فوزیہ کوفی

فوزیہ کوفی
(فارسی میں: فوزیه کوفی)
معلومات شخصیت
پیدائش	سنہ 1975ء (عمر 49–50 سال)  صوبہ بدخشاں
شہریت	افغانستان
عملی زندگی
مادر علمی	پریسٹن یونیورسٹی
پیشہ	سیاست دان
اعزازات
100 خواتین (بی بی سی) (2013)
ویب سائٹ
ویب سائٹ	باضابطہ ویب سائٹ

فوزیہ کوفی (فارسی: فوزیه کوفی) ہک افغان سیاست دان تے زنانیاں دے حقوق دی کارکن ہن۔ اصل وِچ صوبہ بدخشاں نال تعلق رکھݨ والی فوزیہ حال وِچ دوحہ قطر وِچ طالبان دے نال امن مذاکرات کرݨ والے افغان وفد دی رکن ہَن۔ اوہ کابل وِچ پارلیمنٹ دی سابق رکن ہن تے قومی اسمبلی دی نائب صدر رہ چُکیاں ہن۔

سیرت

نوجوانی تے تعلیم

فوزیہ دے والد 25 سال تک رکن پارلیمنٹ (ایم پی) ریہے پر پہلی افغان جنگ (1979-1989ء) دے اختتام تے، مجاہدین دے ہتھوں مارے ڳئے۔

ہفت زنانیاں دے ہک کثیر الزوجات خاندان وِچ ڄَمَّݨ والی، فوزیہ کوں پہلے انّھاں دے والدین نے انّھاں دی جنس دی وجہ توں مسترد کر ݙتا ہئی۔ انّھاں دے والد نے ہک کم عمر عورت نال شادی کیتی ہئی تے انّھاں دی ماں نے اپݨے شوہر دی محبت کوں برقرار رکھݨ کیتے پُتر ڄَمّݨ دی کوشش کیتی۔ جیڑھے ݙینہہ کوفی دی پیدائش تِھئی، انّھاں کوں دھوپ وِچ مرݨ کیتے چھوڑ ݙتا ڳیا۔

فوزیہ اپݨے والدین کوں اسکول بھیڄݨ کیتے راضی کرݨ وِچ کامیاب تِھی ڳئی، جیندے نال اوہ خاندان دی واحد ڄائی ہئی جیڑھی اسکول ویندی ہئی۔ انّھاں نے ابتدائی طور تے میڈیکل دی ڈگری حاصل کیتی ہئی پر طالبان نے 1996ء دے اقتدار تے قبضے دے بعد زنانیاں تے ساری تعلیم تے پابندی لا ݙتی تاں اوہ جاری نہ رہ سڳیاں۔ طالبان دے 2001ء دے زوال دے بعد اوہ اسکول واپس آ ڳئی تے بالآخر پریسٹن یونیورسٹی توں بزنس تے مینجمنٹ وِچ ماسٹر ڈگری دے نال گریجویشن کیتی۔

فوزیہ نے کمزور گروہاں جیویں جو اندرونی طور تے بے گھر لوک (IDP) تے پسماندہ زنانیاں تے ٻالاں دے نال کم کیتا تے 2002ء توں 2004ء تک یونیسف دے چائلڈ پروٹیکشن آفیسر دے طور تے خدمتاں انجام ݙتّیاں۔

سیاسی زندگی

کوفی نے اپݨی سیاسی زندگی دا آغاز 2001ء وِچ طالبان دے زوال دے بعد کیتا، اپݨی "بیک ٹو اسکول" مہم وِچ ڄئیں دی تعلیم دے حق کوں فروغ ݙتا۔

2005ء وِچ تِھیوݨ والے پارلیمانی انتخابات وِچ، اوہ ملک دے شمال مشرقی حصے دے ضلع بدخشاں کیتے، افغان قومی اسمبلی دے ایوان زیریں، ولیسی جرگہ کیتے چُݨی ڳئیاں تے ایوان زیریں دی ڈپٹی اسپیکر دے طور تے خدمتاں انجام ݙتّیاں۔ اوہ افغانستان دی تاریخ وِچ پارلیمنٹ دی پہلی زنانی ڈپٹی سپیکر ہَن۔ اوہ 2010ء دے پارلیمانی انتخابات وِچ دوبارہ چُݨی ڳئیاں تے ول اسمبلی دی کل 69 زنانی اراکین وِچوں رکن اسمبلی چُݨی ڳئیاں۔

