاں جو دنیا دا عظیم صحرا جینکوں سرائیکی زبان اِچ روہی تے چولستان آکھیا ویندے ، حملہ آوری دی زد وچ ہے ، ہک مدت توں اِتھاں تخت لہور ناجائز الاٹمنٹاں کریندا اَمدے اسیݙی مقدس سرائیکی دھرتی بیت المقدس آنگے ایجھے اوپرے لوکیں کوں ݙتی ویندی پئی اے جنہائیں دا ایں دھرتی ، ایں زبان تے ایں ثقافت نال کوئی تعلق کائنی ، پنجاب دے حاکم سامراج دا کردار ادا کرتے وسیب دی ڈیموگرافی تبدیل کریندے پِن ، سرائیکی قوم کوں اقلیت اِچ تبدیل کرݨ دیاں ناپاک کوششاں ݙینہ رات جاری ہِن ، روہی جیندی مٹی کوں خواجہ فرید اپݨے اَکھیں دا سرمہ آکھیا ، اے روہی جیندے ریت دے ٹٻیں کوں خواجہ فریدسئیں کوہِ طور آکھیا ،اے روہی جیندے کِرڑ تے کنڈیں کوں خواجہ فرید شمشاد تے صنوبر آکھیا تے دُعا ݙتی جو:

ایہا روہی یار ملاوڑی ہے ، شالا ہووے ہر دم ساوڑی ہے

ونڄ پیسوں لسڑی گاٖوڑی ہے ، گھن اپݨے سوہݨے سئیں وو کنوں

اے روہی جیندے بارے خواجہ فرید فرمایا:

وچ روہی دے رہندیاں نازک ناز دیاں ڄٹیاں

راتیں کرن شکار دِلیں دے ݙینہاں ولوڑن مَٹیاں

روہی جتھاں پیار پریت دے گاٖوݨ ہوندے ہَن ، جتھاں اُنس تے محبت دی گاٖل ہوندی ہئی ، جتھاں محبت دی چس رَس ہوندی ہئی ، جتھاں دِل آلے دِل آلئیں کوں مِلدے ہَن ، جتھاں گاٖئیں دے دھݨ تے ݙاچیں دے وَڳ ہوندے ہَن ، جتھاں ’’نند نہ ماون کھیر مولا ماڑ وسایا‘‘ دے شعر اَکھیندے ہِن ، جتھاں ’’آ چُݨوں رَل یار پیلھوں پکیاں نی‘‘ دیاں کافیاں گنویندیاں ہَن ، جتھاں کھیر دیاں نہراں وہندیاں ہَن ، جتھاں ݙدھ پاݨی آنگے ورتینداہا جتھاں مَٹیں دے گھٻکار تے دِلیں دے شکار تھیندے ہَن۔ جتھاں اَحٖ میݙی اوں روہی تے ایجھے بدو تے بودن شکاری آ گِٖن جیڑھے روہی ماء دھرتی دی لڄ دے شکاری ہِن ، جیڑھے روہی دے چرند پرند دے شکار ی ہِن ، جیڑھے گولی دی زبان اِچ گاٖل کریندن ، جیڑھے پکھیں دی نشوم آوازیں کوں نی سمجھدے ، جیڑھے کونج دے کُرلاٹ کوں نی سمجھدے ، جیڑھے خود آپ اَکھیندن :

اساں نی سمجھے پکھیں دی کیا ٻولی ہئی

اسیݙے ہتھ بندوق تے بندوق اِچ گولی ہئی

اساں آکھدوں بدو شکاری بھاویں عرب دے ہووِن تے بھاویں تخت لہور دے   میݙی مقدس دھرتی توں اپݨے پلیت پیر پرے کرن ،اساں آکھدوں:

