آتش بہاولپوری

آتش بہاول پوری، سرائیکی وسیب دا ہک مہاندرا شاعر جیندا بچپن تے لڑکپن تحصیل علی پور، جوانی بہاول پور تے زندگی دے آخری ایام بھارت اچ گزرے۔ برصغیر دے ممتاز شاعر تے صحافی، فکر اقبال دے ترجمان آتش بہاول پوری دا ڃمݨ ݙینھ 18 نومبر 1914ء اے۔ ضلع مظفر گڑھ دی تحصیل علی پور دے دور افتادہ قصبے خیر پور سادات اچ بھولا رام دے گھر پیدا تھیوݨ والے آتش بہاول پوری دا اصل ناں دیوی دیال ہئی، خیر پور سادات کوں اوں زمانے اچ شاعر خیز قصبہ آکھا ویندا ہئی، مذہبی تے مجلسی اجتماعات اچ مشاعریاں دا رواج عام ہئی۔ آتش بہاول پوری دے وݙے بھرا ہنس راج نانگیہ وی شاعر ہن، اونہی ادبی ماحول توں تحریک پا کے انہاں کوں شعر و شاعری نال رغبت تھئی۔

آتش بہاولپوری نے ابتدائی تعلیم خیر پور سادات وچ ہی حاصل کیتی۔ 1936ء اچ آپ دے والد بھولا رام بسلسلہ معاش خیر پور سادات کوں خیر باد آکھ کے ریاست بہاولپور منتقل تھی ڳئے۔ بہاول پور منتقلی دے بعد آتش بہاولپوری نے ٹیلرنگ دا ہنر سکھا تے بعد ازاں گری گنج بازار اچ اپݨی ٹیلرنگ شاپ بݨائی۔ ریاست بہاولپور دے مقامی اخبارات و جرائد اچ آپ دا کلام چھپدا رہندا ہئی۔ آپ نے 1943ء اچ بہاولپور اچ منعقدہ آل انڈیا مشاعرے اچ شرکت کیتی، جب کہ مولانا عزیزالرحمٰن عزیزؔ دے زیرانتظام 'بزم عزیز' دے مشاعریاں اچ وی باقاعدگی نال شرکت کریندے ہن۔ 1945ء اچ ریاست بہاولپور دے ولی عہد دی شادی خانہ آبادی تے ہک تہنیت نامہ تحریر کیتا۔ ابتدائی طور تے چند مقامی اخبارات دی مجلس ادارت اچ شمولیت دے بعد آپ نے بہاولپور توں ہی ہفت روزہ 'پیغام' دا اجراء کیتا جیہڑا آپ دے بھارت ونڄݨ دے بعد وی جالندھر تے سونی پت توں شایع تھیندا رہیا۔ اوندے علاوہ آپ نے فیروز پور توں شایع تھیوݨ والے جریدے 'نیا جیون' تے سونی پت توں اشاعت پذیر 'دین بندھو' دی ادارت دے فرائض وی سرانجام ݙتے۔

استحصالی قوتاں توں نفرت تے غریباں نال محبت آتش بہاولپوری دے خمیر اچ شامل ہئی جیہڑی آپ دے کلام اچ وی جابجا نظر آندی ہے۔ آتش بہاولپوری دے کلام اچ بے پناہ ہمہ گیریت، بلاغت تے بلا دا جوش و جذبہ ہئی۔ آپ نے جملہ اصناف سخن اچ طبع آزمائی کیتی، جیہڑی آپ دی اردو زبان و ادب نال بے پایاں محبت دا واضح ثبوت ہے۔ اپݨی شاعری کی بدولت آپ ہندو تے مسلم نوجواناں اچ یکساں مقبول ہن۔ سن پنجاہ دی دہائی اچ آتش بہاولپوری نے بہاولپور کو چھوڑ کے سونی پت اچ مستقل رہائش اختیار کر گھدی۔ منشی فاضل، ادیب فاضل دی اسناد حاصل کیتے۔ سی آر اے کالج سونی پت اچ اردو دے لیکچرر تعینات رہیے۔ خلاصہ تاریخ ادب تے اردو دی رزمیہ نظماں دا ہک مجموعہ 'تیغ عریاں' دے ناں نال مرتب کیتا۔ مزدور رہنما دی حیثیت نال آپ نے قید و بند دے صعوبتاں وی جھیلے۔ آتش بہاولپوری دی وفات 27 اکتوبر 1993ء کوں سونی پت اچ تھئی۔

اردو نمونہ کلام

• شراب دوں تو تبرک سمجھ کے پی لیں گے

جناب شیخ میرا احترام کرتے ہیں

• زردار کے گرتے ہوئے ایوان سے پوچھو

مزدور کی آہوں میں اثر ہے کہ نہیں ہے

• وفا کے ڈھونڈنے والوں کو یہ نہیں معلوم

ہمارے ساتھ وفا بھی گئی زمانے سے

• اپنے چہرے سے جو زلفوں کو ہٹایا اس نے

دیکھ ی شام نے تابندہ سحر کی صورت

• اپنے بھی خفا مجھ سے بیگانے بھی ناخوش

میں زہر ہلاہل کو کبھی کہہ نہ سکا قند

• یہ میری گدائی بھی ہے ہم رتبہ شاہی

مجھ ایسا سوالی بھی ہر اک کو نہیں ملتا

• میں گرد رہ کوچہ اقبال ہوں آتش

یہ منصب عالی بھی ہر اک کو نہیں ملتا

• حرف شکوہ نہ لب پہ لاؤ تم

زخم کھا کر بھی مسکراؤ تم

• اپنے حق کے لیے لڑو بے شک

دوسروں کا نہ حق دباؤ تم

• سب اسے دل لگی سمجھتے ہیں

اب کسی سے نہ دل لگاؤ تم

• مصلحت کا یہی تقاضا ہے

وہ نہ مانیں تو مان جاؤ تم

• اپنا سایہ بھی اب نہیں اپنا

اپنے سائے سے خوف کھاؤ تم

• موت منڈلا رہی ہے شہروں پر

جا کے صحرا میں گھر بناؤ تم

• دوستوں کو تو خوب دیکھ چکے

دشمنوں کو بھی آزماؤ تم

• راستی پہ مدار ہو جس کا

اب نہ وہ بات لب پہ لاؤ تم

جو بھلا مانگتے تھے سر بت کا

ان بزرگوں کو پھر بلاؤ تم