فاطمہ جناح

فاطمہ جناح
(انگریزی وِچ: Fatima Jinnah)
قائد حزب اختلاف
مدت منصب یکم جنوری 1960ء – 9 جولائی 1967ء
f9f9f9; margin: 0 0 0 0; border-collapse: collapse;" f9f9f9; color:#000; margin: 0 0 0 0; border-collapse: collapse;" عہدہ معطل f9f9f9; color:#000; margin: 0 0 0 0; border-collapse: collapse;" نور الامین
معلومات شخصیت
پیدائش	31 جولا‎ئی 1893ء   کراچی
وفات	9 جولا‎ئی 1967ء (74 سال)  کراچی
مدفن	مزار قائد
شہریت	پاکستان برطانوی ہند
جماعت	آل انڈیا مسلم لیگ
اَمّاں	متھی بائی جینا بائی
بھیݨ / بِھرا	محمد علی جناح
رشتے دار	جناح خاندان
عملی حیاتی
مادر علمی	جامعہ کلکتہ
پیشہ	دندان ساز ،  سیاست دان ،  سوانح نگار ،  مصنفہ
مادری زبان	اردو
پیشہ ورانہ زبان	اردو

فاطمہ جناح (ولادت: 31 جولائی 1893ء – وفات: 9 جولائی 1967ء) ہک پاکستانی سیاست دان، ریاستی زنانی، مصنف تے کارکن ہن۔ اوہ پاکستان دے بانی تے پہلے گورنر جنرل محمد علی جناح دی نِکّی بھیݨ ہن۔ انّھاں نے 1960ء توں 1967ء وچ اپݨی وفات تک پاکستان دی اپوزیشن لیڈر دی حیثیت نال خدمات انجام ݙتیاں۔ اِنّھاں کوں مادرِ ملت وی آکھیا ویندے، برصغیر پاک و ہند دی ہک اہم سیاسی شخصیت ہَن۔ سرائیکی وسیب دے لوک وی انہاں دا ٻہوں احترام کریندن۔

1923ء وچ کلکتہ یونیورسٹی توں دانتاں دی ڈگری حاصل کرݨ دے بعد، اوہ غیر منقسم ہندوستان دی پہلی زنانی دندان ساز بݨ ڳئی ہن۔ اوہ اپݨے بھائی محمد علی جناح دی قریبی ساتھی تے مشیر تھئی ہن۔ پاکستان دی آزادی دے بعد، انّھاں نے پاکستان ویمنز ایسوسی ایشن دی مشترکہ بنیاد رکھی، جیڑھی نویں تشکیل تھیوݨ والے ملک وچ زنانیاں تارکین وطن دی آباد کاری وچ ہک اہم کردار ادا کیتی۔ اوہ اپݨے بھائی دی وفات تک انّھاں دی سب توں قریبی معتمد رہی ہن۔ انّھاں دی وفات دے بعد فاطمہ جناح تے 1951ء تک قوم نال خطاب کرݨ تے پابندی لڳا ݙتی ڳئی۔ قوم نال انّھاں دا 1951ء دا ریڈیو خطاب لیاقت انتظامیہ نے ٻہوں زیادہ سنسر کیتا ہئی۔ انّھاں نے 1955ء وچ "مائی برادر" نامی کتاب لکھی، پر ایہ صرف 32 سال بعد 1987ء وچ شائع تھئی، اسٹیبلشمنٹ دی طرفوں سنسر شپ دی وجہ نال، جیڑھی فاطمہ جناح تے "قوم پرستانہ مواد" دا الزام لڳائی ہئی۔ ایں وقت وی جݙݨ ایہ شائع تھئی تاں کتاب دے مخطوطہ دے کئی صفحات چھوڑ ݙتے ڳئے۔ فاطمہ جناح 1965ء وچ صدر محمد ایوب خان دے خلاف صدارتی انتخاب وچ حصہ گھدݨ کِیتے اپݨی خود ساختہ سیاسی ریٹائرمنٹ توں ٻاہر آئیاں۔ مقبول ووٹ حاصل کرݨ دے باوجود فاطمہ جناح محمد ایوب خان توں الیکٹورل کالج ہار ڳئی ہن۔

