عہدِ مغلیہ وِچ لوک فنون

مغلیہ دور وی خطاطی اتے ٻئے لوک فنون دے حوالے نال سنہری دور سݙوِیندا ہِے۔ ایں دور اِچ خطاط صاحبان کوں شاہی سرپرستی حاصل ہئی۔ خطاطی دے ماہراں کوں اعلیٰ منصب اَتے جاگیراں ݙتیاں ڳیا۔ اکثر مغل حکمران یا تاں خود خطاط ہَن یا خطاطی دے دِلدادہ ہَن۔

مغلیہ دورِ حکومت بابر دے فتح ہندوستان 1526ء توں گھِن تے آخری مغل تاجدار بہادر شاہ ظفر تک 1857ء تے ختم تھیندا ہِے۔ برصغیر دی خطاطی دی تاریخ اِچ خطاطی دا اے سنہری دور اَکھویندے۔ اِیں دَور اِچ خطِ نستعلیق آیا ڄہڑھا ایران توں افغانستان دے رستے برصغیر پہنچیا شاہی سرپرستی ملݨ دی وجہ نال اکثر ماہر خطاط ایران توں ہجرت کر تے برصغیر آگئے۔ مغل شہزادے اَتے شہزادیاں باقاعدہ اے فن سکھ ڳئے ہَن۔ بابر خود وݙا خطاط ہَا اَتے خطِ بابری دا موجد وی ہَا۔ ہمایوں ایران اِچ آپݨی جلا وطنی دے دوران اکثر ماہر خطاطاں اَتے مصوراں نال ملدا ہَا۔ بلکہ برصغیر واپسی تے خواجہ عبدا لصمد شیریں قلم اَتے میر سید علی تبریزی کوں نال گھِن آیا ہَا۔ اِنہاں دے نال نال ٻئے وِی ماہر لوک ملا فخر ڄیں جلد ساز صحاف، وراق اَتے نقاش وی آئے۔

بابر دے بعد جہانگیر دے دورِ حکومت اِچ وی خطاطی دے فن اُتے خطاط صاحبان دی وݙی سرپرستی تھئی اُون دور دے ٻہوں سارے خطاطاں اَتے شہزادیاں دے لکھے ہوئے قیمتی اَتے لاجواب فن پارے لاہور عجائب گھر دے خطاطی دے مجموعے اِچ موجد ہِن۔

شاہجہانی دور (1036 - 1076ہجری) اِچ خطاطی کوں وݙا فروغ ملیا۔ اِیں عہد اِچ تاج محل آگرہ فن خطاطی دا زندئہ جاوید مرقع ہِے ایندے درو دیوار تے ڄہڑھے بلند پایہ خطاطاں نے فنی کمالات دا مظاہرہ کیتے انہاں اِچ عبدالحق شیرازی عرف امانت خان، آقائے عبدالرشید دیلمی، میر علی تبریزی، جعفر خان عرف کفایت خان وی شامل ہَن۔ اے سار خطاط بعد اِچ سلطان اورنگزیب عالمگیر (1076 - 1119ہجری) دے دربار نال وی منسلک ریہے۔

آقا رشید دیلمی دے ہِک شگرد سعیدی اشرف مازندرانی نے آپݨے استاد دی وفات تے ہِک طویل قصیدہ لکھیا۔ اِے شہزادی زیب النساء دا وِی اُستاد ہَئی۔ ’’تذکرۂ خوشنویساں‘‘ دے مصنف غلام محمد ہفت قلمی نے عبدالرشید دیلمی دے کُجھ شاگرداں دا ذکر کیتے ڄنہاں اِچوں شہزادہ داراشکوہ، میر حاجی سیر خواندہ، عبدالرشید، مولانا شاکر، چندر بھان منشی، خواجہ نامی عبدالرحمن، عبدالرحیم، سید علی جواہر رقم۔^[١]