فلسفہ وِچ زنانیاں

فلسفے وچ زنانیاں (انگریزی: Women in philosophy) دی شرکت عام طور تے گھٹ سمجھی ویندی ہَئی۔ ایں دی وجہ ایہ ہَئی کہ لکھی تاریخ وچ زنانیاں دا فلسفی دے طور تے ذکر مرداں دے مقابلے وچ کافی گھٹ رہیا ہَئی۔ ایہ اوندے باوجود ہَئی کہ تاریخ دے تقریباً ہر یا زیادہ تر دوراں وچ زنانیاں دا فلسفیانہ کردار نمایاں رہیا ہَئی۔ قدیم دور دیاں مثالاں وچ ہندوستان دی میترییی (1000 قبل مسیح)، واچکنوی گارگی (700 قبل مسیح)، قدیم یونان دی ہیپارچیا (325 قبل مسیح) تے کجھ ݙوجھیاں زنانیاں قابل ذکر رہیاں ہَن۔ قرون وسطیٰ وچ، خاص طور تے یورپ وچ زنانیاں کوں کہیں فلسفی یا مفکر دے طور تے زیادہ توجہ دا مرکز نہیں بݨݨ ݙتا ڳیا۔ تاہم ویہویں صدی تے اکیویں صدی وچ کئی زنانیاں نمایاں کردار ادا کیتے، جنھاں وچ سوزان لینگر، جی ای ایم انسی کومبے، ہانا ارینٹ تے سیمون ڈی بووائر قابل ذکر رہیاں ہَن۔

تاریخ دی سارایاں کنوں یادگار زنانی فلسفی

ہائی پیشیا فلسفے کِیتے شہید تھیوݨ والی دنیائے علم دی ایہ عظیم زنانی فلسفی تے ریاضی دان ہَئی۔ انّھاں دا تعلق 400ء دے سکندریہ نال ہَئی، جو موجودہ مصر وچ ہے۔ ایں وقت ایہ مشرقی رومی سلطنت دا حصہ ہَئی۔ اوہ ہک مشہور ریاضی دان تھیون دے گھر وچ پیدا تھئیں۔ انّھاں نے فلسفے تے ریاضی دی تعلیم آپݨے گھر تے آپݨے قابل تے ذہین ریاضی دان پیو توں حاصل کیتی۔ اوہ ہک قابل تے ذہین زنانی ہَن جنھاں نے رومن اشرافیہ دی مخالفت کر کے فلسفے تے کم کر کے آپݨے آپ کوں شہادت دے درجے تے پُڄا ݙتا۔ ہائی پیشیا کوں فلسفہ، فلکیات تے ریاضی تے عبور حاصل ہَئی۔ اوہ پہلی زنانی ہَن جنھاں نے یونیورسٹی دی سطح تے فلسفہ، فلکیات تے ریاضی دے موضوعات تے لیکچر ݙتے۔ اوہ خود لادین ہَن پر مسیحیاں نال رواداری دا سلوک کریندی ہَن۔ انّھاں نے ٻہوں سارے مسیحی نوجواناں کوں تعلیم ݙے کے انّھاں دے ذہناں وچ روشن خیالی دی شمع روشن کیتی تے کیتھولک مذہب دی مخالفت دی علامت بݨ ڳئیں۔ انّھاں سبھ ڳالھاں دی وجہ نال انّھاں کوں بالآخر مسیحی دنیا نے سنگسار کر ݙتا ہَئی۔

فکر تے فلسفہ دی دُنیا تے زنانیاں

امریکا دی زنانی مارلن ووس ساونت کوں دنیا دی سبھ توں ذہین زنانی سمجھا ویندا ہَئی۔ انّھاں دی ذہانت دی سطح 228 نکات سمجھی ڳئی ہَئی، جیڑھی 1956ء وچ ریکارڈ کیتی ڳئی ہَئی۔ ہݨ تائیں کہیں نے انّھاں کوں نہیں ہرا ݙتا۔ ڳالھیں دی عمر ایں وقت 10 سال ہَئی۔ کجھ سال بعد جوانی وچ تھیوݨ دی وجہ نال مارلن نے ول ہک وار ایویں ہی امتحان پاس کیتا تے انّھاں نے ایں نویں دورانیے وچ 224 نکات دا نتیجہ ݙکھایا۔ ایہ عقل اگرچہ پہلے مشاہدے نال گھٹ ہَئی، پر پھر وی ٻہوں سارے لوکاں دے حسد دا باعث ہَئی۔ ایہ اُوں فرسودہ سوچ تے وی طمانچہ ہَئی کہ زنانیاں ذہین نہیں تھی سڳدیاں۔