افسانے دا افسانہ
ادب دیاں سبھے صنفاں وچوں افسانہ ای اُو صنف ہے جیہنے محض قصے کہانیاں سُٹروالے عام لوکائی کوں اتنا معتبر کر ڈکھا یا کہ کہانی ہن شروع وی اُنہاں تے تھیون لگی تے ختم وی اُنہائیں تے ۔ایں طرحاں کتھائیں اُو خود قصے کہانیاں دا جیندا جاگدا کردار بن گئے۔ لہذا اَساں آکھ سگدے ہئیں کہ افسانے دا لکھیا ونجنا ای کتھائیں بادشاہت تے ملوکیت دے خاتمے دا سبب بن کراہیں جمہوریت دی شروعات دی علامت دے طور تے ساڈے ساہمنے آیا۔ ایہہ گالھ محض اتفاق یا مفروضہ کائی کہ دنیا وچوں بادشاہت تے ملوکیت دا خاتمہ تے جمہوریت دا آغاز دا گھٹ ودھ اوہو عرصہ ہے کہ جیندے وچ عالمی منظر نامے تے قصے تے داستاناں مُکدیاں پِن تے افسانہ عوامی جذبات دی بھرپور قوت تے جمہوریت دی خوشبو نال نسرداپے۔
ایں بیک ڈراپ وچ اساں ایہہ وی آکھ سکدے ہئیں کہ ڈوں سو سال پہلے امریکہ وچ افسانے دا آغاز کتھائیں اُوں تحریک دے عکس دے طور تے وی ساہمنے آیا جیہڑی پہلے اُوں خطے وچ تے ول ساری مہذب دنیا وچ عوامی اقتدار دے پھپھوڑ دی بنیاد بنڑیں۔ اساں اگر پاکستانی زباناں وچ لکھے ونجن والے افسانے دی گالھ کروں تاں ایہہ ساکوں پاکستان بنڑن توں بعد ای کہیں نہ کہیں شکل وچ ساہ گھندا ہویا نظر آندے ۔ میں ’’ساہ گھنن‘‘ دی گالھ ایں گالھوں کیتی ہے کہ عام طور تے اساں کہیں وی لکھت دے مُنڈھ کوں اُوں ڈینہہ توں ڈیکھن شروع کریندے ہئیں کہ جڈن اوہ شائع تھئی۔ حالانکہ شائع تھیونا چھپنا کڈھائیں وی نہ تاں کہیں لکھت دے قلم وچوں نکل تے کاغذ تے آ ونجن دی مُد دی نفی کر سگدے تے نہ اُوہندا متبادل بن سگدے کیوں جو طباعت تاں صرف لکھت دے ابلاغ کیتے ہوندی ہے نہ کہ اُوہندی تخلیق دی مُد دے تعین سانگے.