وراثی ہندسیات

وراثی انجینئری جینکوں انگریزی وچ genetic engineering آکھیا ویندے، اِچ بنیادی طور تے وراثی مادہ (ڈی این اے) کوں استعمال کیتا ویندے۔ اہم ترین قدم کہیں اوپری ڈی این اے دا کہیں منتخب میزبان خلیے (host cell) وچ انتقال (ٹرانسفر) کرݨ ہوندے۔ جیندے وچ مندرجہ ذیل اہم مراحل انجام ݙتے ویندن:

1. حقیقی المرکز تے بدائی المرکز ݙوہاں طرح دے خلیات وچ ڈی این اے دے تداوُل یعنی (manipulation) دے مراحل۔

2. استخراج (extraction) یا اینکوں خلیات کنوں کڈھ کے ایندی علیحدگی۔

3. تضخیم (ضخیم کنوں ماخوذ لفظ) جینکوں انگریزی وچ (amplification) آکھیا ویندے۔

4. خامراتی ترمیم (enzymatic modification)۔

5. توصیف(characterization)۔

6. متوالیت (sequencing)۔

7. تخلیق کیمیاوی۔

8. تے ول مثل تولید (cloning) تے تعبیر (expression) جہیں مراحل شامل ہوندن۔

ایں صورت حال وچ، جیویں جو اندازہ کیتا ونڄ سڳدے، نسل (offspring) وچ آونݨ آلا وراثی مادہ غیر اجدادی (non-parental) الیل رکھیندے، کیوں جو اُتے درج کردہ مراحل وچ ڈی این اے دی ماشوبیئت (recombination) کر ݙتی ویندی ہے۔ ایہو وجہ ہے جو اڳوں وراثی انجینئر کیتے ماشوب ڈی این اے ٹیکنالوجی (recombinant DNA technology) دی اصطلاح وی متبادل ناں دے طور تے استعمال کر ݙتی ویندی ہے۔

ایں طرز یا ٹیکنالوجی دے موجودہ استعمالات تاں ایں مضمون وچ کہیں ٻئی جاہ تے آسن، اتھاں اِیݙا ذکر ہے جو ایندے ذریعے موراثہ (genome) دا تداول کر تے اصطناعی طور تے جاندار دے خاصات (traits) وچ ترمیم کیتی ونڄ سڳدی ہے، نویں خاصات دا اضافہ کیتا ونڄ سڳدے تے/یا اینکوں مفید طور تے اپݨے کیتے استعمال کیتا ونڄ سڳدے۔

ہک ٻئی خاص ڳالھ جیہڑی اتھاں درج کرݨ مناسب ہے، اوہ ایہ ہے جو وراثی انجینئری **مُختبری** (in vitro) طریقے تے زیادہ انحصار کریندی ہے، برعکس وراثیات دے۔ مزید ایہ جو وراثی ہندس وچ طرزظاہری کنوں پہلے طرزوراثی نال واسطہ پوندے تے جے ایں لحاظ کنوں اینکوں معکوس وراثیات آکھ ݙتا ونڄے تاں بے جا کائنا ہوسی۔