جنگ ا جنگ ا جنگ ا

نِت دھرتی دشمن نال جنگ ا

پلیت پیر کر پرے جو

ماء دھرتی میݙی ننگ ا

اے وی ݙیکھو جو عرب شہزادیں دی ݙیکھا ݙیکھی اِچ تخت لہور دے فولادی شہزادے میاںنواز شریف وی چار ݙینہ پہلے روہی شکار کھیݙݨ آئے ،اونکوں خوش کرݨ سانگے خیمیں دے نگر آبادکیتے ڳئے ، ونوون دے طعام پکائے ڳئے پکھی پرندے تے زناور کُٹھے ڳئے، تالویں، بھونویں تے کچے پکے ماس دیاں ڈشاں پیش تھیاں ، موسیقی دے مچ مچائے ڳئے اے سب کجھ اوں روہی وچ تھیا جیرھی روہی وچ لوک اَحٖ وی تریہہ توں مر ویندن ؟کیا اساں کݙاہیں سوچے جو بھارت دی طرفوں بارڈر تے لاتی ڳئی خار دار تار نال تریہہ دے ماریے زناور ٹکراں مار مار تے کیوں لہو لہاݨ تھیندن تے تڑپھ تڑپھ تے کیوں مر ویندن؟ ایں بارے وزیر اعظم کوئی گاٖل نی کیتی ،وزیر اعظم روہیلیں دے مسئلیں دی کوئی گاٖل نہ کیتی، صرف اتنا آکھیا جو روہیلے میݙے بھرا ہِن ، اِتھاں روہی دا شاعر تڑپھ تے اَکھیندے ، او لہوری شہزادہ میݙی وی سُݨ،

تیکوں گاٖوے کھیر پلایُم ، پیتم پاݨی کھارے

لوک گواہ ہِن سارے

میݙی روہی تسی مر ڳئی ، تیݙے شہر فوارے

واہ تیݙے بھائی چارے

تخت لہور آلے مارکہ آکھدن جو سرائیکی شاعری درد دے سوا کجھ کائنی ، میں آکھداں جو ڈُٖکھ ݙیسو تاں درد توں رووݨ تاں آپے آ ویسے ، تساں ظلم کریسو تاں شاعر بغاوت نہ لکھسے تے کیا لکھسے؟ ۔ سرائیکی وسیب کوں ہک طعنہ وسیب دے جاگیردار دا مِلدے ، آکھیا ویندے جو جاگیردار ہمیش اقتدار تے رہ ڳن اُنہاں وسیب سانگے کجھ نی کیتا ، ایندے وچ قصور کیندا ہے؟اساں آکھدوں قصور اُنہاں دا ہے جنہاں جاگیرداریں کوں پیدا کیتے ، انگریز دی وفاداری اِچ اُنہائیں کوں جاگیراں ملیاں ، انگریز ڳیا تاں انگریزیں دے وارث اُنہائیں دے سرپرست اِن ، تخت لہور انہاں جاگیرداراں دا سب توں وݙا جھا اے ، ایندا ثبوت اے ہے جو پچھلے دور اِچ دیرہ غازی خان دیاں تمنداریاں ختم کرݨ دا حکم تھی ڳیا پر حکومت دیرے دے لغاریں ، مزاریں کوں رازی رکھݨ سانگے تمنداریاں ختم نی کیتیاں ، سرائیکی شاعر جہانگیر مخلص آکھدے:

توں ڈُکھاں دے سارے سفر یاد رکھیں

جیویں تھئی ہے تیݙی بسر یاد رکھیں

جیرھے تیݙی دھرتی دے بݨ گِٖن وپاری

او کھوسے ، دریشک تے کھر یاد رکھیں

اے مخدوم کھچی قریشی گیلانی عباسی

تیݙی راہ دے ہِن پتھر یاد رکھیں

جیرھے ساݙی نسلاں دا ساہ پیندے رہ ڳن

اُنہاں سنگ چوڑ نانگاں دے گھر یاد رکھیں

جے بھیݙاں دے وانگوں توں دھرتی تے جیسیں

تاں بھیݙاں کوں پوندن نہر یاد رکھیں

سرائیکی وسیب مزاحمت دا سب توں وݙا حوالہ سئیں عاشق بزدار ، جنہاندی کتاب قیدی تخت لہور دے شائع تھئی تاں او کتاب سرائیکی قوم دا نعرہ بݨ ڳئی ، وسیب دے ہر کندھ تے ہر دیوار تے لکھیا ڳیا ’’اساں قیدی تخت لہور دے اساں قیدی تخت لہور دے اساں قیدی تخت لہور دے‘‘ ۔ جݙاں دیواراں اَلا پووِن تاں وَل دنیا دی کوئی طاقت مظلومیں دی اَواز کوں نی دٻا سڳدی ۔ سئیں عاشق بزار اپݨی نظم اساں قیدی تخت لہور وچ فرمیندن:

