ابن عباس دے حضرت عمر نال معاملات

مسعودی نے ابن عباس توں نقل کیتا کہ حضرت عمر نے میکوں سݙایا تے آکھا:حمص دا گورنر فوت تھی ڳیا ہے، اوہ نیکوکار ہئی تے نیکوکار گھٹ ہن تے میکوں امید ہے کہ تو انہاں وچوں ہیں لیکن میݙا تیݙے بارے دل وچ ہک خدشہ ہے، تیݙا کیا خیال ہے؟

ابن عباس:میں ہرگز گورنری قبول نہ کریساں جے تک میکوں اپݨے خدشے دے بارے نہ ݙسیسو۔

حضرت عمر: تیکوں ایندے نال کیا غرض ہے؟

ابن عباس:میں اینکوں ڄاݨݨا چاہندا ہاں، اگر اوہ خطرناک ہے تاں میکوں وی اوندے خطرے دی طرف متوجہ تھیوݨا چاہیدا اے جیویں کہ تساں میݙے بارے فکر مند تھئے ہو تے کے میں اوندے توں بری ہاں تے میکوں یقین تھی ویندے کہ میݙے وچ اوہ برائی نی تاں ایں کم کوں قبول کریساں، میں تہاکوں ݙٹھے کہ جیں چيز دے بارے وچ فکر مند ہوو اوندی کوئی وجہ ہوندی ہے۔

حضرت عمر:اے ابن عباس!میں ایں چيز توں خوف زدہ ہاں کہ تیݙی گورنری وچ کوئی حادثہ پیش آوے، تیݙی حکومت وچ اے تھیوݨے کہ توں لوگاں کوں آکھݨ لڳیں:ساݙی طرف آؤ، تے تساں اپݨے بنی ہاشم دے سوا کہیں کوں قبول نہ کریسو، لیکن میں نبی اکرمﷺ کوں ݙٹھا ہئی کہ تیکوں دور رکھا تے ݙوجھیاں کوں کم تے لایا۔

ابن عباس:تہاکوں خدا دی قسم!اگر ایویں ہے تاں گورنری کیوں ݙیندے ہو؟

حضرت عمر:خدا دی قسم!معلوم نی کہ کیا توں گورنری کیتے مناسب ہاویں تے تیݙے نال حسد و بدبینی دی وجہ توں تیکوں (خلافت اول دے دوران) دور رکھایا ڳیا یا اوہ ݙر ڳئے کہ متاں تیݙی بیعت کرݨ دا معاملہ مشکل نہ تھی ونڄے تاں اے تھیا، بہرحال تیݙی رائے کیا ہے؟

ابن عباس:میݙا خیال ہے کہ میں تہاݙے کیتے کم نہ کراں؟

حضرت عمر:کیوں؟

ابن عباس:اگر میں ایں حالت وچ تہاݙے کیتے کم کراں کہ تساں میݙے بارے مطمئن نہ ہوو تاں ہمیشہ میں تہاݙی اکھیاں اچ کنڈا بݨا رہساں۔

حضرت عمر: پس ایں معاملے وچ کوئی مشورہ ݙے۔

ابن عباس:کہیں اینجھے شخص کوں کم تے لاؤ جیہڑا تہاݙی نظر وچ تے تہاݙے کیتے زیادہ صالح ہووے۔

ابن عبد ربہ اینکوں ابو بکر بن ابی شیبہ م235ھ توں ݙوجھی طرح نقل کریندے تے کوشش کریندے کہ خلیفہ ثانی دے ابن عباس کوں گورنر نہ بݨاوݨ دی وجہ ایہ ݙسے کہ ابن عباس نے ذوی القربی دے بارے وچ بے جا تاویلاں کیتے ہوئے ہن تے اوندے کیتے حضرت علی دی طرف منسوب خط کوں تائید کیتے پیش کریندے۔ ابو بکر بن ابی شیبہ نے ایہ نقل کیتا :ابن عباس حضرت عمر دے ہاں سب توں زيادہ محبوب ہن تے حضرت عمر انہاں کوں دیگر اصحاب نبوی توں مقدم کریندے ہن لیکن انہاں کوں ہرگز گورنری نہ ݙتی۔ انہاں کوں ہک ݙینہ آکھا:شاید میں تیکوں گورنر بݨا ݙیندا لیکن میکوں ݙر ہے کہ توں تاویل کرکے مال فیئ کوں حلال سمجھ گھنیں۔ جݙݨ حضرت علی دا دور آیا تے آپ نے ابن عباس کوں بصرہ دا والی بݨایا تاں ابن عباس نے آیت خمس دی تاویل کرکے فیئ کوں حلال کر گھدا۔ تبصرہ: ابن ابی شیبہ دی تصریح دے مطابق نبی اکرمﷺ دے زمانے توں گھن کے حضرت عمر رضی اللہ عنہ دی خلافت دے آخری سال تک سہم ذوی القربی دے متولی حضرت علی بن ابی طالب ہن، ڳالھ ابن عباس جیہے دانشمند افراد توں پوشیدہ نہ ہئی پس اوہ کیں طرح حضرت علیؑ دی رائے دے بغیر سہم ذوی القربی وچ تصرف کرسڳدے ہن ثانیا اگر ابن عباس دے بارے وچ تاویل دا خوف انہاں کوں گورنر بݨاوݨ توں رکیندا ہئی تاں حضرت معاویہ کوں شام دی حکومت کیتے کیوں منتخب کیتا کہ انہاں دے مالیات وچ تاویلاں کرݨ دے باوجود باقی رکھا؟ ثالثا ابن عبد ربہ نے جیں خط کوں تائید کیتے پیش کیتا اوہ جعلی ہے اوندے توں ہرگز استدلال نی کیتا ونڄ سڳدا۔