المستظہرباللہ

المستظہر باللہ (پیدائش: اپریل/ مئی 1078ء— وفات: 6 اگست 1118ء) خلافت عباسیہ دا اٹھاویہواں خلیفہ ہئی جیں نے 1094ء توں 1118ء تک حکومت کیتی۔

سوانح

مستظہر دا ناں احمد بن عبد اللہ المقتدی بامر اللہ ہے۔ کنیت ابوالعباس ہئی۔ پیدائش ماہِ شوال 470ھ مطابق اپریل/ مئی 1078ء اچ بغداد وچ تھئی۔ مستظہر دے والد المقتدی بامر اللہ تے والدہ التون خاتون ہن۔

عہد خلافت

خلیفہ المقتدی بامر اللہ دی وفات (2 فروری 1094ء) دے بعد مستظہر دی بیعتِ خلافت سب توں پہلے وزیر عمیدالدولہ نے کیتی۔ وزیر نے سلطان برکیارق توں خلیفہ کیتے لیے بیعت گھدی جیں نے بہ طیب خاطر خلیفہ دی بیعت وزیر عمیدالدولہ دے ہتھ تے کیتی۔ خلیفہ المقتدی بامر اللہ دی وفات دے تریجھے ݙینہ مجلس عزا منعقد تھئی۔ سلطان برکیارق مع اپݨے وزیر عزالملک بن نظام الملک تے اُوندے بھائی بہاء الملک دے مجلس دربار اچ حاضر تھیا تے باب مناصب توں طراد عباسی، معمر العلوی تے علمائے کبار توں قاضی القضاۃ، ابوعبداللہ دامغانی، امام غزالی شافعی تے امام شاشی وغیرہ وی تعزیت کیتے آئے تے خلیفہ مستظہر دی بیعت کیتی۔ بوقتِ خلافت عمر 16 سال ہئی۔

مستظہر دی خلافت دے دور دے اہم واقعے

492ھ مطابق 1099ء وچ باطنیاں دا زور تھیا۔باطنیاں نے عراق اچ قوت پکڑ گھدی تے اکثر لوگاں کوں تہ تیغ کیتا۔ سخت معرکہ آرائی دے بعد اِیں خانہ جنگی اچ رویانی صاحب البحر وی قتل تھی ڳئے۔ قتل دے خوف توں امرا عام طور تے اپݨے لباس دے تلے زرہ پاتی رہندے ہن۔ اینہی سال انگریزاں نے قیساریہ، حیفاء، سروج تے ارسوف تے قبضہ کر گھدا۔

492ھ مطابق 1099ء اچ مصحف عثمانی طبریہ توں بغداد گھنایا ڳیا، خلقت کثیر نے اِیں دی زیارت کیتی تے اِیں مصحف کوں بغداد دی جامع مسجد مقصورہ اچ ہک صندوق اچ بند کرکے رکھ ݙتا ڳیا۔

12 دسمبر 1101ء کوں مصر دے عبیدی حکمران مستعلی باللہ دا انتقال تھیا۔ اُوندا پنج سالہ پتر ابو علی منصور الآمر باحکام اللہ تخت نشین تھیا۔

2 دسمبر 1104ء کوں سلطان رکن الدین برکیارق دا انتقال تھیا۔

503ھ مطابق 1109ء وچ انگریزاں نے ݙو سال دی ناکہ بندی دے بعد طرابلس تے قبضہ کر گھدا۔ 504ھ مطابق 1110ء اچ انگریزاں نے بلاد الشام تے قبضہ کر گھدا، مسلماناں نے صلح کرنا چاہی، اولاً انگریزاں نے انکار کیتا مگر ول لکھاں اشرفیاں گھن کے صلح نامہ کیتا مگر ول وی غداری کیتی۔

صلیبی جنگاں دا آغاز

خلیفہ مستظہر دے عہدِ خلافت اچ پہلی صلیبی جنگ دا آغاز تھیا۔ اِنہاں صلیبی جنگاں دی ہک بڑی وجہ خلافت عباسیہ دا رعب و دبدبہ ختم تھیوݨ نال بیرونی طاقتاں دا قوت پکڑنا ہئی۔ جݙݨ توں عباسی حکمران داخلی مملکت دے جھگڑیاں اچ اُلجھے، مہدی، ہارون الرشید، مامون جیہے جاہ و جلال والے خلفا دا دَور ختم تھی چکا ہئی۔ اُنھاں دی کمزور قوت تے نااہلی توں ہݨ عباسی سلطنت دی طاقت بالکل کمزور تھی چکی ہئی۔ چنانچہ رومی سلطنت نے اِیں موقعے توں فائدہ چاتا ۔ رومی سرحداں توں متصل اسلامی علاقیاں تے خاندان بنی حمدان دا قبضہ ہئی جبکہ پوری جدوجہد دے باوجود اوہ رومی افواج دے دباؤ دی تاب نہ گھنا سڳے۔ ایہ رومی افواج بلاد الشام دے ساحلی علاقیاں تے قبضہ کریندے ہوئے دریائے فرات کوں عبور کرݨ لڳیاں تے دار الخلافہ بغداد اِنہاں حملیاں دی زد اچ آ ڳیا۔ مارچ 1095ء وچ مسیحی پوپ اربن دوم دے ہک فتوے توں صلیبی جنگاں دا آغاز تھیا۔ پیاچنزا کونسل اچ اربن دوم نے خلافت عباسیہ دے خلاف عیسائی دنیا کوں متحد کر گھدا تے چند فروعی اُمور دے تصفیے دے بعد مجمع عام نال مخاطب تھی کے آکھا:

مسلماناں دا ظلم بہت ودھ ڳیا ہے، اُنہاں تے حملہ کرݨا ضروری ہے۔ اِیں وقت جیہڑا شخص اپݨی صلیب نہ چیسی تے میݙے نال نہ چلسی تاں اوہ میݙا پیروکار نی۔

پوپ دی تقریر نے حاضرین اچ جنونی کیفیت پیدا کر ݙتی، اِیں طرح عیسائیاں نے اپݨے حکمراناں سمیت یروشلم تے ہلہ ٻولا تے یروشلم تے جون 1099ء اچ قبضہ کر گھدا۔

وفات

خلیفہ مستظہر باللہ نے 40 سال دی عمر وچ بروز ٻدھ 16 ربیع الثانی 512ھ مطابق 6 اگست 1118ء کوں بغداد وچ وفات پاتی۔ شیخ الحنابلہ ابن عقیل نے غسل ݙتا تے المسترشد باللہ نے نمازِ جنازہ پڑھائی۔ مدت خلافت 24 سال 6 مہینے 3 ݙینہ شمسی ہے۔