ساݙے منہ تے جندرے جبر دے

ساݙے ہتھ کڑیاں وچ بند

اساں قیدی تخت لہور دے

اساں قیدی تخت لہور دے

عزیز شاہد ضیاء الحق دے آمرانہ دور اِچ ہک نظم ’’دُھر دے گونگے دھرتی واسو‘‘ لکھی ، نظم ٻہوں طویل اے ، میں صرف ہک بند پیش کریساں ۔ ایں سانگے جو عزیز شاہد سرکاری ملازم ہوندے ہوئیں اوں ویلے او نظم لکھی جݙاں سچ اَلاوݨ آلئیں کوں کَوڑے لڳدے ہن تے اُنہائندیاں اَکھیں ٻدھ تے اُنہائیں کوں شاہی قلعہ لہور دے ٹارچر سیلیں اِچ پُجا ݙتا ویندا ہا ۔ عزیز شاہد اوں ظلم دے خلاف اَلاݨاں جݙاں پاکستان کوں پنجابی جرنیل ضیاء الحق پنجابستان بݨا ݙتا تے دھرتی دے اصل وارثیں دا جیوݨ حرام کر ݙتا ۔اے ٻئی گاٖلھ اے جو اَحٖ عزیز شاہد ’’دنیا‘‘ اخبار کوں انٹرویو ݙے تے وسیب دے لوکاں دا دِل ڈُٖکھائے ، اساں آکھدوںمزاحمتی شاعری مندا نی انقلاب اے ، ظلم دے خلاف نفرت دے خلاف تے وانجھ دے خلاف بغاوت اے۔ عزیز دی مسدس دا ہک بند ݙیکھو:

اساں تاں اوں دھرتی دے واسی جیندا سینہ سونا

مالا مال خزانیں کولوں جیندا کونا کونا !

ساݙے لعل کراچی توݨیں بُکھ دے مُل تے وِکِّن

مَݨ دے وسدے ’’ندی‘‘ کنارے جھوپڑی سانگے سِکِّن

ساݙیاں نسلاں سنداں چا کے دفتر دفتر رُلِّن

پر ساݙی کہیں دستک تے مقسوم دے دَر تے نہ کُھلِّن

پَل پَل دی خیرات ہے جیوݨ پَل پَل عین عذابی

ہر کُرسی تیں کَھورا چہرہ ہر چہرہ پنجابی

پل دے پرکھ پروݨ وچوں ہُݨ چہرہ چہرہ چھاݨو

دُھر دے گونگے دھرتی واسو پَل دے پیر سُنڄاݨو

جیویں جو سرائیکی وسیب نال وانجھ تھیندی پئی اے پر وانجھ تے ظلم دے خلاف کوئی نی اَلیندا ، ہر پاسے چُپ اے تاں ملوک تے مِٹھے لہجے دا شاعر احمد خان طارقؔ وی ٻول پمدے تے آکھیندے:

چِڑیاں اُٹھو کئی دھاں کرو

چُپ نہ کرو ، چُپ نہ کرو

ہتھ وچ جے کُئی ہتھیار نئیں

چِیں چِیں کرو ، چاں چاں کرو

یاسر رنگ پوری نینگر شاعر اے ، جھنگ دی مٹھی سرائیکی اِچ شاعری کریندے ، سرائیکی ماء ٻولی نال ݙاڈھی محبت کریندے ، اوندی شاعری دا ہک ہک لوظ سرائیکی دا ماݨک موتی اے ، اپݨی سرائیکی ماء دھرتی بارے او آکھدے:

