سلطنت عثمانیہ
سلطنت عثمانیہ ہک وݙی تے طاقتور اسلامی سلطنت ہئی جیہڑی تقریباً 600 سال تک قائم رہی۔ ایں سلطنت دا آغاز 1299ء اچ عثمان اول دے ہتھوں تھیا تے ایہ 1922ء تک قائم رہی۔ سلطنت عثمانیہ دا مرکز ترکی ہئی، پر ایہ یورپ، ایشیا تے افریقہ دے وݙے حصیاں تے پھیلی ہوئی ہئی۔
سلطنت عثمانیہ دا آغاز تے عروج
[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]سلطنت عثمانیہ دا بانی عثمان اول ہئی، جیہڑا ہک ترک سردار ہئی۔ عثمان اول نے اناطولیہ (موجودہ ترکی) دے علاقے اچ اپݨی حکومت قائم کیتی تے ایں طرحاں سلطنت عثمانیہ دا بنیاد رکھیا۔ انہاں دے بعد آن والے سلطاناں نے سلطنت کوں وسعت ݙتی تے ایہ ہک وݙی طاقت بݨ ڳئی۔
سلطنت عثمانیہ دے عروج دا دور 16ویں صدی اچ تھیا، جݙݨ سلطان سلیمان اعظم (سلیمان القانونی) دے دور اچ سلطنت اپݨے عروج تے ہئی۔ ایں دور اچ سلطنت عثمانیہ یورپ، ایشیا تے افریقہ دے وݙے حصیاں تے پھیلی ہوئی ہئی۔ ایں سلطنت دا دارالحکومت استنبول (پہلے قسطنطنیہ) ہئی، جیہڑا ہک وݙا تے اہم شہر ہئی۔
سلطنت عثمانیہ دا نظام حکومت
[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]سلطنت عثمانیہ دا نظام حکومت اسلامی قوانین تے مبنی ہئی۔ سلطان کوں خلیفہ وی آکھا ویندا ہئی تے اوہ اسلامی دنیا دا روحانی تے سیاسی لیڈر ہئی۔ سلطنت اچ شریعت دے قوانین نافذ ہن تے عدالتی نظام وی اسلامی اصولاں تے مبنی ہئی۔
سلطنت عثمانیہ اچ انتظامیہ، فوج تے معیشت دا نظام بہترین ہئی۔ سلطنت دی فوج، جیہڑی ینگ چری (Janissaries) دے ناں نال مشہور ہئی، ہک منظم تے طاقتور فوج ہئی۔ سلطنت دی معیشت مضبوط ہئی تے تجارت تے زراعت دے ذریعے سلطنت کوں وݙی آمدنی تھئی۔
سلطنت عثمانیہ دا زوال
[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]سلطنت عثمانیہ دا زوال 17ویں صدی دے بعد شروع تھیا۔ ایں دے کئی وجوہات ہن جنہاں وچ اندرونی اختلافات، معاشی مسائل، تے یورپی طاقتاں دی ودھدی ہوئی طاقت شامل ہن۔ سلطنت عثمانیہ نے کئی جنگاں لڑیاں پر وقت دے نال نال ایہ کمزور تھیندی ڳئی۔
19ویں صدی اچ سلطنت عثمانیہ کوں "مرض مردہ" (Sick Man of Europe) آکھا ویندا ہئی۔ پہلی جنگ عظیم (1914-1918) دے بعد سلطنت عثمانیہ دا خاتمہ تھی ڳیا۔ 1922ء اچ مصطفی کمال اتاترک نے ترکی کوں جمہوریہ بݨا ݙتا تے سلطنت عثمانیہ دا خاتمہ تھی ڳیا۔
سلطنت عثمانیہ دا ورثہ
[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]سلطنت عثمانیہ دا ورثہ ہک وݙا تے اہم ہئی۔ ایں سلطنت نے اسلامی تریخ، ثقافت، تے فنون تے گہرا اثر چھوڑیا۔ سلطنت عثمانیہ دے دور اچ تعلیم، فن تعمیر، تے ادب وچ ترقی تھئی۔ مسجد سلطان احمد، ایاصوفیا، تے ٹاپکاپی محل ورڳے شاندار عمارتاں سلطنت عثمانیہ دے دور دی یادگار ہن۔
