زحل
زحل اَساݙے سجھ توں چھیویں نمبر تے اَتے اَساݙے نظام شمسی دا ݙوجھا سبھ توں وݙا سیارہ ہے۔ زحل دا ناں انگریزی وِچ سیٹرن ہے جیہڑا ہِک یونانی دیوتا دے ناں توں گِھدّا ڳیا ہا۔
زحل، یورینس، نیپچون اَتے مشتری کوں رَل تے گیسی دیو وی آکھیا ویندے۔ اِنہاں سیاریاں کوں مشتری نما وی آکھیا ویندے۔ زحل دا مدار زمین دے مدار توں 9 گُنا وݙا ہوندے۔ وَل وِی اِیندی اوسط کثافت زمین دی کثافت دا اَٹھواں حِصہ ہے۔ وَل وِی کمیت وِچ اِیہ سیارہ زمین توں 95 گُنا وݙا ہے۔
زحل دی کمیت اَتے نتیجتاً اِیندی کششِ ثقل پاروں زمین دی نسبت زحل دے حالات ٻہوں سخت ہوندِن۔ اندازہ ہے کہ زحل دے اندر لوہا، نکل، سیلیکان اَتے آکسیجن دے مرکبات پائے ویندِن۔ اِنہاں دے گِرد دھاتی ہائیڈروجن موجود ہے جݙاں جو اِنہاں دے درمیان مائع ہائیڈروجن اَتے مائع ہیلئم پائی ویندی ہے۔ ٻاہرلی سطح گیساں نال بݨی ہوئی ہے۔ دھاتی ہائیڈروجن وِچ وہَݨ آلی بجلی پاروں زحل دا مقناطیسی میدان بݨدے جیہڑا زمین دی نسبت کُجھ کمزور ہوندے۔ بیرونی فضاء زیادہ تر کمزور ہے وَل وِی لمبے عرصے دے اثرات تھی سڳدن۔ ہوا دی رفتار 1٫800 کلومیٹر فی گھنٹہ تئیں پُڄ سڳدی ہے جیہڑی مشتری توں وی زیادہ ہے۔
زحل دے آسوں پاسوں نَئوں دائرے ہِن جیہڑے زیادہ تر برفی ذرات نال بݨے ہوئے ہِن جݙاں جو کُجھ وٹّے اَتے دُھوڑ وِی موجود ہے۔ زحل دے آسوں پاسوں 62 چَندر لَبھ چُکے ہِن جِنہاں وِچُوں 53 کوں باقاعدہ ناں ݙِتا ونڄ چُکے۔ اِیں توں علاوہ چندر نما اجسام وِی اِنہاں دائراں وِچ موجود ہِن جِنہاں دی تعداد سینکڑیاں وِچ ہے۔ زحل دا سبھ توں وݙا چندر ٹائیٹن ہے اَتے اِیہ اَساݙے نظامِ شمسی دا ݙوجھا وݙا چندر ہے۔ اِیہ چندر عطارد توں وݙا ہے اَتے اَساݙے نظام شمسی دا ہکو چندر ہے جِتھاں مناسب مقدار وِچ فضاء موجود ہے۔
طبعی خدوخال
[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]گھٹ کثافت، تیز رفتاری اَتے مائع حالت پاروں زحل چپٹا دائرے نما ہے۔ اِیں وجہ توں قطبین تے زحل پَھیلیا ہویا جݙاں جو خطِ استوا تے باہر کوں نِکلیا ہویا ہے۔ ٻئے گیسی دیو وی اِیں شکل دے ہوندِن۔ زحل اَساݙے نظامِ شمسی دا ہکو سیارہ ہے جیہڑا پاݨی توں گھٹ کثافت رکھدے۔ زحل دا وزن زمین توں 95 گُنا ودھ ہے۔
اندرونی ڈھانچہ
[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]زحل دے اندرونی ڈھانچے بارے براہِ راست کوئی معلومات کائنی وَل وِی اندازہ ہے جو اِیہ مشتری نال ملدا جلدا ہے جہیں دا مطلب ہے اِیندے اندر ہک نکا جیہاں دھاتی مرکزہ ہے جیندے گِرد ہائیڈروجن اَتے ہیلئم موجود ہے۔ اِیہ دھاتی مرکزہ زمین دے دھاتی مرکزے نال مِلدا جلدا ہِے پر گھٹ کثیف ہے۔ اِیندے گِرد دھاتی ہائیڈروجن مائع حالت وِچ موجود ہے جیندے بعد مائع شکل وِچ ہائیڈروجن اَتے ہیلئم پائے ویندِن۔ اِیندے بعد 1٫000 کلومیٹر دی فضاء موجود ہے۔ آتشگیر مواد وِی معمولی مقدار وِچ اِتھ پائے ویندِن۔ مرکزہ زمین دے کُل وزن توں 9 توں 22 گُنا زیادہ بھاری ہوندے۔ زحل دا اندرونی حِصہ زمین دی نسبت ٻہوں زیادہ تتا ہوندے جیہڑا 11٫700 ڈِگری دے لگ بھگ ہوندے۔ زحل سجھ توں آوݨ آلی جِتنی توانائی جذب کریندے اوندے توں اَڑھائی گُنا زیادہ توانائی زحل خلاء وِچ خارج کریندے۔
فضاء
[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]زحل دی بیرونی فضاء وِچ 96.3 فیصد ہائیڈروجن اَتے 3.25 فیصد ہیلئم ہے۔ ٻہوں معمولی مقدار وِچ امونیا، ایسیٹیلین، ایتھین، فاسفین اَتے میتھن وِی پائی ویندی ہے۔ زحل دے اُتلے ٻَدل زیادہ تر امونیا دیاں قلمیاں نال بݨے ہِن جݙاں جو تلویں ٻَدل یا تاں امونیئم ہائیڈرو سلفائیڈ نال بݨے ہوندِن یا وَل پاݨی نال۔
ہیلئم توں زیادہ بھارے عناصر دی مقدار بارے یقین نال کُجھ کائنی آکھیا ونڄ سڳدا۔
ٻَدلاں دیاں تہیں
[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]زحل دی فضاء مشتری دی طرح پٹیاں نال رَل تے بݨی ہے وَل وِی زحل دیاں اِیہ پٹیاں ٻہوں دھُندلیاں ہِن اَتے خط استوا دے نیڑے زیادہ پَھلیاں ہوئیاں ہِن۔ گہرائی وِچ اِیہ 10 کلومیٹر تئیں پَھلیاں ہوئیاں ہِن اَتے درجہ حرارت منفی 23 ڈِگری سینٹی گریڈ ہوندے اَتے اِیہ پٹی یا تہہ پاݨی دی برف نال بݨی ہوندی ہے۔ اِیں تہہ دے اُتّے اندازہ ہے جو امونیئم ہائیڈرو سلفائیڈ دی برف موجود ہے جیہڑی 50 کلومیٹر تے محیط ہے اَتے اِیندا درجہ حرارت منفی 93 ڈِگری ہوندے۔ اِیندے اُتّے 80 کلومیٹر تئیں امونیا دے ٻَدل موجود ہِن جِنہاں دا درجہ حرارت منفی 153 ڈِگری ہوندے۔ فضاء دے اُتّے 200 توں 270 کلومیٹر دے علاقے وِچ ہائیڈروجن اَتے ہیلئم موجود ہوندن۔ زحل دیاں ہواواں اَساݙے نظامِ شمسی دیاں تیز ترین ہواواں ہِن۔ وائجر دے بھیڄے ڳئے ڈیٹا توں پتہ چَلدے جو پوادہ دی سمت تیز ترین ہواواں 1٫800 کلومیٹر فی گھنٹہ دی رفتار نال چَلدیاں پِیاں ہَن۔ اِیں ویلے زمینی دوربیناں اِیݙیاں طاقتور تھی چُکیاں ہِن جو اَساں ہُݨ زمین توں زحل دے ٻَدلاں کوں براہِ راست ݙیکھ سڳدے ہسے۔
زحل دے بے رنگ موسم وِچ کݙاہیں کݙاہیں لمبے عرصے دی تبدیلی آ ویندی ہے ۔ 1990 وِچ ہبل خلائی دوربین نے استوا دے نیڑے ہِک وݙا چِٹا ٻَدل ݙِٹھا جیہڑا وائجر دے سفر وِچ کائنا ݙکھائی ݙِتا ہا۔ 1994 وِچ ہِک ٻیا نکا طوفان ݙکھائی ݙِتا۔ اِیں طرح دے طوفان زحل تے ہر سال آندے ہِن۔ زحل دا ہِک سال زمین دے 30 سالاں دے برابر ہوندے۔ اِیں توں پہلے 1876، 1903، 1933 اَتے 1960 وِچ اِیں طرح دے طوفان ݙٹھے ڳئے ہَن۔ 1933 دا طوفان مشہور ترین ہے۔ جے اِیہ سلسلہ اِیں طرح جاری رِہیا تاں اندازہ ہے جو 2020 وِچ اگلا طوفان آسے۔