ساتھوں ماء ٻولی نئیں چُھٹ سڳدی ساݙی یاسر جان سرائیکی ہے

ساݙا یار دھرم تے شرم بھرم ساݙا دین ایمان سرائیکی ہے

ساݙی جھوک سرائیکی دھرتی تے ساݙی ہُݨ پہچان سرائیکی ہے

کیویں رَلے نال پنجابیاں دے ساݙی جݙݨ زبان سرائیکی ہے

سئیں یاسر رنگ پوری دی کتاب ’’وکھرا کر‘‘ شائع تھئی اے ، ایں کتاب دی شاعری دا ہک ہک لوظ کُھریاں چا چا تے پنجاب کو اَکھیندا پے جو اساں پنجاب نال نی رہ سڳدے ، اساکوں پنجاب توں وکھرا کرو:

بھائیوال جو ہیں انصاف تے آ ، ساݙا حق نہ کھا سانوں وکھرا کر

اِنج پی نئیں خون سرائیکیاں دا ، نہ ڈھیر ستا سانوں وکھرا کر

ساݙے امن دا یاسر چور نہ بݨ ، کر خوف خدا سانوں وکھرا کر

ساݙی کٹھیاں بالکل نئیں نبھدی ، ہے گاٖل صفا سانوں وکھرا کر

غلام رسول ڈڈا ڄام پور دے مشہور سرائیکی شاعر ہن ، اُنہاں گودیں دی ظلم دے خلاف بغاوت کریندے ہوئے لکھیا:

ݙاڑھل ݙے ویندوں تاں

ݙاڑھل ݙڑھیندے

مُچھل ݙے ویندوں تاں

مُچھل مُچھیندے

اساں نت ڈڑھیندے مُچھیندے ریہوسے

اساں نِت کُٹیندے مریندے ریہوسے

مرحوم شاکر مہروی وسیب دا سُڄاک شاعر ہا او قوم کوں سنیہا ݙیندے:

ہک تھیوو قو م دے لوکو

اُٹھو ظلم دے ہتھ کوں روکو

تے… نسلاں سُکھ منگدین

ہے غیر دے سر سرداری

ساݙی رُل ڳئی قوم آواری

ہُݨ راہ راخس دے ٹوکو

تے … نسلاں سُکھ منگدین

ڳئی ٹل رات اَندھاری

ساݙی آ ڳئی شاکر واری

سر نویں سِجھ توں ہوکو

تے… نسلاں سُکھ منگدین

بہشتی دلنورنور پوری سرائیکی ماء ٻولی دی وݙی خدمت کیتی اُنہاندے لکھݨ دا انداز نویکلا تے من بھاوݨا ہا ، اُنہاندے ݙو قطعے ݙیکھو:

اَحٖ صوبہ ہے کل صوبہ ہے

ہر ذہن اِچ پل پل صوبہ ہے

کوئی مسئلہ حل نی تھی سڳدا

ہر مسئلے دا حل صوبہ ہے

………

نہ تئیں توں محبوبہ منگدوں

نہ کوئی چیز عجوبہ منگدوں

متاں سمجھیں بازو منگدن

فقط سرائیکی صوبہ منگدوں

سرائیکی شاعر ناظر جلال پوری آکھدے:

اساں تخت اِچ نی رہندے ساݙی اپݨی ہک پہچان ہووے

اے دیس ݙیراور سندھ ستلج ساݙا ذاتی تھل دمان ہووے

نہ دَر دَر دھکے روز دے کھائوں ساݙا اپݨا خود ایوان ہووے

ودا ناظر ہک ہک ٻال اَہدے ساݙا صوبہ سرائیکستان ہووے

ظفر مسکینؔ مزدور تے ہک مسکین شاعر اے پر وسیب دے حق حقوق دے حوالے نال غیرت تے جرأت آلی کریندے ، مسکین آکھدے:

انج صوبہ ساݙا حق بݨدے ، ہر حال اساں اے گھنسوں

اساں منزل توݨیں پُڄ ڳئے ہیں ساکوں تھی ڳے پوراپک گھنسوں

کہیں ظالم اڳوں جُھکݨاں نی ہُݨ بغیر اَجھک گھنسوں

حق ایویں نہ مسکینؔ ݙتس اساں غاصب دا کپ نک گھنسوں

عبدالخالق مستانہ خان پور دا عوامی شاعر ہا ، موقعے دی مناسبت نال فی البدیہہ شاعری اوں تے بس ہئی ۔ وسیب دے جاگیرداریں کوں تخت لہور دی خوشامت کریندا ݙٹھا تاں مستانہ ٻول پیا:

