ٹیکسلا میوزیم

ٹیکسلا میوزیم، پنجاب، پاکستان وِچ واقع ہِے۔ اِیہ عجائب گھر پہلی توں ستویں صدی عیسوی دے گندھارا آرٹ دے ہِک اہم مجموعے تے مشتمل ہِے۔ مجموعے وِچ زیادہ تر اشیاء قدیم ٹیکسلا دے کھنڈرات توں کھدائی نال مِلّیاں ہَن۔

میوزیم دے نیڑے ڈھیر سارے تاریخی مقامات ہِن۔ قدیم اسٹوپا تے ٻئے کھنڈر اِیندے نزدیک ہی ہِن۔

تعارف

ٹیکسلا میوزیم راولپنڈی دی ہِک تحصیل ٹیکسلا وِچ واقع ہِے۔ اِیہ ہِک سائٹ میوزیم ہِے تے اِیندے مجموعے دا بنیادی مرکز گندھارا آرٹ ہِے۔ ٹیکسلا وِچ اِیہ مقامات 600 یا 700 قبل مسیح دے ہِن۔

ٹیکسلا میوزیم وِچ چوتھی صدی دا مراقبہ بدھا

تاریخ

ٹیکسلا میوزیم دی تعمیر 1918ء وِچ شروع تھئی، اِیندے دا سنگ بنیاد لارڈ چیلمسفورڈ، وائسرائے آف انڈیا نے 1918ء وِچ رکھیا۔ تعمیر 1928ء وِچ مکمل تھئی تے میوزیم کوں اُوہ وقت دے وزیر تعلیم سر محمد حبیب اللہ نے عوام کِیتے کھول ݙتا۔ سر جان مارشل جو 1928ء وِچ آرکیالوجیکل سروے آف انڈیا دے ڈائریکٹر جنرل دے عہدے توں سبکدوش تھیوݨ والے ہَن، اپݨا اصل منصوبہ مکمل نہ کر سڳے۔ حکومت پاکستان نے 1998ء وِچ شمالی گیلری تعمیر کِیتی ہئی۔

مجموعہ اَتے ڈسپلے

اِتھاں تقریباً 4000 اشیا رکھیاں ڳئیاں ہِن جنہاں وِچ پتھر، سٹکو، ٹیراکوٹا، چاندی، سونا، لوہا تے نیم قیمتی پتھر شامل ہِن۔ بنیادی طور تے ڈسپلے 600 قبل مسیح توں 500 عیسوی تک دیاں اشیاء تے مشتمل ہِے۔ تِن قدیم شہراں تے خطے وِچ ݙو درجن توں زیادہ بدھ اسٹوپاں تے خانقاہاں تے یونانی مندراں توں دریافت تھیوݨ والیاں اِنہاں اشیاء دے ذریعے بدھ، ہندو تے جین مذہب دی چنگی طرح نمائندگی کِیتی ڳئی ہِے۔

گندھارن آرٹ

ٹیکسلا میوزیم وِچ پاکستان وِچ پہلی توں ستویں صدی تک دے پتھر دے بودھ مجسمے دا سب توں اہم تے جامع مجموعہ ہِے (جیندے کوں گندھارا آرٹ دے ناں نال ڄاݨا ویندے)۔ اِیں مجموعے دا بنیادی حصہ ٹیکسلا وادی وِچ کھدائی تھیوݨ والیاں جگہاں توں آندے، خاص طور تے سر جان مارشل دیاں کھدائیاں توں۔ ٻئے اشیاء گندھارا وِچ کھدائی تھیوݨ والیاں جگہاں توں آندیاں ہِن، رام داس کلیکشن جیویں عطیات توں یا پولیس تے کسٹم حکام دے ذریعے ضبط تھیوݨ والے مواد توں۔ اِیں پورے مجموعے وِچ 1400 توں زیادہ اشیاء شامل ہِن تے 409 شائع تھی چُکیاں ہِن۔

عددی مجموعہ

ٹیکسلا میوزیم ہِک سائٹ میوزیم ہِے تے ٹیکسلا وِچ آثار قدیمہ دے کم دے دوران وِچ مِلݨ والے زیادہ تر عددی مواد دا ذخیرہ ہِے۔ کھدائی 1917ء وِچ جان مارشل دے تحت شروع تھئی، جو اُوہ وقت دے آرکیالوجیکل سروے آف انڈیا دے ڈائریکٹر ہَن تے 1934ء تائیں جاری رہئی۔ اِنہاں کھدائیاں دے بعد توں اڄ تائیں کم جاری ہِے۔ میوزیم وِچ ہند یونانیاں دے دور توں لے کر کشاناں دے دور تک دے سکّے دا ہِک وݙا ذخیرہ موجود ہِے۔ انہاں وِچوں کجھ مارشل دیاں اصل کھدائی دیاں رپورٹاں وِچ شائع کِیتیاں ڳئیاں ہِن تے مکمل مجموعہ شائع کرݨ کِیتے ہِک جاری منصوبہ موجود ہِے۔

حوالے

• خان، جی آر (2007) گندھارن اسٹڈیز والیوم 1: 119 ایف ایف میں "ٹیکسلا کے کنشک سکے"
• خان، جی آر (2008) گندھارن اسٹڈیز والیوم 2: 39-61 میں "ٹیکسلا میوزیم، ٹیکسلا کی کابینہ میں سونے کے سکے"
• خان، جی آر (2009) "ہوشکا سکے فار ٹیکسلا"، گندھارن اسٹڈیز، والیم۔ III، پشاور، صفحہ۔  75-125۔
• خان، جی آر (2010) "واسودیو کے تانبے کے سکے اور ٹیکسلا سے ان کے جانشین"، گندھارن اسٹڈیز والیوم۔ چہارم، پشاور، صفحہ۔  139-261۔
• خان، ایم اے (2005) ٹیکسلا میوزیم میں گندھارا پتھر کے مجسموں کا ایک کیٹلاگ، 2 جلدیں
• مارشل، جے ایچ (1951) ٹیکسلا: 1917 اور 1934 کے درمیان حکومت ہند کے حکم کے تحت ٹیکسلا میں کی گئی آثار قدیمہ کی کھدائی کا ایک تصویری خاکہ۔ 3 جلدیں کیمبرج یونیورسٹی پریس۔
• مارشل، ایس جے (2007) ٹیکسلا کے لیے ایک رہنما، کراچی، 2007 (ریپ. )۔
• والش، ای ایچ سی (1939) پنچ – ٹیکسلا سے نشان زد سکے، ہندوستان کے آثار قدیمہ کے سروے کی یادداشتیں، نمبر 59، دہلی۔
• صہیب افضل، (2017)