کپیلا وتسایان

کپیلا وتسایان
(ہندی میں: कपिला वात्स्यायन)
معلومات شخصیت
پیدائش	25 دسمبر 1928ء   دہلی
وفات	16 ستمبر 2020ء (92 سال)  دہلی
شہریت	بھارت برطانوی ہند ڈومنین بھارت (15 اگست 1947–)
شریک حیات	سچچانندا وٹسیان
عملی زندگی
مادر علمی	مشی گن یونیورسٹی دہلی یونیورسٹی بنارس ہندو یونیورسٹی
پیشہ	سیاست دان ،  مصنفہ ،  مورخ فن
پیشہ ورانہ زبان	انگریزی ،  ہندی
اعزازات
پدم وبھوشن   (2011)  فنون میں پدم شری   (1990) جواہر لعل نہرو فیلوشپ (1975)

کپیلا وتسایان (25 دسمبر 1928ء - 16 ستمبر 2020ء) ہندوستانی کلاسیکی رقص، فن، فن تعمیر تے فن دی تاریخ دی ہِک سرکردہ زنانی اسکالر ہَن۔ انّھاں نے ہندوستان وِچ پارلیمنٹ دی رُکن تے بیوروکریٹ دے طور تے خدمات انجام ݙِتیاں تے اندرا گاندھی نیشنل سینٹر فار دی آرٹس دی بانی ڈائریکٹر دے طور تے وی خدمات انجام ݙِتیاں۔ 1970ء وِچ وٹسایان کوں سنگیت ناٹک اکادمی فیلوشپ مِلی، جیڑھا سنگیت ناٹک اکادمی، موسیقی، رقص تے ڈراما کِیتے ہندوستان دی قومی اکیڈمی دی طرفوں ݙِتّا ون٘ڄݨ والا سب توں وݙا اعزاز ہِے۔ اِیں دے بعد للت کلا اکادمی فیلوشپ، 1995ء وِچ للت کلا اکادمی، ہندوستان دی قومی اکیڈمی برائے فائن آرٹس دے ذریعے فنون لطیفہ دا سب توں وݙا اعزاز ہِے۔ 2011ء وِچ ہندوستان دی حکومت نے انّھاں کوں پدم وبھوشن نال نوازیا جیڑھا ہندوستان دا ݙوجھا سب توں وݙا شہری اعزاز ہِے۔

ابتدائی حیاتی

اوہ دہلی وِچ رام لال تے ستیہ وتی ملک دے ہاں پیدا تھئیاں۔ انّھاں نے دہلی یونیورسٹی توں انگریزی ادب وِچ ایم اے کِیتا۔ اِیں دے بعد انّھاں نے مشی گن یونیورسٹی، این آربر وِچ تعلیم وِچ ݙوجھا ایم اے تے بنارس ہندو یونیورسٹی وِچ پی ایچ ڈی مکمل کِیتی۔ شاعر تے آرٹ نقاد کیشو ملک انّھاں دے وݙے بھائی ہَن تے انّھاں دی شادی ہندی دے نامور مصنف ایس ایچ وتسایان 'اجنیہ' (1911ء–1987ء) نال تھئی ہئی۔ انّھاں نے 1956ء وِچ شادی کِیتی تے 1969ء وِچ علیحدگی اختیار کِیتی۔

