محمدی بیگم

محمدی بیگم (یا سیدہ محمدی بیگم) ہِک مسلمان مصنفہ تے صحافی ہَن تے تعلیم نسواں دی مایہ ناز حامی ہَن۔ اُنّھاں نے رسالہ "تہذیب نسواں" شروع کِیتا تے اِیندے دی اولین مدیرہ بݨیاں۔ بطور زنانی، اُنّھاں کوں کِسے اردو رسالے دی ادارت دا اولین شرف حاصل ہِے۔ اوہ سید ممتاز علی دی اہلیہ ہَن۔ اُنّھاں دی معروف تصانیف وِچ "آدابِ ملاقات"، "صفیہ بیگم"، "شریف بیٹی" تے "رفیقِ عروس" وغیرہ شامل ہِن۔

حیاتی دا احوال

محمدی بیگم 22 مئی 1878ء کوں شاہ پور، سرگودھا وِچ ڄَمّی ہَن۔ اُنّھاں نے قرآن حفظ کِیتا تے اپݨے بھائیاں تُوں اردو زبان سِکھّی۔ اُنّھاں نے اپݨی بھیݨ دی 1886ء وِچ شادی دے بعد اُنّھاں نال خط کتابت جاری رکھݨ کِیتے خط لکھݨ سِکھے۔

1897ء وِچ محمدی بیگم نے سید ممتاز علی نال عقد کِیتا، جیڑھے ہِک عالم تے دار العلوم دیوبند دے فاضل ہَن۔ محمدی بیگم دی تعلیم کِیتے کئی ٹیوٹر رکھے ڳئے۔ ہِک استانی اُنّھاں کوں انگریزی سِکھین٘دی ہئی تے ہِک ہندو زنانی اُنّھاں کوں ہندی پڑھین٘دی ہئی۔ ہِک لڑکا اُنّھاں کوں حساب سِکھین٘دا ہئی تے اُنّھاں دے شوہر سید ممتاز علی اُنّھاں کوں ہِک روز عربی تے ہِک روز فارسی پڑھین٘دے ہَن۔ اِیویں اوہ زنانیاں دے اخبار دی ادارت دے قابل تِھی ڳئیاں۔ 1 جولائی 1898ء کوں ݙوہاں میاں بیوی نے ہفتہ وار زنانہ رسالہ "تہذیب نسواں" جاری کِیتا۔ اِیہ رسالہ اسلام وِچ حقوق نسواں دی رو نال ہِک شاہکار سمجھا ویندے۔ محمدی بیگم تاوفات اِیں رسالے دی مدیرہ رہی۔ مبینہ طور تے محمدی بیگم پہلی زنانی تصور کِیتیاں ویندیاں ہِن جیڑھیاں کِسے اردو رسالے دی ادارت دے فرائض انجام ݙِتّے ہوون۔

محمدی بیگم نے صرف مائواں کِیتے ہِک ماہوار رسالہ "مشیرِ مادر" دے ناں نال 1904ء وِچ کڈھّا، جیندے وِچ مائواں کِیتے نہایت مفید ہدایات تے مضامین چَھپدے ہَن۔ اِیہ رسالہ زیادہ عرصہ تئیں جاری کائنی رہ سڳا۔ اِیں کِیتے جو محمدی بیگم کوں "تہذیب نسواں" دی وجہ نال مہلت کائنی مِلدی ہئی، تاہم ٻالاں دی نگہداشت تے تعلیم و تربیت دے سلسلے وِچ اوہ جو مشورے تے ہدایات "مشیر مادر" وِچ ݙین٘دیاں ہَن، اِیندا سلسلہ اُنّھاں نے "تہذیب نسواں" وِچ شروع کر ݙِتّا۔

محمدی بیگم نے 1907ء وِچ "انجمن خاتونانِ ہمدرد" دی بنیاد رکھّی، تاکہ زنانیاں کوں آمادہ عمل کِیتا ون٘ڄ سڳے۔ اِیں انجمن دے تحت ہِک "دار النسواں" وی ہئی جیندے وِچ غریب تے نادار زنانیاں دی ہر ممکن امداد کِیتی ویندی ہئی تے اُنّھاں کوں مختلف دستکاریاں سِکھا کر روزی کَماوݨ دے قابل بݨایا ویندا ہئی۔ کجھ ݙین٘ہاں دے بعد اُنّھاں نے "انجمن تہذیب نسواں" قائم کِیتی جیندے دی اوہ صدر مقرر تِھیاں۔ اُنّھاں دیاں کوششاں دے نتیجے وِچ ہندوستان وِچ زنانیاں کانفرنس منعقد تِھئی جیندے وِچ ملک بھر دیاں ممتاز زنانیاں نے شرکت کِیتی۔

محمدی بیگم دا 30 سال دی عُمر وِچ شملہ وِچ 2 نومبر 1908ء کوں انتقال تِھی ڳیا۔

تصنیفاں

محمدی بیگم دیاں کُجھ نمایاں تصانیف درج ذیل ہِن:

• آدابِ ملاقات
• صفیہ بیگم
• شریف بیٹی
• آج کل
• چندن ہار
• خانہ داری
• سگھڑ بیٹی
• رفیقِ عروس
• آثار و نقوش

آثار و نقوش

محمدی بیگم دے پوتے نعیم طاہر نے "سیدہ محمدی بیگم تے اُنّھاں دا خاندان" دے ناں نال کتاب لکھّی ہِے۔