کیسینی خلائی جہاز دیاں بھیجیاں ڳئیاں تصویراں دے مطابق زحل دا اُبھے آلا ادھ کرہ یورینس دی طرح چمکدار نیلے رنگ دا ہا وَل وِی اِیں ویلے زمین توں اِیندا براہِ راست مشاہدہ کائنی کیتا ونڄ سڳدا ہا کیوں جو زحل دے دائرے راہ وِچ آ ویندے ہَن۔
برقی کرہ
[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]زحل دا اپݨا مقناطیسی میدان عام نوعیت دا ہے جِیندے وِچ ݙو قطب پائے ویندن۔ اِیندی شدت زمینی مقناطیسیت توں کُجھ گھٹ ہے۔ نتیجتاً زحل دا مقناطیسی کرہ مشتری دی نسبت مختصر ہوندے اَتے ٹائیٹن دے مدار توں ذرا باہر تئیں پَھیلیا ہویا ہوندے۔
مدار اَتے گردش
[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]زحل اَتے سجھ دے درمیان پندھ اوسطاً 1 ارب 40 کروڑ کلومیٹر ہے جیہڑا 9 شمسی اکائیاں دے برابر ہوندے۔ ہِک شمسی اکائی زمین اَتے سجھ دے درمیانی فاصلے کوں ظاہر کریندی ہے۔ مدار وِچ زحل دی حرکت دی رفتار 9.69 کلومیٹر فی سیکنڈ ہوندی ہے۔ اِیں رفتار نال زحل تقریباً 30 زمینی سالاں وِچ سجھ دے گِرد ہِک چکر مکمل کریندے۔ زحل دے مدار دی نوعیت دے اعتبار نال زحل اَتے سجھ دا درمیانی فاصلہ 15.5 کروڑ کلومیٹر تئیں گھٹ تھی سڳدے۔
حلقے
[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]زحل کوں اِیندے حلقیاں دی وجہ توں زیادہ ڄاݨیا ویندا ہے جیہڑے اِینکوں اَساݙے نظام شمسی دا منفرد ترین سیارہ بݨیندِن۔ اِیہ حلقے زحل دے خطِ استوا توں 6٫630 توں گِھن تے 1٫20٫700 کلومیٹر اُتّے تئیں پَھیلے ہوئے ہِن۔ اِنہاں دی اوسط موٹائی 20 میٹر ہے اَتے 93 فیصد پاݨی دی برف اَتے 7 فیصد کاربن تے مشتمل ہوندن۔ اِنہاں ذراں دا حجم دُھوڑ دے ذرے توں گھِن تے چھوٹی گاڑی تئیں تھی سڳدے۔ اِنہاں حلقیاں بارے ݙو آراء ہِن۔ پہلی رائے وِچ اِیہ حلقے کہیں سابقہ چندر دی باقیات ہِن جݙاں جو ݙوجھی رائے وِچ اِیہ حلقے اُوں مادے دا باقی حِصہ ہِن جہیں توں زحل بݨیا ہا۔ کُجھ مرکزی حلقیاں وِچ موجود برف زحل دے ہِک چندر دے برفانی آتش فشاناں توں آئی ہے۔
قدرتی چاند
[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]زحل دے گھٹ توں گھٹ 62 چاند ہِن۔ ٹائیٹن سبھ توں وݙا اَتے زحل دے گِرد موجود سارے مادے دے 90 فیصد دے برابر ہوندے۔ اندازہ ہے جو ݙوجھے وݙے چندر ریا دے گِرد اِیندا اپݨا حلقیاں دا نظام ہے۔ ٻئے چندراں وِچُوں 34 دا قطر 10 کلومیٹر توں گھٹ ہے اَتے باقی 14 اینجھے ہِن جِنہاں دا قطر 50 کلومیٹر توں گھٹ ہے۔ عام طور تے اِنہاں چندراں کوں یونانی دیومالائی داستان دے کرداراں تے ناں ݙِتا ویندے۔