کیریئر

وٹسایان نے بہت ساریاں کتاباں تصنیف کِیتیاں جنّھاں وِچ اسکوائر اینڈ دی سرکل آف انڈین آرٹس (1997ء)، بھاراتا: ناٹیہ ساسترا (1996ء) تے مترالکسانم (1988ء) شامل ہِن۔ 1987ء وِچ اوہ دہلی وِچ اندرا گاندھی نیشنل سینٹر فار آرٹس (اندرا کلاکیندر) دی بانی ٹرسٹی تے ممبر سکریٹری بݨ ڳئیاں ۔ اِیں دے بعد 1993ء وِچ انّھاں کوں اِیندا اکیڈمک ڈائریکٹر بݨا ݙِتّا ڳیا، اِیہ عہدہ اوہ 2000ء تائیں برقرار رہیاں، جݙݨ اوہ بی جے پی دی قیادت والی مرکز دائیں حکومت دے ذریعے ریٹائر تھی ڳئیاں۔ 2005ء وِچ جݙݨ انڈین نیشنل کانگریس دی قیادت وِچ مرکزی بائیں بازو دی حکومت اقتدار وِچ واپس آئی، تاں انّھاں کوں ادارے دی چیئرپرسن بݨا ݙِتّا ڳیا۔ انّھاں نے وزارت تعلیم وِچ ہندوستان دی حکومت دی سکریٹری دے طور تے وی خدمات انجام ݙِتیاں جِتھاں اوہ اعلیٰ تعلیم دے قومی اداریاں دی ہِک وݙی تعداد دے قیام دی ذمہ دار ہَن۔ اوہ انڈیا انٹرنیشنل سینٹر، نئی دہلی وِچ ایشیا پروجیکٹ دی چیئرپرسن ہَن۔ اوہ عظیم فنکاراں دے نال اپݨے تعاون کِیتے ڄاݨیاں ویندیاں ہِن، جئیں جو افسانوی کوڈیاتم استاد گرو منی مادھوا چاکیار (1899ء-1990ء) تے کلاسیکی ہندوستانی آرٹ دی وراثت دی حفاظت وِچ اہم کردار ادا کِیتا۔ انّھاں کوں 2006ء وِچ پارلیمنٹ دے ایوان بالا، راجیہ سبھا دی رُکن دے طور تے نامزد کِیتا ڳیا ہئی حالانکہ اِیں دے بعد مارچ 2006ء وِچ انّھاں نے منافع دے تنازع دے بعد استعفیٰ ݙے ݙِتّا۔ اپریل 2007ء وِچ انّھاں کوں راجیہ سبھا کِیتے دوبارہ نامزد کِیتا ڳیا ہئی جیڑھا دے مدت فروری 2012ء وِچ ختم تھیندی ہئی۔

انتقال

کپیلا وتسایان 16 ستمبر 2020ء کوں 92 سال دی عمر وِچ نئی دہلی وِچ اپݨے گھر وِچ انتقال کر ڳئیاں۔

ایوارڈز

وٹسایان کوں 1970ء وِچ سنگیت ناٹک اکادمی فیلوشپ مِلی۔ اِیں ہی سال انّھاں کوں جان ڈی راک فیلر تھرڈ فنڈ دی طرفوں ریاستہائے متحدہ تے انڈونیشیا وِچ ثقافتی اداریاں تے عصری آرٹ دی ترقیاں دا سروے کرݨ کِیتے فیلوشپ نال نوازیا ڳیا۔ انّھاں کوں 1975ء وِچ باوقار جواہر لال نہرو فیلوشپ نال نوازیا ڳیا۔ 1992ء وِچ ایشین کلچرل کونسل نے انّھاں کوں شاندار پیشہ ورانہ کامیابی تے ہندوستان وِچ رقص تے آرٹ دی تاریخ دی بین الاقوامی تفہیم، مشق تے مطالعے وِچ انّھاں دی اہم شراکت کِیتے جان ڈی راکفیلر 3rd ایوارڈ نال نوازیا۔ 1998ء وِچ انّھاں کوں کانگریس آن ریسرچ ان ڈانس دی طرفوں ݙِتّا ون٘ڄݨ والا "ڈانس ریسرچ وِچ شاندار شراکت" دا ایوارڈ مِلیا۔ 2000ء وِچ اوہ راجیو گاندھی نیشنل سدبھاونا ایوارڈ دی وصول کنندہ ہَن تے 2011ء وِچ انّھاں کوں ہندوستان دی حکومت دی طرفوں پدم وبھوشن نال نوازیا ڳیا۔