پاکستان دے عالمی ثقافتی ورثہ مقامات دی تندیر

یونیسکو دے عالمی ثقافتی ورثہ مقامات ایہو جیہے مقامات ہِن جیڑھی ثقافتی یا قدرتی خاص اہمیت دے حامل ہِن تے انسانیت دے ورثے کِیتے مشترکہ اہم ہِن جیویں جو 1972ء وِچ قائم تھیوݨ والے یونیسکو دے عالمی ثقافتی ورثہ کنونشن وِچ بیان کِیتا ڳیا ہِے جیندے وِچ یادگاری مجسمے یا نوشتہ جات، عمارتاں (بشمول آثار قدیمہ دے مقامات)، قدرتی خصوصیات (جسمانی تے حیاتیاتی تشکیلات تے مشتمل)، ارضیاتی تے فزیوگرافیکل تشکیلات (بشمول جانوراں تے پودیاں دی خطرے نال دوچار انواع دے مسکن) تے قدرتی مقامات جو سائنس، تحفظ یا قدرتی خوبصورتی دے نقطہ نظر نال اہم ہِن کوں قدرتی ورثہ آکھیا ویندے۔ پاکستان نے 23 جولائی 1976ء کوں عالمی ثقافتی ورثہ وِچ شمولیت اختیار کِیتی تے اپݨے مقامات دی فہرست شامل کرݨ دا اہل بݨ ڳیا۔ اِیں ویلے پاکستان دے چھی ثقافتی مقامات ہِن۔^[١]^[٢]^[٣]

وادھوں 26 عارضی مقامات اِیں فہرست وِچ شامل ہِن۔ پہلے ترئے مقامات 1980ء وِچ درج کِیتے ڳئے ہَن جیندے وِچ موہن جو دڑو دے آثار قدیمہ دے کھنڈر، تخت بھائی دے بدھ مت دے کھنڈر، سیری بہلول دے کھنڈر تے ٹیکسلا دی باقیات شامل ہَن۔ 1981ء وِچ ݙو وادھوں مقامات کوں درج کِیتا ڳیا جیندے وِچ لاہور وِچ قلعہ لاہور تے شالامار باغ تے ٹھٹھہ وِچ واقع مکلی قبرستان دی تاریخی یادگاریاں شامل ہَن۔ اِیں فہرست وِچ حالیہ مقامات کوں وی شامل کِیتا ڳیا ہِے جیندے وِچ عالمی ثقافتی ورثہ دے طور تے 1997ء وِچ روہتاس قلعہ وی شامل ہئی۔ تمام چھ مقامات ثقافتی ہِن۔ 1974ء وِچ حکومت پاکستان دی درخواست تے، یونیسکو نے موہن جو دڑو دے تحفظ کِیتے بین الاقوامی مہم دا آغاز کِیتا جو 1997ء تائیں جاری رہئی تے اِیں جگہ کوں سیلاب توں بچاوݨ کِیتے وݙے پیمانے تے تحفظ دے اقدامات کِیتے رکن ممالک توں تقریباً 8 ملین امریکی ڈالر وصول کِیتے ڳئے۔ اِیں جگہ قومی صلاحیت سازی دی سرگرمیاں دے نفاذ تے تحفظ تے نگرانی کِیتے لیبارٹری دی تنصیب کوں متحرک کِیتا ڳیا۔ تحفظ مہم وِچ ٹیوب ویلاں دی تنصیب، ساختی باقیات دی حفاظت تے زمین دی تزئین دے ذریعے زیر زمین پانی کوں کنٹرول کرݨ شامل ہئی۔ اِیہ سرگرمیاں قومی تے بین الاقوامی ماہرین نے مقامی افراد دی شراکت نال کِیتیاں۔ اِیں مہم دی بدولت دنیا بھر وِچ تقریباً 150 ملین افراد بشمول طلبہ نے موہن جو دڑو تے سندھ دی قدیم تہذیب دے بارے وِچ ڄاݨیا۔^[٤]^[٥]^[٦]

درج شدہ مقامات

یونیسکو نے ݙہ معیارات دے نال مقامات دی فہرست ݙتی ہِے۔ ہر داخل تھیوݨ والے مقام کوں گھٹ توں گھٹ ہِک معیار تے پورا اترݨ ضروری ہووے۔ معیار I توں vi تائیں ثقافتی ہِن تے vii توں x تائیں قدرتی ہِن۔^[٧]^[٨]

نمبر شمار	نام	علاقہ	دور	یونیسکو معلومات	سال پیش
1	موئن جو دڑو	سندھ، پاکستان 27°19′45″N 68°8′20″E / 27.32917°N 68.13889°E / 27.32917; 68.13889	چھنیسویں صدی قبل مسیح تا انیسویں صدی قبل مسیح	سانچہ:Sort (ثقافتی)	1980
2	ٹیکسلا	پنجاب، پاکستان 33°46′45″N 72°53′15″E / 33.77917°N 72.88750°E / 33.77917; 72.88750 (Taxila)	پانچویں صدی قبل مسیح تا دوسری صدی	سانچہ:Sort (ثقافتی)	1980
3	تخت بھائی کے بدھ کھنڈر اور قربی شہر سیری بہلول کی باقیات	خیبر پختونخوا، پاکستان 34°19′15″N 71°56′45″E / 34.32083°N 71.94583°E / 34.32083; 71.94583	پہلی صدی	سانچہ:Sort (ثقافتی)	1980
4	قلعہ لاہور اور شالامار باغ	پنجاب، پاکستان 31°35′25″N 74°18′35″E / 31.59028°N 74.30972°E / 31.59028; 74.30972	1556	سانچہ:Sort (ثقافتی)	1981
5	مکلی کا قبرستان، ٹھٹہ	سندھ، پاکستان 24°46′0″N 67°54′0″E / 24.76667°N 67.90000°E / 24.76667; 67.90000	چودہویں صدی تا اٹھارویں صدی	سانچہ:Sort (ثقافتی)	1981
6	قلعہ روہتاس	پنجاب، پاکستان 32°57′45″N 73°35′20″E / 32.96250°N 73.58889°E / 32.96250; 73.58889 (Rohtas Fort)	1541	سانچہ:Sort (ثقافتی)	1997

