چپکو تحریک

چپکو تحریک (انگریزی: Chipko movement)، جیندا عام طور تے چپکو آندولن آکھیا ویندا ہئی، ہک جنگلات دے تحفظ دی تحریک ہئی جیڑھی بھارت وِچ شروع تِھئی ہئی۔ اِیندا آغاز 1973ء وِچ اتراکھنڈ دے چمولی ضلع دے رینی گاؤں توں تِھیا۔ اِیہ تحریک اڳوں تے ٻہوں ساریاں مستقبل دیاں ٻیاں عالمگیر سطح دیاں تحریکاں دی داعی بݨی۔ اِیہ بھارت وِچ عدم تشدد تے مبنی تحریکاں شروع کرݨ کِیتے ہک نظیر بݨ ڳئی۔ اِیں تحریک دی کامیابی توں مراد گِھدّا ویندا ہِے جو دنیا عدم تشدد دیاں تحریکاں تے فوری طور تے غور کرݨ لڳی ہِے۔ اِیہ ماحولیاتی گروہاں کِیتے وی حوصلہ افزا ہئی جنہاں کِیتے اِیہ تحریک جنگلات دے کٹݨ کوں روکݨ وِچ تے مفاد حاصلہ دی کار فرمائی کوں افشا کرݨ وِچ معاون ہئی۔ اِیں توں عوام دی طاقت دا وی مظاہرہ تِھیا ہئی۔ اِیں سب دے علاوہ اِیہ موجودہ شہری سماج ہلچل پیدا کرݨ وِچ مدد گار تِھئی، جیڑھا قبائلی تے دبے کچلے لوکاں دے مسائل تے غور کرݨ لڳا۔ چپکو آندولن ہک تحریک ہِے جیندے وِچ ستیاگرہ دے طریقیاں کوں بروئے کار آندے ڳئے۔ اِیندے وِچ اتراکھنڈ دے مرد تے زنانیاں نے کلیدی کردار ادا کِیتا، جیندے وِچ گورا دیوی، سُدیشا دیوی، بچنی دیوی تے چنڈی پرساد بھٹ شامل ہَن۔

جدید دور وِچ ماحولیاتی اشتراکیت دی پکار دے اڳوں اِیہ ماحولیاتی نسوانیت دی تحریک دے طور تے ݙٹھی ویندی پئی ہِے۔ حالانکہ اِیں تحریک دے کئی مرد قائدین وی ہَن، تاہم زنانیاں نہ صرف اِیندی ریڑھ دی ہڈی رہیاں ہِن بلکہ اِیندی روح رواں ہَن کیوں جو اِیہو لوگ جنگلات دے کٹݨ توں سبھ توں زیادہ متاثر تِھئے ہَن۔ اِیندے اثرات دے طور تے آگ دی لکڑی، چارہ، پینے دا پانی تے آبرسانی بری طرحاں متاثر تِھئے ہَن۔ گذشتہ کجھ سالاں وِچ اوہ بنیادی شراکت دار بݨ چُکیاں ہَن تے جنگلات دی باز ماموری وِچ کلیدی کردار دی حامل رہیاں، جیڑھا اِیں تحریک دی اپج ہئی۔ 1987ء وِچ چپکو تحریک کوں اصح روز گار انعام (Right Livelihood Award) ݙتا ڳیا۔

چپکو طرز دی تحریک دی تاریخ 1730ء تک پُڄدی ہِے جݙاں راجستھان دے کارتیکیئی کمبوج گاؤں وِچ پرسنا کمار تے 363 بشنوئی کھیجری دے درختاں کوں بچاوݨ کِیتے آپݨیاں زندگیاں دی قربانی ݙتی ہئی۔

چپکو تحریک دا نعرہ

"کیا ہِے جنگل دے اپکار، مٹی، پانی تے بیار۔ مٹی، پانی تے بیار، زندہ رہوݨ دے ادھار۔"

تازہ مثال

بھارت دی راجدھانی دہلی دی از سر نو تعمیر دے ناں تے مرکز دی مودی حکومت نے 2018ء وِچ 16500 درختاں کوں کٹݨ دی منظوری ݙے ݙتی ہئی جیندے بعد نہ صرف ماحولیات نال محبت رکھݨ والے لوک بلکہ عوام وِچ وی زبردست ناراضی ݙٹھی ڳئی۔ آپݨی ناراضی دا اظہار کرݨ دے مقصد نال 24 جون کوں دہلی دے سروجنی نگر علاقے وِچ لوکاں دا جم غفیر ہتھ وِچ تختی گِھن تے درخت کٹݨ دے فیصلے دی مخالفت کیتی۔ لوکاں نے تختیاں دے نال نال درختاں نال چپک تے 'چِپکو تحریک' وی چلائی۔ قابل ذکر ہِے جو ہک ݙینہہ پہلے یعنی 23 جون کوں وی لوکاں نے مرکزی حکومت دے ذریعہ ہزاراں دی تعداد وِچ درخت کٹݨ دے فیصلے دے خلاف درختاں نال چپک تے مظاہرہ کِیتا ہئی۔