ریتاں رسماں

اللہ ساری کائنات دے جوڑے پیدا کیتن ، نہ صرف انسان بلکہ حیوان تے جمادات و نباتات دے وی جوڑے پیدا کیتے ڳن ، جیویں نر خجی تے مادی خجی ، نر کیکر تے مادی کیکری ، ایویں ٹالھی تے نر ٹالھی ۔ ایویں سیاݨے ݙسیندن جو لوظ مذکر ، مونث ہوندن تاں ایندا مطلب اے ہوندے جو انسانی افزائش نسل والی کار لفظ نر مادی دے ملاپ نال وی وجود اچ امدن ۔ انہاندی پیدائش تے پرورش تھیندی اے ، او وݙے تھیندن تے بعد اچ انہاندیاں شادیاں تے انہاندیاں اولاداں وی تھیندین ۔ ایویں انسانی زندگی وچ شادی دے ایں عمل اچ خاص اہتمام کیتا ویندے ۔ شادی وچ مختلف قومیں وچ مختلف انداز دے رسمیں ریتیں توں گزار تے گھوٹ کنوار ہک’’ جوڑ ‘‘ تھیوݨ دی منزل تے پُڄدن ۔ ظہور احمد دھریجہ اپݨے بچپن دے یادیں کوں تازہ کریندئیں ہوئیں اپݨی وستی اِچ شادئیں دا ذکر کیتے۔ آپ لکھدن:

’’سرائیکی وسیب وچ ڳنڈھیں اوں رسم کوں سݙیندن جئیں وچ رشتے دی ڳالھ پکی تھی ونڄے ، شادی دی تریخ مقررر کرݨ کوں ڳنڈھیں سݙیا ویندے ۔ ڳنڈھیں یا میعاذ کیتے پُتریتے پاسوں برادری دے لوک دھیتے پاسے ویندن ، دھیتیں توں شادی دی تریخ گھندن ۔ شادی دی تریخ طے تھی ونڄݨ دے بعد دعا منگائی ویندی اے تے تپاشے ونڈیئے ویندن ، کہیں جاہ تے پوپ یا چھوہارے وی ونڈائے ویندن۔ شادی دی پہلی تے اہم رسم کانڈھا ہے ، کانڈھے وی ہر رسم دے انج ہوندن ، مثلاً معیاذدا کانڈھا، میندی دا کانڈھا ، مینڈھی دا کانڈھا ، پھنڈر لیک دا کانڈھا ، جُنڄ دا کانڈھا ، کجھ علاقے وچ تاں جھمر دا کانڈھا وی ݙتا ویندے ۔ ایں کانڈھے دے وی ݙو حصے کیتے ڳن مثلاً سکھݨی جھمر دا کانڈھا ، ایندے وچ جھومری صرف جھمر کھیݙ کھیݙ تے سکھݨے پیٹ گھر ول ویسن تے روٹی سمیت جھمر دے کانڈھے وچ روٹی بھاڄی مل ویندی اے۔پہلے اے تھیندا ہا جو شادی توں ہفتہ پہلے دول تے نغارے والے آ ویندے ہن ، ݙینھ کوں وقفے وقفے دے بعد رات کوں وݙی نوبت تھیندی ہئی، جھمر دے پِڑ مچدے تے خوشیں دے راند رسیندی ہئی، نغارچی مختلف دھریں نال واڄ ونڄیندا ہا ، جیویں جیویں جھمریں دا انداز بدلدا وینداے ایویں نغارے دے ردھم وی بدل ویندن ، لوک نغارچی کوں ویلھاں ݙیندن ، اڄ کل شادی تے سپیکر تے ٻئے مرݨے پوترے آ ڳن۔

حوالہ

ظہور احمد دھریجہ دی سرائیکی ادبی خدمات دا جائزہ (مقالہ نگار: شائستہ ظہور،بہاء الدین زکریا یونیورسٹی ملتان)  نگران مقالہ: ڈاکٹر محمد ممتاز خان کلیانی