شاہ محمد سلیمان تونسوی

شاہ محمد سلیمان تونسوی
معلومات شخصیت
ڄمݨ	سنہ 1770ء   ضلع لورالائی
وفات	12 دسمبر 1850ء (79–80 سال)  تونسہ

خواجہ شاہ محمد سلیمان تونسوی (ڄمݨ دی تریخ: 1769ء – وفات دی تریخ: 1850ء) برصغیر پاک و ہند وچ ٻارہویں صدی ہجری دے آخر وچ ہک عظیم مصلح اتے روحانی پیشوا ہن۔ آپ سلسلہ عالیہ چشتیہ نال تعلق رکھدے ہن اتے ہندوستان، پاکستان اتے افغانستان وچ سینکڑاں مشائخ آپ کوں اپݨا روحانی مورث تسلیم کریندن۔ آپ دی رشد و ہدایت توں برصغیر دا کونہ کونہ منور تھیا اتے آپ دا فیض برصغیر توں ٻاہر وی دور دور تک پہنچا۔

ولادت و خاندان نسبت

آپ دی پیدائش 1183ھ مطابق 1769ء وچ موضع گڑگوجی (کوہِ درگ، تونسہ توں پچادھ دی طرف) وچ تھئی۔ آپ دا خاندان افغان قوم دے قبیلہ جعفر نال تعلق رکھدا ہئی۔ آپ کوں عوام وچ پیر پٹھان دے ناں توں ڄاݨا ویندا ہے۔ آپ دا نسب حضرت امام جعفر صادق رضی اللہ عنہ توں ملدا ہے۔

تعلیم و تربیت

آپ نے علوم دینی دی تعلیم گڑگوجی، تونسہ شریف، کوٹ مٹھن اتے مہار شریف وچ حاصل کیتی۔ علوم باطنی کیتے آپ نے خواجہ نور محمد مہاروی رحمۃ اللہ علیہ (چشتیاں شریف) دے دست مبارک تے بیعت کیتی اتے خلافت توں سرفراز تھئے۔

قیام تونسہ شریف

مرشد دے وصال دے بعد 1214ھ مطابق 1799ء وچ آپ تونسہ شریف (ضلع ڈیرہ غازی خان) منتقل تھی ڳئے اتے خلق خدا دی رہنمائی کرݨ لڳے۔ آپ دے تشریف ڳھن آوݨ توں پہلے تونسہ شریف ہک غیر معروف وستی ہئی، لیکن آپ دی آمد توں اے علم و عرفان دا مرکز بݨ ڳیا اتے طاؤسہ توں تونسہ شریف سݙواوݨ لڳا۔

ہک ایہو جیہاں دور وچ جݙݨ برصغیر وچ مسلماناں دی حکومت ختم تھیندی پئی ہئی، آپ نے تونسہ شریف وچ ہک عظیم علمی و دینی درسگاہ قائم کیتی جتھاں پنجاہ توں زائد علما مختلف علوم دی تعلیم ݙیندے ہن۔ انہاں مدارس وچ ݙیݙھ ہزار توں زائد طلبہ زیر تعلیم ہن جنہاں دیاں تمام ضرورتاں دا خیال رکھا ویندا ہئی۔ آپ کوں درس و تدریس توں بے حد شغف ہئی۔ آپ دے خلفاء نے برصغیر اتے ایں توں ٻاہر خانقاہیں اتے مدارس قائم کیتے جنہاں وچ تونسہ شریف، مکھڈ شریف، سیال شریف اتے گولڑہ شریف وغیرہ قابل ذکر ہن۔

تونسہ شریف دی خانقاہ برصغیر دی صوفیا دی خانقاہوں وچ ممتاز حیثیت رکھدی ہے۔ آپ دی تعلیمات نے معاشرے دے ہر طبقے کوں متاثر کیتا۔ ریاستاں دے والی اتے جاگیردار آپ دی خدمت وچ حاضر تھیندے اتے آپ توں روحانی فیض حاصل کریندے ہن۔ علما، صوفیا اتے شعراء نے آپ دی شان وچ عربی، فارسی، اردو اتے ہندی وچ بے شمار مناقب لکھے۔

