الطاف حسین حالی

مولانا الطاف حسین حالی
ڄم پل:	1 جنوری 1837ء، پاݨی پت
وفات:	31 دسمبر 1914ء
کم :	شاعر، ادبی نقاد، مضمون نگار، محقق، مصنف

خواجہ الطاف حسین حاؔلی ، ہندوستان وچ ’’اردو‘‘ دے نامور شاعر تے نقاد گذرن۔ حالی 1837ء وچ پاݨی پت وچ پیدا تھئے۔ انہاں دے والد دا ناں خواجہ ایزؔو بخش ہئی - 9 سال دے ہن کہ والد دا انتقال تھی ڳیا تے کجھ عرصے بعد ہی اُنہاں دی والدہ دا دماغ ماؤف تھی ڳیا تاں حالی دے وݙے بھرا امدؔاد حسین نے پرورش کیتی۔ اسلامی دستور دے مطابق پہلے قرآن مجید حفظ کیتا۔ ول عربی دی تعلیم شروع کیتی۔ 17 سال دی عمر وچ انہاں دی مرضی دے خلاف شادی کر ݙتی ڳئی تاں انہاں نے دلی دا قصد کیتا تے 2 سال تک عربی صرف و نحو تے منطق وغیرہ پڑھدے رہیے۔ ول ملازمت اختیار کیتی کجھ عرصہ لہور وی رہیے۔ ملازمت توں فارغ تھیوݨ دے بعد پاݨی پت وچ سکونت اختیار کیتی۔ 1904ء وچ ’’شمس العلماء‘‘ دا خطاب ملا۔ 31 دسمبر 1914ء کوں پاݨی پت وچ وفات پاتی۔

تصانیف

1. تریاق مسموم
2. طبقات الارض
3. مسدس حالی
4. حیات سعدی
5. حیات جاوید
6. یادگار غالب
7. مقدمہ شعروشاعری
8. حب الوطن
9. برکھارت
10. منطق تے رسالہ لکھا۔ جیہڑا 1854ء وچ تلف تھیا
11. طباق الارض دا عربی توں اردو ترجمہ کیتا جیہڑا مبادی جیولوجی تے ہئی۔
12. اصولِ فارسی

مذہبیات

1. مولود شریف
2. تریاق مسموم: پادری عماد الدین کیتے جواب ہئی
3. رسالہ خیر المواعظ
4. شواہد الہام

اخلاقیات

1. مجالس النساء: لہور وچ لکھی، طالبات کیتے جیہڑی 400 روپے انعام دی حقدار سرکار ولوں قرار پائی تے کئی سال نصاب وچ شامل رہی۔

سوانح

1. سوانح حکیم ناصر خسرو
2. حیات سعدی
3. تذکرۂ رحمانیہ: مولانا عبد الرحمن دی وفات تے چھپی
4. یادگار غالب: ایں کتاب نے غالب کوں آب حیات دے مقابل اصل مقام نال روشناس کروایا۔
5. حیات جاوید

مضامین تے انشاء

1. مضامین حالی
2. مقالات حالی
3. مکاتیب حالی

تنقید

1. مقدمۂ شعرو شاعری
2. دیوان حالی
3. مجموعۂ نظم حالی
4. ضمیمہ اردو کلیات حالی
5. انتخاب کلام داغ: حالی نے ایندے کم شروع کیتا مگر مکمل نہ کر سڳے جیندی تکمیل بعد وچ سجاد حسین تے محمد اسماعیل پاݨی پتی نے کیتی۔