فاطمہ جناح دا انتقال 9 جولائی 1967ء کوں کراچی وچ تھیا۔ انّھاں دی موت تنازع دا شکار ہئی، کیوں جو کجھ رپورٹاں وچ الزام لڳایا ڳیا جو انّھاں دی موت غیر فطری وجوہات دی بنا تے تھئی ہئی۔ انّھاں دے اہل خانہ نے انکوائری دا مطالبہ کیتا ہئی البتہ حکومت نے انّھاں دی درخواست کوں روک ݙتا۔ اوہ پاکستان دے سب توں معزز رہنماواں وچوں ہک ہن، کراچی وچ انّھاں دے جنازے وچ تقریباً نصف ملین افراد نے شرکت کیتی۔

انّھاں دی میراث شہری حقوق کِیتے انّھاں دی حمایت نال وابستہ ہئی۔ اوہ عام طور تے "مادر ملت" تے "خاتون پاکستان" دے ناں نال مشہور ہن۔ پاکستان وچ ٻہوں سارے ادارے تے عوامی مقامات کوں انّھاں دے اعزاز وچ نامزد کیتا ڳیا ہئی۔

ابتدائی حیاتی اَتے پس منظر

فاطمہ جناح دا جنم جناح خاندان وچ 31 جولائی 1893ء کوں تھیا ہئی۔ اوہ برطانوی ہند وچ بمبئی پریزیڈنسی دے دوران گجرات دے کاٹھیاواڑ وچ پیدا تھئی ہن۔ اوہ جناح بھائی پونجا تے انّھاں دی اہلیہ مٹھی بائی دے ست بچیاں وچ سب توں نِکّی ہن۔ جناح دی خاندانی تاریخ مختلف ذرائع وچ متنازع ہئی۔ فاطمہ جناح دے چھی بھیݨ بِھرا ہن: محمد علی جناح، احمد علی، بندے علی، رحمت علی، مریم تے شیریں جناح۔ اپݨے بھیݨ بِھران٘واں وچ اوہ محمد علی جناح دے سب توں نیڑے ہن، جیڑھے 1901ء وچ اپݨے والد دی وفات تے انّھاں دے سرپرست بݨے۔ انّھاں نے 1902ء وچ بمبئی دے باندرہ کانونٹ وچ شمولیت اختیار کیتی۔ 1919ء وچ، انّھاں کوں کلکتہ دی انتہائی مسابقتی یونیورسٹی وچ داخلہ ݙتا ڳیا جتھاں انّھاں نے ڈاکٹر آر احمد ڈینٹل کالج وچ داخلہ گھدا۔ گریجویشن کرݨ دے بعد، انّھاں نے 1923ء وچ بمبئی وچ دانتاں دا کلینک کھولا۔

فاطمہ جناح 1918ء تک اپݨے بھائی دے نال رہی ہن، جݙݨ انّھاں نے رتن بائی پیٹٹ نال شادی کیتی۔ فروری 1929ء وچ رتن بائی پیٹٹ دی وفات دے بعد، انّھاں نے اپݨا کلینک بند کر ݙتا، اپݨی بھانجی دینا جناح دی دیکھ بھال کِیتے اپݨے بھائی محمد علی جناح دے بنگلے وچ چلی ڳئی ہن تے اپݨے گھر دی ذمہ داری سنبھالی۔ ایہ منتقلی زندگی بھر دی صحبت دا آغاز ہئی جیڑھی 11 ستمبر 1948ء کوں انّھاں دے بھائی دی وفات تک جاری رہی۔