جیون ہووِن ساݙے وݙے

جیرھے ساݙے چئی پِن تݙے

ساݙے کیتے اِتھ سردار ا ن

تخت لہور دے چوکیدار ہِن

مزاحمتی شاعری اَحٖ توں نی ہمیش توں تھیندی پئی اے ، ݙو سو سال پہلے رنجیت سنگھ لاہوری جݙاں اسیݙی مقدس دھرتی سرائیکستان تے قبضہ کیتا تاں شاعراں اوں ویلے واراںلکھیاں ۔ اُنہاں واراں کوں مظفر خان دی وار،ملتان دی وار دا ناں ݙتا ڳیا ۔ پروفیسر شوکت مغل دی کتاب ملتان دیاں واراں وچ جھنگ وسیب دے شاعر نظام دی وار موجود اے ۔ ݙو سو سال پہلے وی او لاہور دے ظلم کوں پِٹیندے ، نظام آکھدے:

ض ضرور کرو میراں میراں ، مہر کرو ملتان اُتے

کئیں تند اولڑی پئے ڳئی کفر نازل ہویا مسلمان اُتے

رن کار لعین نوں مار گھتو ، جہڑا چک پاوے ملتان اُتے

لاہور نوں چکنا چور کرو میراں ! مہر کرو ملتان اُتے

سئیں ذکا اللہ انجم ملغانی سرائیکی دھرتی دے عظیم حریت پسند اسلم خان ملغانی جنہائیں کوں انگریزیں ملک بدر کیتا ہا دے پوترے ہِن، دیرہ غازی خان دے ہک عظیم خانوادے نال انہاندا تعلق اے ، اعلیٰ تعلیمیافتہ ہن، وزارت اطلاعات دے ڈائریکٹر دے منصب تے فائز رہ ڳن، سرائیکی ماء دھرتی نال انہاندی محبت کوں ݙیکھو او کیا آکھدن؟

سرائیکی قبلہ سرائیکی کعبہ سرائیکی ایمان تے دھرم ہے

سرائیکی مسجد سرائیکی مندر سرائیکی ٻہوں ساکوں محترم ہے

سرائیکی گھٹی میݙی دے اندر، سرائیکی لوں لوں دیوچ رچی ہے

اے میݙیں ساہواں دیوچ ، سرائیکی سرائیکی دے نال میݙا دم ہے

اے مٹھڑی ٻولی میں کیوں نہ ٻولاں کنیں دیوچ شہد کیوں نہ گھولاں

اے موتی لوظیں دے کیوںنہ پھولاں ، اے وقف ایں تے میݙا قلم ہے

چھیکڑ اِچ ماء ٻولی نال محبت کرݨ آلئیں دے عظیم کٹھ کوں ݙسݨ چہنداں جو احٖ سرائیکی شاعری اتنا اعلیٰ تے اتنی توانا تھیندی پی اے جو ایندا مقابلہ دنیا دی کہیں وی زبان نال کیتا ونڄ سڳدے، میݙے وسیب اِچ سب توں زیادہ سرائیکی کتاباں شائع تھیندیاں پِن، کہیں سرکاری ادارے دی سر پرستی کینھی، کہیں سردار بھتار ،تمندار ، جاگیردار یا سرمایہ دار دی سر پرستی کینھی، سرائیکی شاعراپݨے  گھر دے داݨے ویچ تے کتاباں چھپویندے پِن، اساں جھوک دی طرفوں سینکڑاں تے ہزاراں کتاباں اپݨے وسائل تے اپݨے ٻالیں دا رزق کھنڄا تے شائع کیتن ، احٖ دے عظیم کٹھ جیندے وچ کجھ عالمی شخصیات تے تمام پاکستانی زباناں دے ادیب شاعر تے دانشور کٹھے ہن کوں دعوت ݙینداں جو سرائیکی شاعری تے تحقیق تے ریسرچ کرن، سرائیکی زبان تے سرائیکی لوکاں تے ریسرچ کیتی ونڄے تے اے وی ݙٹھا ونڄے جو اتنی عظیم سوچ دے مالک لوکاں تے شاعراں کوں ریاست تے اوندے اقتدار تے قابض قوتیں پرے چا تے کیوں سٹ ݙتے ؟۔ سرائیکی دھرتی دا ہک نینگر شاعر اے ، نکی عمراں  اِچ بیماری دے روڳ وی لڳ ڳن، بائی پاس وی کرا آئے، ہزار التجا ویں دے باوجود حکومت علاج سانگے کوئی مدد نی کیتی، ایں عظیم شاعر دا ناں ہے امان اللہ ارشد۔ ایندی شاعری تے غور کرو، ایندے خیال تے ایندی سوچ تے غو کرو، ول میݙے وسیب اِچ آئو، وسیب کوں ݙیکھو وسیب دی زرخیزی کوں ݙیکھو تے ول وسیب دے لوکیں دی حالت ݙیکھو ولا فیصلہ کر وجو امان اللہ ارشد سچ لکھئے یا کوڑ؟ ارشد آکھدے :۔