پارلیمنٹ وِچ، انّھاں نے بنیادی طور تے زنانیاں دے حقوق تے توجہ مرکوز کیتی ہئی، پر انّھاں نے دور دراز دیہاتاں کوں تعلیمی تے صحت دی سہولیاں نال جوڑݨ کیتے سڑکاں دی تعمیر کیتے وی قانون سازی کیتی ہئی۔ 2009ء وِچ کوفی نے زنانیاں دے خلاف تشدد دے خاتمے (EVAW) قانون سازی دا مسودہ تیار کیتا۔ ہک فرمان دے طور تے دستخط تِھئے، آئین دی سرکاری دستاویز بݨݨ کیتے مسودے تے ووٹنگ دی ضرورت ہئی۔ ایہ 2013ء وِچ پارلیمنٹ وِچ پیش کیتا ڳیا ہئی تے ایہنوں قدامت پسند اراکین نے بلاک کر ݙتا ہئی جنّھاں دعویٰ کیتا ہئی جو قانون دے آرٹیکلز اسلام دے خلاف ہن۔ پر افغانستان دے تمام 34 صوبیاں وِچ ایہ قانون نافذ کیتا ویندا پیا ہئی تے عدالتی مقدمات دا فیصلہ قانون دی بنیاد تے کیتا ویندا پیا ہئی۔

اوہ قتل دی ڄاڑیاں کوششاں وِچ بچ ڳئی ہئی تے انّھاں کوں ہک واری ہک ٻال دے آئس کریم کون تے بیٹھݨ تے گولی مار ݙتی ڳئی ہئی جݙاں اوہ درمیان وِچ چاٹ رہی ہئی، جیندے وِچ 8 مارچ 2010ء کوں تورا بورا قصبے دے کول ہک گولی وی شامل ہئی۔

فوزیہ نے افغان صدارتی انتخابات، 2014ء وِچ زنانیاں دے مساوی حقوق، عالمی تعلیم دے فروغ تے سیاسی بدعنوانی دی مخالفت دے پلیٹ فارم تے افغانستان دے صدر کیتے چُݨاوٗ لڑݨ دا ارادہ کیتا، پر انّھاں نے جولائی 2014ء وِچ آکھیا جو الیکشن کمیشن رجسٹریشن دی تاریخ اکتوبر 2013ء وِچ منتقل کر ݙتی ڳئی ہئی تے ایندے نتیجے وِچ اوہ 40 سال دی گھٹ توں گھٹ عمر دے تقاضے کیتے اہل نہ تِھی سڳیاں۔

اوہ 2014ء وِچ دوبارہ پارلیمنٹ دی رکن چُݨی ڳئیاں پر ہُݨ اوہ ڈپٹی اسپیکر دے طور تے کم نئیں کرین٘دیاں پیاں۔ اوہ ایں ویلے افغانستان دی زنانیاں، سول سوسائٹی تے انسانی حقوق کمیشن دی چیئرپرسن دے طور تے کم کرین٘دیاں پیاں ہن۔

2020ء وِچ، فوزیہ کوفی 21 رکنی ٹیم دا حصہ ہَن، جیڑھی طالبان دے نال مذاکراتی امن مذاکرات وِچ افغان حکومت دی نمائندگی کرݨی ہئی۔ 14 اگست 2020ء کوں، انّھاں کوں بندوق برداراں نے بازو وِچ گولی مار ݙتی، جنّھاں انّھاں کوں کابل دے کول قتل کرݨ دی کوشش کیتی، جݙاں اوہ اپݨی بہݨ مریم کوفی دے نال شمالی صوبے پروان دے دورے توں واپس ویندی پئی ہَن۔

2021ء دے موسم گرما دے دوران طالبان دی تیزی نال پیش قدمی دے درمیان، جݙاں ہک انٹرویو وِچ انّھاں توں افغانستان توں امریکی فوجیاں دے انخلا دے بارے وِچ انّھاں دے خیالات دے بارے وِچ پُچھیا ڳیا تاں فوزیہ کوفی نے آکھیا جو امریکا نے افغانستان دی زنانیاں کوں چھوڑ ݙتا ہئی تے جو کجھ تِھی رہیا ہئی ایندے توں اوہ ٻہوں مایوس ہن۔