سیاسی حیاتی

اسلام آباد وِچ پاکستان یادگار اُتے فاطمہ جناح دا مجسمہ

تحریکِ پاکستان وِچ کردار

فاطمہ جناح تحریک پاکستان وچ ٻہوں فعال رہ ڳیاں ہَن۔ اوں نے مسلم لیگ ویمن سب کمیٹی بݨائی تیں تریمتیں کوں تحریک وچ ودھ چڑھ کے حصہ گھنݨ دی ترغیب ݙتی۔ فاطمہ جناح نے قائداعظم دے نال مل کے پورے برصغیر دا دورہ کیتا تیں لوکاں کوں پاکستان دے مطالبے دی اہمیت توں آگاہ کیتا۔

قیام پاکستان دے بعد

قیام پاکستان دے بعد فاطمہ جناح مہاجرین دی بحالی دے کم وچ مصروف تھی ڳئی۔ اوں نے اپوا (All Pakistan Women's Association) دے قیام وچ وی اہم کردار ادا کیتا۔

صدارتی انتخابات 1965ء

1965ء وچ فاطمہ جناح نے صدارتی انتخابات وچ ایوب خان دا مقابلہ کیتا۔ بھانویں جو اوہ ایہ انتخابات نہ جیت سکی لیکن اوندی اینہہ کوشش ملک وچ جمہوریت دی بحالی کیتے ہک نویں تحریک شروع کر ݙتی۔

لندن وِچ مادام تساؤ وِچ جناح اَتے انّھاں دے بِھرا محمد علی جناح دے مومی مجسمے

فوتڳی

فاطمہ جناح دی وفات 9 جولائی 1967ء کوں کراچی وچ تھئی۔ سرکاری دستاویزاں دے مطابق موت دی وجہ عجز قلب ہئی لیکن افواہاں ایہ ہن جو جیڑھے گروہ نے لیاقت علی خان کوں قتل کیتا ہئی، ایں گروہ نے مادر ملت دے گھر تے انّھاں دا قتل کیتا ہئی۔ 2003ء وچ، فاطمہ جناح تے قائد اعظم دے بھتریڄے، اکبر پیر بائی نے ایہ آکھا جو مادر ملت کوں قتل کر ݙتا ڳیا ہئی۔ جݙݨ 1967ء وچ فاطمہ جناح دا انتقال تھیا تاں انّھاں دی آخری رسومات شیعہ دے مطابق ادا کیتیاں ڳئیاں تے ریاست دے زیر اہتمام جنازہ (سنی تدفین) نے ادا کیتا ڳیا۔ انّھاں کوں اپݨے بِھرا، محمد علی جناح دے نال کراچی دے مزار قائد وچ دفن کیتا ڳیا۔

اعزاز اَتے میراث

مادرملت فاطمہ جناح دا مقبرہ

مادر ملت فاطمہ جناح انتہائی مقبول ہن تے انّھاں کوں پاکستان دی سب توں وݙی زنانی شخصیت سمجھا ویندا ہئی۔ اوہ زنانیاں دے حقوق کوں بیدار کرݨ دا ذریعہ ہن۔ مادر ملت کوں انّھاں دی وفات دے بعد معاشرے توں زبردست اعزازات ملے۔ بعد وچ حکومت پاکستان نے انّھاں دے اعزاز تے یاد وچ ہک مقبرہ تعمیر کیتا۔

خاندانی تصویراں

• 
• فائل:Quaidportrait.jpg
• فاطمہ جناح
  فاطمہ جناح
• 
• 

سرائیکی وسیب نال

فاطمہ جناح کوں سرائیکی وسیب نال خاص محبت ہئی۔ او اکثر ملتان تیں ٻئے سرائیکی شہراں دا دورہ کیتا ہائی۔ اوں نے سرائیکی لوکاں دے مسائل کوں سمجھݨ دی کوشش کیتی تیں انہاں دی فلاح و بہبود کیتے کم کرݨ دی تلقین کیتی۔ فاطمہ جناح دی زندگی ہمیشاں توں پاکستانی تریمتیں کیتے ہک مثال رہی ہے۔ انہیں دی جدوجہد، قربانی تیں حب الوطنی کوں ہمیشہ یاد رکھیا ویسی۔ سرائیکی وسیب دے لوک وی انہیں کوں ٻہوں عزت و احترام نال یاد کریندن۔