مہم دی ابتدا
[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]زحل دی چھان بین ترائے دوراں وِچ ونڈی ہوئی ہے۔ پہلے یعنی قدیم دور وِچ جݙاں تمام تر مشاہدات انسانی اکھ نال بغیر کہیں آلے دی مدد دے کیتے ویندے ہَن جݙاں دوربین ایجاد کائنا تھئی ہئی۔ 17ویں صدی توں بتدریج دوربیناں وِچ جِدّت پیدا تھیوݨ لڳی اَتے زمین توں دوربین دی مدد نال مشاہدات کیتے ونڄݨ لڳے۔ اِیندے بعد خلائی جہاز جیویں کہ خلائی جہازاں دی مدد نال مشاہدات کیتے ونڄݨ لڳے۔
قدیم مشاہدات
[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]زحل کوں قدیم دور توں ڄاݨیا ویندا ہے۔ قدیم دور وِچ اِینکوں نظام شمسی دے زمین توں علاوہ ٻئے پنڄ معلوم سیاریاں وِچ سبھ توں پرے منیا ویندا ہا۔ بابل دے ستارہ شناس لوکاں اِیندی نقل و حرکت دی باقاعدہ دستاویزی تحریر تیار کیتی۔ اِیندے علاوہ ہندو مت اَتے یہودیت وِچ وی اِیندا ذکر مِلدے۔
یورپی مشاہدات (17ویں توں 19ویں صدی)
زحل دے حلقیاں کوں ݙیکھݨ کیتے گھٹ توں گھٹ 15 ملی میٹر قطر دی دوربین دا ہووݨ ضروری ہوندے۔ اِیں وجہ توں 1610 وِچ پہلی واری اِنہاں حلقیاں دا مشاہدہ گلیلیو نے کیتا۔ وَل وِی گلیلیو دا خیال ہا جو زحل دے گِرد ݙوہَیں پاسّوں ݙو چَندر موجود ہِن۔ کرسچئن ہیخز نے ٻہوں طاقتور دوربین دی مدد نال اِنہاں حلقیاں دی شناخت کیتی۔ ہیخز نے ہی پہلی واری زحل دے چندر ٹائیٹین دا مشاہدہ کیتا۔ کُجھ عرصے بعد جیوانی ڈومینکو کیسینی نے ایاپیٹس، ریا، ٹیتھی اَتے ڈیان ناں دے مزید چَندر دریافت کیتے۔ 1675 وِچ کیسینی نے ہی اِنہاں حلقیاں دے درمیان ہِک خلاء ݙِٹھا جِینکوں کیسینی دی تقسیم دے ناں توں ڄاݨیا ویندا ہے۔
1789 تئیں مزید کوئی اہم دریافت کائنا تھئی۔ وَل وِی اِیں سال ولیم ہرشل نے مزید ݙو چَندر دریافت کیتے جِنہاں دے ناں میماس اَتے انکلاڈس رکھے ڳئے۔ ہاپیروئن ناں دا چَندر متناسب شکل دا نئیں ہا اَتے اِینکوں برطانوی ٹیم نے 1848 وِچ دریافت کیتا۔
1899 وِچ ولیم ہنری پکرنگ نے فوب کوں دریافت کیتا جیہڑا بے قاعدہ چَندر ہوندے۔ ٻئے چندراں دے برعکس اِیندی مدار وِچ حرکت اُلٹی سمت وِچ ہوندی ہے۔ 20ویں صدی دے شروع توں تھیوݨ آلی تحقیق توں 1944 وِچ اِیہ ڳالھ پایا تکمیل کوں پُڄ ڳئی جو زحل دے چندر ٹائیٹن تے باقاعدہ فضاء موجود ہے جیہڑی اَساݙے نظام شمسی دے چندراں کیتے اَچھنبے دی ڳالھ ہے۔
ناسا اَتے یورپی خلائی ایجنسی دے خلائی جہاز
پائینئر 11 دا لنگھݨ