سلسلہ

1. حضرت محمد صلی اللہ علیہ و آلہ و سلم
2. حضرت علی بن ابی طالب
3. خواجہ حسن بصری
4. خواجہ عبدالواحد بن زید
5. خواجہ فضیل بن عیاض
6. خواجہ ابراہیم بن ادہم
7. خواجہ حذیفہ مرعشی
8. خواجہ ابو ہبیرہ بصری
9. خواجہ ممشاد علوی دینوری
10. خواجہ ابو اسحاق شامی
11. خواجہ ابو احمد ابدال
12. خواجہ ابو یوسف چشتی
13. خواجہ مودود چشتی
14. خواجہ حاجی شریف زندنی
15. خواجہ عثمان ہارونی
16. خواجہ معین الدین حسن
17. خواجہ قطب الدین بختیار کاکی
18. بابا فرید الدین گنج شکر
19. خواجہ نظام الدین اولیاء
20. خواجہ نصير الدین محمود چراغ دہلوی
21. خواجہ کمال الدین چشتی
22. خواجہ سراج الدین
23. خواجہ علم الدین
24. خواجہ محمود راجن
25. خواجہ جمال الدین چمن
26. خواجہ شیخ حسن محمد چشتی
27. قطب شمس الدین محمد احمد آبادی
28. خواجہ شیخ محی الدین يحيىٰ مدنی
29. شاہ کلیم اللہ جہاں آبادی
30. شیخ نظام الدین اورنگ آبادی
31. خواجہ فخر الدین دہلوی
32. خواجہ نور محمد مہاروی
33. شاہ محمد سلیمان تونسوی

خلفاء

آپ دے 673 خلفاء ہن جنہاں وچ خواجہ گل محمد، خواجہ اللہ بخش تونسوی، مولانا محمد علی مکھڈی اتے خواجہ محمد شمس الدین سیالوی جاہیں جید علما و مشائخ شامل ہن۔

• صاحبزادہ خواجہ گل محمد
• خواجہ اللہ بخش تونسوی
• مولانا محمد علی مکھڈی
• حافظ سید محمد علی خیر آبادی
• سید حسن عسکری دہلوی
• خواجہ محمد شمس الدین سیالوی
• مولوى نظامت علی مراد آبادی
• مولانا خواجہ جان محمد چشتی تونسوی، انتالی شریف، پاکپتن شریف
• مولانا فیض بخش الہی
• خواجہ میاں باران صاحب
• حضرت میاں گامنڑ صاحب
• حضرت خواجہ احمدالدین دھڑ شریف ضلع گجرات
• حضرت بابا عنایت علی بھنگرتھ (مدفن 112/9ایل ساہی

وفات

آپ دا وصال 7 صفرالمظفر 1267ھ مطابق 12 دسمبر 1850ء کوں 84 برس دی عمر وچ تھیا۔ آپ کوں اپݨے حجرہ عبادت وچ دفن کیتا ڳیا۔ نواب آف بہاولپور محمد بہاول خان سوم نے آپ دے مزار تے ہک عالیشان مقبرہ تعمیر کروایا۔

اولاد

آپ دے ݙو پتر ہن، خواجہ گل محمد تونسوی اتے خواجہ درویش محمد تونسوی، جیہڑے آپ دی زندگی وچ ہی وفات پا ڳئے ہن۔ آپ دے بعد آپ دے پوہترے خواجہ اللہ بخش تونسوی آپ دے جانشین تھئے۔

1. خواجہ گل محمد تونسوی
2. خواجہ درویش محمد تونسوی

ٻاہرلے لنک

• پاکستانیسانچہ:Wayback

کتابیات

• محمد حسیب القادری: سیرت خواجہ محمد سلیمان تونسوی، مطبوعہ اکبر بک سیلرز، لاہور، 2018ء
• پروفیسر افتخار احمد چشتی سلیمانی : تذکرہ خواجگان تونسوی، جلد 1 ، مطبوعہ چشتیہ اکادمی، فیصل آباد، پاکستان، 1406ھ/1985ء