محمد بن موسیٰ خوارزمی

اُنہاں دا ناں عبد اللہ بن محمد بن موسیٰ خوارزمی ہئی، اوہ خوارزم نال تعلق رکھیندے ہَن، کُجھ مورخین نے اُنہاں دی پیدائش دا سال 780ء لِکھیا ہے، تاہم اوہ المامون دے زمانے وچ ہَن، بغداد وچ ریہے۔

وجہ شہرت

خوارزمی دی وجہ شہرت اُنہاں توں زیادہ اُنہاں دے آثار ہِن اَتے ریاضی اَتے فلکیات وچ شہرت پا تے اُبھرے۔ خلیفہ المامون نال منسلک ہوئے جِنہاں نے اُنہاں دی ٻہوں عزت کیتی، بیت الحکمہ نال وی منسلک تھئے اَتے معتبر سائنسداناں اَتے علماء وچ شمار تھئے۔ اُنہاں نے ریاضی ایجاد کیتی۔

وفات

اُنہاں دی وفات 232ھ دے بعد دے کہیں سال وچ تھئی۔ آپ دی وفات 850ء وچ تھئی۔

تصنیفات

اُنہاں نے ٻہوں ساری اہم تصانیف لکھیاں جِنہاں وچوں کُجھ اہم ایہ ہِن:

الزیج الاول، الزیج الثانی جیہڑا ”السند ہند“ دے ناں توں مشہور ہے،

کتاب الرخامہ، کتاب العمل بالاسطرلاب،

اَتے مشہورِ زمانہ ”کتاب الجبر والمقابلہ“ جِینکوں اُنہاں نے لوکاں دی روز مرہ ضرورتاں اَتے معاملیاں دے حل کیتے تصنیف کیتا جیویں جو میراث، وصیت، تقسیم، تجارت، خرید و فروخت، کرنسی دا تبادلہ (ایکسچینج)، کرایہ، عملی طور تے زمین دا قیاس (ناپ)، دائرہ اَتے دائرہ دے قُطر (diameter) دا قیاس، بعض ٻئے اجسام دا حساب جیویں جو ثلاثی، رباعی اَتے مخروط ہرم وغیرہ۔۔

اِیندے وچوں ہِک کارنامہ (صورۃ الارض) نامی کتاب دی تصنیف وی ہے جیندے وچ اُنہاں نے مختلف قدرتی اَتے آدم ساز (انساناں دے بݨائے ہوئے) خطے مثلاً پہاڑ، سمندر، جزیرے، دریا، نہراں اَتے شہراں کوں اُنہاں دے نانواں دی ترتیب دے اعتبار نال ارضیاتی نقشہ جات وچ وقت اَتے تصحیح دے نال ذکر کیتا ہے۔ اوہ پہلے سائنسدان ہَن جِنہاں نے علمِ حساب اَتے علمِ جبر کوں علمی اَتے منطقی انداز وچ پیش کیتا۔ اوہ نہ صرف عرب دے نمایاں سائنسداناں وچ شامل ہِن بلکہ دُنیا وچ سائنس دا ہِک اہم ناں ہِن، اُنہاں نے نہ صرف جدید جبر دی بُنیاد رکھی، بلکہ علمِ فلک وچ وی اہم دریافتاں کیتیاں، اُنہاں دا زیچ علمِ فلک دے طالبین کیتے ہِک طویل عرصے تئیں ریفرنس ریہا، خلاصہ نتارا ایہ ہے جو ریاضیاتی علوم وچ یورپ کݙاہیں وی اڳوتری نہ کر پاوے ہا جے اِیندے ریاضی دان خوارزمی توں نقل نہ کریندے، اُنہاں دے بغیر اڄ دے زمانے دی تہذیب، تمدن اَتے اڳوتری ٻہوں زیادہ تاخیر دا شکار تھی ویندی۔

الخوارزم (لاطینی وچ جیہڑا "الگوریتھم" بݨیا) اُنہاں دے ناں توں گِھدا ڳیا ہے۔