[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]زحل دے نیڑے توں پہلی واری پائینئر 11 ناں دا خلائی جہاز 1979 وِچ لنگیھا ہا۔ اِیہ خلائی جہاز زحل دے ٻَدلاں دی اُتلی سطح توں 20٫000 کلومیٹر توں وی گھٹ فاصلے توں گُزریا ہا۔ ہلکے معیار دیاں تصویراں توں زحل اَتے اِیندے کُجھ چندراں بارے کُجھ معلومات مِلیاں ہَن۔ اِیں خلائی جہاز نے زحل دے حلقیاں دا وِی مشاہدہ کیتا اَتے پتہ چَلا جو "خالی" حلقیاں کوں جݙاں سجھ دے سامݨے رکھ تے ݙیکھیا ونڄے تاں اوہ خالی کائنی ݙکھائی ݙیندے۔ اِیں خلائی جہاز نے ٹائیٹن دے درجہ حرارت دی پیمائش وِی کیتی ہئی۔ تصویراں دے دُھندلے ہووݨ دی وجہ زحل تے سجھ دا گھٹ سوجھلا پُڄݨ اَتے اُوں دور دے کیمریاں دا پُراݨا ہووݨ وی اہم وجوہات ہَن۔
وائجر دا لنگھݨ
[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]نومبر 1980 وِچ وائجر اول ناں دا خلائی جہاز زحل توں لنگھیا۔ اِیں جہاز توں اَساکوں زحل اَتے اِیندے نظام بارے پہلی واری صاف اَتے واضح تصویراں مِلیاں۔ پہلی واری زحل دے چندراں دی سطح دیاں تصویراں وی واضح ݙکھائی ݙِتیاں۔ وائجر اِیں سفر وِچ ٹائیٹن دے نیڑے توں وِی لنگھیا جِیندے توں اَساکوں اِیں چندر دی فضاء بارے اہم معلومات ڄاݨݨ کوں مِلیاں۔ ٹائیٹن دے پاسُوں لنگھݨ پاروں وائجر دا رُخ اَساݙے نظام شمسی توں باہر دی طرف تھی ڳیا۔
تقریباً ہِک سال بعد اگست 1981 وِچ وائجر دوم نے زحل دے چندراں بارے اساݙے علم وِچ ودھارا کرݨ شروع کر ݙِتا۔ زحل دے چندراں بارے مزید واضح تصویراں مِلݨ شروع تھی ڳئیاں اَتے زحل دی فضاء وِچ تھیوݨ آلیاں تبدیلیاں اَتے حلقے وی واضح تھیوݨ شروع تھی ڳئے۔ بدقسمتی نال وائجر دوم دا متحرک کیمرا اُوں ویلے پھَس ڳیا اَتے ݙو ݙینہاں تئیں منصوبے دے مطابق تصویراں کائنا گِھدئیاں ونڄ سڳیاں۔ زحل دی کشش کوں استعمال کریندے ہوئے وائجر دوم دا رُخ یورینس دی طرف کر ݙِتا ڳیا۔ اِنہاں خلائی جہازاں نے پہلے توں موجود چندراں دی تصدیق کرݨ دے نال نال نویں چَندر اَتے حلقیاں کوں وی دریافت کیتا۔
کیسینی ہیخز خلائی جہاز
یکم جولائی 2004 کوں کیسینی ہیخز ناں دا خلائی جہاز زحل دے مدار وِچ داخل تھی تے اِیندے گِرد گھمݨ لگ ڳیا۔ مدار وِچ داخل تھیوݨ توں پہلے اِیں خلائی جہاز نے زحل دے نظام دا چنڳی طرح جائزہ گِھدا ہا۔ جون 2004 وِچ اِیہ فوب دے نیڑے توں لنگھیا اَتے اَساکوں اِیندے بارے بہترین تصویراں اَتے مواد بھیجیا۔
کیسینی پِھر زحل دے سبھ توں وݙے چندر ٹائیٹن دے کولُوں لنگھا اَتے ریڈار نال گِھدی ڳئی تصویراں توں پتہ چَلدے جو ٹائیٹن تے وݙیاں جھیلاں اَتے اِنہاں دے ساحل دے علاوہ جزیرے اَتے پہاڑ وی موجود ہِن۔ ݙو واری ٹائیٹن دے نیڑے توں لنگھݨ دے بعد کیسینی نے 25 دسمبر 2004 کوں ہیخز ناں دا ہِک نکا سیارہ ٹائیٹن دُو روانہ کر ݙتا۔ 14 جنوری 2005 کوں ہیخنز جہاز ٹائیٹن دی سطح تے پُڄ ڳیا اَتے تصویراں دی ٻہوں وݙی مقدار بھیجݨ لگ ڳیا۔ اِیہ تصویراں ٹائیٹن دی سطح تے لَہعݨ دے عمل اَتے لَہوݨ دے بعد فضاء اَتے سطح نال متعلق ہَن۔ 2005 وِچ کیسینی نے ٹائیٹن دے گِرد کئی چَکّر لائے اَتے ٹائیٹن اَتے ٻئے برفانی چندراں دیاں تصویراں بھجیندا رِہیا۔ 23 مارچ 2008 کوں کیسنی ٹائیٹن توں اڳوں روانہ تھی ڳیا۔