حوالے

↑ "Pakistan"۔ UNESCO۔ اخذ شدہ بتاریخ 2012-09-06
↑ "UNESCO World Heritage Centre – The World Heritage Convention"۔ UNESCO World Heritage Centre۔ 2016-08-27 کو اصل سے آرکائیو کیا گیا۔ اخذ شدہ بتاریخ 2015-10-25
↑ "The World Heritage Convention"۔ UNESCO World Heritage Centre۔ 2016-08-27 کو اصل سے آرکائیو کیا گیا۔ اخذ شدہ بتاریخ 2019-07-07
↑ "Pakistan- International Campaign for the Safeguarding of Moenjodaro"۔ 11 اکتوبر 2017 {{حوالہ ویب}}: الوسيط |مسار= غير موجود أو فارع (معاونت)، نامعلوم پیرامیٹر |تاریخ بازبینی= رد کیا گیا (معاونت)، نامعلوم پیرامیٹر |نام خانوادگی= رد کیا گیا (معاونت)، نامعلوم پیرامیٹر |نام= رد کیا گیا (معاونت)، نامعلوم پیرامیٹر |وبگاه= رد کیا گیا (معاونت)، نامعلوم پیرامیٹر |پیوند= رد کیا گیا (معاونت)، ونامعلوم پیرامیٹر |کد زبان= رد کیا گیا (معاونت)‏
↑ "Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage"۔ UNESCO World Heritage Centre۔ 2021-02-01 کو اصل سے آرکائیو کیا گیا۔ اخذ شدہ بتاریخ 2021-02-03
↑ "Pakistan"۔ UNESCO World Heritage Centre۔ 2016-07-04 کو اصل سے آرکائیو کیا گیا۔ اخذ شدہ بتاریخ 2022-08-05
↑ "UNESCO World Heritage Centre – The Criteria for Selection"۔ UNESCO World Heritage Centre۔ 2016-06-12 کو اصل سے آرکائیو کیا گیا۔ اخذ شدہ بتاریخ 2018-08-17
↑ "Pakistan's 6 UNESCO world heritage sites". The Express Tribune (بزبان سرائیکی ► skr). 2 Dec 2015. Retrieved 2023-11-12.

[Pak-1] "Pakistan"۔ UNESCO۔ اخذ شدہ بتاریخ 2012-09-06

[2] "UNESCO World Heritage Centre – The World Heritage Convention"۔ UNESCO World Heritage Centre۔ 2016-08-27 کو اصل سے آرکائیو کیا گیا۔ اخذ شدہ بتاریخ 2015-10-25

[convention-3] "The World Heritage Convention"۔ UNESCO World Heritage Centre۔ 2016-08-27 کو اصل سے آرکائیو کیا گیا۔ اخذ شدہ بتاریخ 2019-07-07

[m5brr-4] "Pakistan- International Campaign for the Safeguarding of Moenjodaro"۔ 11 اکتوبر 2017 {{حوالہ ویب}}: الوسيط |مسار= غير موجود أو فارع (معاونت)، نامعلوم پیرامیٹر |تاریخ بازبینی= رد کیا گیا (معاونت)، نامعلوم پیرامیٹر |نام خانوادگی= رد کیا گیا (معاونت)، نامعلوم پیرامیٹر |نام= رد کیا گیا (معاونت)، نامعلوم پیرامیٹر |وبگاه= رد کیا گیا (معاونت)، نامعلوم پیرامیٹر |پیوند= رد کیا گیا (معاونت)، ونامعلوم پیرامیٹر |کد زبان= رد کیا گیا (معاونت)‏

[5] "Convention Concerning the Protection of the World Cultural and Natural Heritage"۔ UNESCO World Heritage Centre۔ 2021-02-01 کو اصل سے آرکائیو کیا گیا۔ اخذ شدہ بتاریخ 2021-02-03

[Pakistan-6] "Pakistan"۔ UNESCO World Heritage Centre۔ 2016-07-04 کو اصل سے آرکائیو کیا گیا۔ اخذ شدہ بتاریخ 2022-08-05

[7] "UNESCO World Heritage Centre – The Criteria for Selection"۔ UNESCO World Heritage Centre۔ 2016-06-12 کو اصل سے آرکائیو کیا گیا۔ اخذ شدہ بتاریخ 2018-08-17

[8] "Pakistan's 6 UNESCO world heritage sites". The Express Tribune (بزبان سرائیکی ► skr). 2 Dec 2015. Retrieved 2023-11-12.

[١]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]

[٧]

[٨]