سلطنت عثمانیہ دا دور اسلامی تریخ دا ہک اہم دور ہئی جیہڑا اپݨے اثرات دنیا بھر اچ چھوڑ ڳیا۔ ایں سلطنت نے نہ صرف اسلامی دنیا کوں متاثر کیتا بلکہ یورپ تے دنیا دے ٻئے حصیاں تے وی اپݨا اثر چھوڑیا۔
سلطنت عثمانیہ دے حکمران، جنہاں کوں سلطان آکھا ویندا ہئی، اسلام دے حامی ہن تے انہاں نے اسلامی قوانین دے مطابق حکومت کیتی۔ سلطنت عثمانیہ دے دور اچ تعلیم، فنون، تے معیشت وچ ترقی تھئی۔ خاص طور تے فن تعمیر وچ ایں سلطنت دے دور اچ وݙے شاندار عمارتاں بݨائیاں ڳئیاں، جنہاں وچ مسجد سلطان احمد تے ایاصوفیا شامل ہن۔
سلطنت عثمانیہ نے یورپ دے کئی علاقیاں تے فتح حاصل کیتی تے بحیرہ روم تے بحیرہ اسود دے علاقیاں تے اپݨا کنٹرول قائم کیتا۔ پر وقت دے نال نال سلطنت کمزور تھیندی ڳئی تے پہلی جنگ عظیم دے بعد ایندا خاتمہ تھی ڳیا۔ 1922ء اچ مصطفی کمال اتاترک نے ترکی کوں جمہوریہ بݨا ݙتا تے سلطنت عثمانیہ دا خاتمہ تھی ڳیا۔
سلطنت عثمانیہ دا دور اسلامی تریخ دا ہک اہم دور ہئی جیہڑا اپݨے اثرات دنیا بھر اچ چھوڑ ڳیا۔
سلاطین عثمانیہ
[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]- 1. عثمان اول (1299–1326)
- 2. اورحان اول (1326–1362)
- 3. مراد اول (1362–1389)
- 4. بایزید اول (1389–1402)
- 5. محمد اول (1413–1421)
- 6. مراد دوم(1421–1444, 1446–1451)
- 7. سلطان محمد فاتح (1444–1446, 1451–1481)
- 8. بایزید دوم (1481–1512)
- 9.سلطان سلیم اول، 1512ء - 1520ء
- 10.سلیمان عالی شان، 1520ء - 1566ء
- 11.سلیم دوم، 1566ء - 1574ء
- 12.مراد سوم، 1574ء - 1595ء
- 13.محمد سوم، 1595ء - 1603ء
- 14.احمد بخت، 1603ء - 1617ء
- 15.مصطفی اول، 1617ء -1618ء
- 16.عثمان دوم، 1618ء - 1622ء
- 17.مصطفی اول، 1622ء - 1623ء
- 18.مراد چہارم، 1623ء - 1640ء
- 19.ابراہیم اول، 1640ء - 1648ء
- 20.محمد چہارم، 1648ء - 1687ء
- 21.سلیمان دوم، 1687ء - 1691ء
- 22.احمد دوم، 1691ء - 1695ء
- 23.مصطفی دوم، 1695ء - 1703ء
- 24.احمد سوم، 1703ء - 1730ء
- 25.محمود اول، 1730ء - 1754ء
- 26.عثمان سوم، 1754ء - 1757ء
- 27.مصطفی سوم،1757ء - 1774ء
- 28.عبدالحمید اول،1774ء - 1789ء
- 29.سلیم سوم، 1789ء - 1807ء
- 30.مصطفی چہارم،1807ء - 1808ء
- 31.محمود دوم، 1808ء - 1839ء
- 32.عبد المجید اول، 1839ء - 1861ء
- 33.عبد العزیز اول، 1861ء - 1876ء
- 34.مراد پنجم، 1876ء - 1876ء
- 35.عبدالحمید دوم، 1876ء - 1909ء
- 36.محمد پنجم، 1909ء - 1918
- 37.محمد وحید الدین، 1918ء - 1922ء
- 38.عبدالمجید ثانی، 1922ء - 1924ء (آخری عثـمانی خلیفہ، خاتمہ خلافت)