2005 توں سائنسدان ٹائیٹن تے آسمانی بجلی دا مشاہدہ کریندے پئے ہِن۔ اِیں بجلی دی شدت زمینی بجلی توں تقریباً 1000 گُنا زیادہ ہے۔
2006 وِچ ناسا نے مطلع کیتا کہ کیسینی نے زحل دے چندر انکلیڈس تے مائع پاݨی ڳول گِھدّے ۔ اِیہ پاݨی آتش فشانی گیزراں توں نِکلدا پیا ہا۔ تصویراں وِچ برفانی موریاں توں مائع پاݨی نِکلدا ہویا ݙیکھیا ونڄ سڳدے۔ ہِک سائنسدان دے مطابق اَساݙے نظام شمسی دے ٻئے چندراں تے مائع پاݨی کئی کلومیٹر گہری برف دی تہہ دے تلے لُکیا ہویا ہے۔ وَل وِی انکلیڈس تے اِیہ پاݨی سطح توں کُجھ میٹر ہی تلے ہے۔ مئی 2011 وِچ ناسا دے سائنسداناں نے اعلان کیتا ہے جو نظام شمسی وِچ زمین دے بعد ݙوجھا سبھ توں زیادہ رہوݨ دے قابل چَندر انکلیڈس ہے۔
کیسینی خلائی جہاز دی بھیجی ہوئی تصویراں توں ٻہوں سارے ٻئے حیران کُن انکشافات وِی تھئے ہِن جِنہاں وِچ ہِک نویں حلقے دی دریافت وِی شامل ہے۔ جولائی 2006 وِچ کیسینی دیاں تصویراں نے ٹائیٹن دے قطب شمالی تے مائع ہائیڈروکاربن دیاں جھیلاں دریافت تھئیاں ہِن۔ اِنہاں دی تصدیق جنوری 2007 وِچ تھئی ہئی۔ مارچ 2007 وِچ ٹائیٹن دی قطب شمالی دے نیڑے ہائیڈروکاربن دے سمندر دریافت تھئے ہِن۔ اِنہاں وِچُوں سبھ توں وݙا بحیرہ کیسپئن دے برابر ہے۔ اکتوبر 2006 وِچ زحل دے قطب جنوبی تے 8٫000 کلومیٹر قطر دا ہری کین یعنی سمندری طوفان وِی دریافت تھیا ہے۔
2004 توں 2 نومبر 2009 تئیں کیسینی نے زحل دے اٹھ نویں چَندر دریافت کیتے جِنہاں دی تصدیق کیتی ونڄ چُکی ہے۔ زحل دے گِرد 74 چکر پورے کرݨ دے بعد اِیں خلائی جہاز دا بنیادی مقصد 2008 وِچ پورا تھی ڳیا ہا۔ وَل وِی بعد وِچ مشن وِچ توسیع کریندے ہوئے اِینکوں ستمبر 2010 تئیں وَدھا ݙِتا ڳیا۔ مزید توسیع دے بعد اِیہ مشن 2017 تئیں وَدھا ݙِتا ڳیا ہے جِیندے وِچ زحل دے تمام موسم دا جائزہ گِھدّا ونڄ سڳے۔
مشاہدہ
[لکھو | ماخذ وچ تبدیلی کرو]زمین توں عام اکھ نال ݙٹھے ونڄݨ آلے پنڄ سیاریاں وِچُوں زحل سبھ توں پرے ہے۔ اولین ستارہ شناس اِینکوں 1781 تئیں اَساݙے نظام شمسی دا آخری سیارہ منیندے ہَن۔ اِیں سال یورینس دی دریافت تھئی ہئی۔ زحل دے گِرد موجود حلقیاں کوں ݙیکھݨ کیتے زیادہ تر لوکاں کوں دوربین دی ضرورت پوسی جہیں دی طاقت گھٹ توں گھٹ 20 ایکس ہووݨی چاہیدی ہے۔ زحل اَتے اِیندے حلقیاں کوں ݙیکھݨ کیتے چنڳا ویلا اُوہ ہوندے جݙاں زمین سجھ اَتے زحل دے درمیان موجود ہووے۔