صحاحِ ستہ

کتب صحاحِ سِتّہ

"صحاح" صحیح دی جمع ہِے۔ ایہ لفظ محسوسات اَتے معنویات ݙوہَیں کیتے استعمال تِھیندے۔ جݙاں اِیہ محسوسات کیتے ورتیا ونڄے تاں لُغت دے اعتبار نال اِیندا مطلب ہوسی "الشیء السلیم من الأمراض والعیوب" یعنی او شئے جیہڑی روگ اَتے عیباں توں صحیح سلامت ہووے۔ ایندے توں پتہ لڳدے جو لُغت بݨاوݨ آلے ایں لفظ کوں عیباں توں سلامتی کیتے ای بݨائے ۔ اِیں واسطے اِیہ ای اِیندا اصلی مطلب ہِے تے معنویات وِچ اِیہ جِیندے کیتے وی استعمال تِھیندے، او اِیندا مجازی مطلب ہِے۔ مثال دے طور تے، جݙاں کہیں ڳالھ یا حدیث کوں صحیح آکھیا ونڄے تاں اِیندا ترجمہ تھیسی "مَا اعتُمد علیہ" یعنی صحیح ڳالھ اوہ ہِے جیندے اُتے بھروسہ کِیتا ونڄ سڳے۔ اَتے اصطلاح وِچ صحیح، خبر واحد دی ہِک قسم ہِے۔ صحاحِ ستہ دا مطلب ہِے "مستند چَھی" یعنی چَھی مستند کتاباں۔

صحاحِ ستہ توں مُراد

صحاحِ ستہ توں مُراد حدیث پاک دیاں چھی مشہور اَتے معروف مستند کتاباں ہِن۔ اِنّہاں چھی کتاباں کوں "اصولِ ستہ، صحاحِ ستہ، کتبِ ستہ اَتے امہاتِ ستہ" وی آکھیا ویندے۔

حدیث دیاں چھی مستند اَتے مشہور کتاباں دے مجموعے کوں صحاحِ ستہ آکھیا ویندے۔ اِنّہاں کتاباں کوں اسلامی تعلیم سمجھݨ وِچ بنیادی اہمیت حاصل ہِے۔ ایہ کتاباں ایہ ہِن:

صحیح بخاری (امام بخاری)

محمد بن اسماعیل البخاری، جِنّہاں حدیث دی سبھ توں مستند کتاب صحیح بخاری تحریر بݨائی(مختلف جاہواں توں احادیث جمع کر تے ہک کتاب وچ لکھا)۔ اِیں کتاب کوں بݨاوݨ وِچ اُنّہاں کوں سولھاں (16) سال لگ ڳئے۔ روایتاں توں پتہ لگدے جو امام بخاری کہیں وی حدیث کوں محفوظ کرݨ توں پہلء غُسل کر تے نوافل پڑھدے ہَن، اَتے ول حدیث کوں محفوظ فرمیندے ہَن۔ امام بخاری 256ھ/70-869ء کوں سمرقند وِچ فوت تھئے۔

صحیح مسلم (امام مسلم)

مسلم بن حجاج النیشاپوری، جِنّھاں 261ھ/5-874 کوں نیشاپور وِچ وفات پاتی۔ اُنّہاں حدیث دی ݙوجھی مستند کتاب صحیح مسلم بݨائی۔

جامع ترمذی (امام ترمذی)

ابو عیسٰی محمد بن ترمذی، جِنّہاں مشہور ترمذی شریف بݨائی۔ آپ امام بخاری دے شاگرد ہن۔ آپ 279ھ/3-892ء کوں فوت تھئے۔

سنن ابی داؤد (امام ابو داؤد)

أبو داود سليمان بن الأشعث بن إسحاق بن بشير الأزدی السجستانی، ہِک عرب نسل دے فارسی ہَن جِنّہاں 275ھ/9-888ء وِچ وفات پائی۔

سنن نسائی (امام نسائی)

احمد بن شعيب النسائی، جیہڑے خراسان توں ہَن اَتے 303ھ/16-915ء وِچ فوت تھی ڳئے۔ اُنّہاں حدیث دی معروف کتاب سنن نسائی ترتیب ݙتی۔

سنن ابنِ ماجہ (امام ابنِ ماجہ)

محمد بن يزيد ابن ماجہ، جِنّہاں 273ھ/87-886ء وِچ وفات پاتی۔

صحاح ستہ دا اصلی مطلب

صحاح ستہ دا اِیہ مطلب ہرگز کائنی جو اِنّہاں چھی کتاباں وِچ جِتّنیاں روایتاں ہِن، او ساریاں صحیح ہِن۔ اَتے نہ ای اِیہ خیال ٹھیک ہِے جو صرف اِنّھاں کُتبِ ستہ دیاں روایتاں ای صحیح ہِن۔ باقی کتاباں دیاں حدیثاں صحت دے درجے تئیں نئیں پُڄدیاں۔ سچ تاں اِیہ ہِے جو نہ صحاح ستہ دی ہر حدیث صحیح ہِے اَتے نہ اُنّہاں توں ٻاہر دی ہر حدیث ضعیف ہِے۔ حقیقت اِیہ ہِے جو اِنّہاں کتاباں دیاں روایتاں ٻہوں ساریاں صحیح ہِن، اِیں کیتے اِنّہاں کوں صحاح ستہ آکھیا ویندے۔ شیخ عبد الحق محدث دہلوی ؒ فرمیندن:

"کُتب ستہ جیویں جو اسلام وِچ مشہور ہِن، محدثین دے مُطابق اوہ صحیح بخاری، صحیح مسلم، جامع ترمذی، سنن ابی داؤد، سنن نسائی، سنن ابن ماجہ ہِن۔ اِنّہاں کتاباں وِچ حدیث دیاں جتّنیاں قِسماں ہِن، صحیح، حسن اَتے ضعیف، سبھ موجود ہِن اَتے اِنّہاں کوں صحاح آکھݨ تغلیب دے طور تے ہِے۔"

محدثین دیاں اِنّہاں کتاباں وِچ ہِک پاسے دینی معلومات جمع کِیتیاں ڳیاں ہِن، اَتے ݙوجھے پاسے اِنّہاں وِچ رسول اللہ ﷺ اَتے صحابہ رضوان اللہ علیہم اجمعین دے زمانے دے صحیح تاریخی واقعے جمع کِیتے ڳئے ہِن۔ اِیں طرح احادیث دیاں ایہ کتاباں دینی اَتے تاریخی ݙوہَیں اعتبار نال قابلِ بھروسہ ہِن۔