کیا غور کروں تیݙے غوری تے ، ساݙے بکھے ٻال غذا منگدن

ایں شعلیں دے اسمان تلوں ، سر کڄݨ دے کیتے جاہ منگدن

ایں دوزخ دے ماحول دے وچ ، ساہ گھنݨ کوں صاف ہوا منگدن

یا ساکوں مولا موت ݙیوے ، یا توں جند چھوڑ دعا منگدن

ساݙے اپݨے وی اپݨے نئیں،الزام کہیں تے کیا لیسوں

ساکوں بکھ توں ٹرݨ دا ساہ کینھی، تیݙی موٹر وے کوں بھاہ لیسوں

جام پور دا انقلابی شاعر عبدالحمید ذوق (متوفی22اپریل 1992ء) نت مزاحمت لکھدا رہ ڳے ، او غریب دا ہمدرد تے جاگیردار ، سرمایہ دار دے خلاف ہا ، دیرہ غازی خان دے جاگیردارانہ سماج اِچ ہوں ہوکا ݙتا ہا:

لغاری رہے نہ مزاری

جنگ جاری رہے جنگ جاری رہے

ضیاء دے دور اِچ اونکوں مخاطب کرتے آکھیا

تیݙے ظلم تشدد جبر اُتوں ساݙیاں سوچاں رُک نئیں سڳدیاں

اساݙیاں اَکھیں شوخ بغاوت دیاں ہک پلک جھپک نئیں سڳدیاں

تیݙیاں ظلم توں ٻاہیں شل تھیسن ، اساݙیاں جاناں تھک نئیں سڳدیاں

تیݙیاں جیلاں ، سیخاں ، پابندیاں اساݙا رستہ ݙک نئیں سڳدیاں

نذیرفیض مگی جاگیرداریں دے خلاف آواز بلند کریندے ہوئے اَکھیندے:

کیوں غیر دا حامی بݨ ڳیا ہئیں ، کیوں ظالم تیکوں بھاݨے ہِن

اِتھ سریں ظلم دی بارش ہے ، تیݙے شہر لہور ٹِکاݨے ہِن

ہک دار توں وَل آ ، سُݨ تاں سہی ، کیا اَہدے لوک نماݨے ہِن

تیݙی کار تے جھنڈا نئیں چھکدا تیݙے شہر دے واسی بُکھے ہِن

جیندی بھوئیں تے قبضہ غیر دا ہے او لوک ارداسی بُکھے ہِن

تساں میݙا مقالہ پڑھیا ، اے مقالہ ایں کتاب وچ ایں سانگے شامل کیتا ڳے جو کتاب  دا موضوع سرائیکی قلم قبیلہ ہے ، میں چہنداں جو ودھ توں ودھ لکھاری ایں کتاب اچ آون ۔

حوالہ

·        معروف سرائیکی دانشور سئیں ظہور دھریجہ دی کتاب سرائیکی قلم قبلیہ وچوں چوݨ