رائے چچ دا عروج

چِھین٘ویں صدی عیسوی وِچ ملتان ہِک صوبہ دی حیثیت نال مملکت سندھ دے تابع ہَئی۔ اِیں سلطنت دی راجدھانی دا ناں الرور اَتے الور ݙسایا وین٘دا ہے۔ اِین٘دے کھنڈر روہڑی جنکشن اَتے خیر پور دے وِچالے لبّھے ہِن۔ آپ روہڑی "رور" یا "الرور" دی وِڳڑی ہوئی شکّل ہے۔ جہڑیلے "رور" دی سِلھ نال سِلھ وڄ ڳئی اَتے قصر تے ایوان سَٹ تے بھوئیں دے برابر کر ݙِتّے ڳئے تاں بھکر دے نیڑے ہِک ٻئی اَبادی نے جنم گِھدّا جہڑی "رور" نال موسوم تھئی۔ اَتے وَل امتدادِ زمانہ نال روہڑی بݨ ڳئی۔ المختصر پہلے "رور" اُتے "ساہسی رائے" ناں دا ہِک راجہ حکومت کرین٘دا ہَئی اون٘دے مرݨ تے راجہ شری ہریش مسند نشین تھیا اَتے اُوں نے آپݨی سلطنت کوں چار صوبیاں وِچ ونڈایا ۔

1. برہمن آباد۔
2. سیوستان۔
3. اسکلندہ۔ (اِین٘دے کھنڈرات ٹھٹھہ گھلواں دے نیڑے مِلدے ہِن۔
4. ملتان۔

اسکلندہ

اسکلندہ وِچ ترے مشہور قلعے شامل ہَن:

تلواریہ

اِین٘دے کھنڈرات لودھراں کنوں شرق دے پاسے ݙو میل دے پندھ اُتے واقع ہن۔

چاچ پور

اِیں شہر دے کھنڈرات واہی سلامت رائے اَتے مانک دے وِچالے ملدے ہن کیوں جو ہُݨ اِین٘دے اُتّے حضرت پیر اجمل سلطان دا مزارِ پُر انوار ہے اِیں کِیتے اِیں کھنڈر دا ناں وی پیر اجمل سلطان پے ڳیا ہے۔ پہلے دریائے ستلج دا لانگھا اِیں شہر دے نیڑے ہَئی اَتے اِیہ ٻہوں با رونق شہر ہَئی پَر جہڑیلے دریا نے رُخ بَدلیا تاں اِیہ شہر ویران تھی ڳِیا۔ عوام نے اِین٘دی نسبت جہڑے قصے مشہور کر رکّھے ہَن اُنّھاں وِچ کُئی صداقت کائے نِھیں۔

شہر بانبیہ

اِیہ شہر اسکلندہ کنوں ترے میل جنوب کوں ستلج دی مغربی ٹِنڳ دے مَݨ تے اَباد ہَئی این٘دے کھنڈرات ٻہوں پَرے تئیں پھیلے ہوئے ہن جین٘دے نال اندازہ تھیندا ہے جو اِیہ شہر کئیں زمانے وِچ ݙاڈھا لَمّا چوڑا اَتے ٻہوں با رونق ہوسی۔ پَر ہُݨ کھنڈرات دے نیڑے ای غربی پاسے ہِک نِکّی جہئی وستی بمب ناں نال ملدی ہے اِین٘دے نواح وِچ بمب ناں دی ہِک قوم وی اَباد ہِے۔

ملتان

صوبہ ملتان وِچ سکہ، برہما پور، کروڑ، اشہار اَتے کمبھ وغیرہ شامل ہَن۔ سکّہ کوں ہُݨ سرور شکوٹ آہدے ہِن۔ کہروڑ ضلع ملتان دی سب تحصیل ہے۔ اشہار اَتے کمبھ کنوں شئیت تلمبہ اَتے دنیا پور ای مُراد ہوسِن۔

دار السلطنت

راجہ بنفسِ نفیس "الرور" وِچ رہندا ہَئی اَتے کروان، قیقان اَتے نیر ہاس براہِ راست اُون٘دی آپݨی نگرانی وِچ ہَن۔

راجے دی بدلی

راجہ دی اَخِیرلی عمر وِچ شاہ نیمروز نے اُون٘دے اُتے حملہ کِیتا۔ جین٘دے وِچ سی ہرش لڑدا ہوئیا ماریا ڳِیا۔ اُون٘دے مرݨ دے بعد امراء نے اُون٘دے پُتر ساہسی رائے کوں تخت نشین کِیتا۔ اُون٘دے زمانے وِچ سیلاج پنڈت دا چھوہَر چچ ممولی کلرک دی حیثیت نال بھرتی تِھیا۔ اَتے ترقی کرین٘دے کرین٘دے راجہ دا پرائیویٹ سیکرٹری بݨ ڳِیا۔ ۔ راجہ دی راݨی سوبھن دیوی این٘دے اُتے سو جان نال فِدا ہَئی۔ جہڑیلے راجے دا انتقال تِھیا تاں اُوں نے چچ کوں سندھ دے تخت اُتے ٻِلھا ݙِتّا۔ آنجہانی راجہ دے ہِک قریبی ساکدار راجہ مہرت نے این٘دے اُتے حملہ کِیتا۔ پَر رور دے نیڑے لڑدا ہوئیا ماریا ڳِیا۔ اُون٘دے بعد راجہ چچ نے ملتان دا رُخ کِیتا۔ پہلے شہر بانبیہ کوں فتح کِیتا۔ اُون٘دے بعد اسکلندہ اُتے آپݨاں پرچم لہران٘دے ہوئے سکہ ۔ اپڑیا۔ ممولی جھڑپ دے بعد سکّہ دے حاکم نے شکست کھادی اَتے قلعہ چھوڑ کے بَھڄ ڳِیا۔

رائے چچ دا ملتان اُتے حملہ

ملتان دا راجہ بجے راؤ زوراور لشکر گِھن تے نِکلیا۔ اُوں نے پوری شدّت نال چچ اُتے حملہ کِیتا، پَر اُوکوں شکست نہ ݙے سڳیا اَتے قلعہ بند تھی ٻیٹھا، اُوکوں کشمیر کنوں کمک مِلّݨ دی توقع ہَئی۔ جہڑیلے اُݙّوں کُئی مَدَت نہ مِلّی تاں اُوں نے چچ نال صُلح کر گِھدّی، اَتے آپݨے متعلقین سمیت قلعہ وِچوں نِکل ڳیا اَتے چچ فتح تے نصرت دے پھریر نال لہران٘دا ہوئیا ملتان وِچ وڑ آیا۔

ملتان دی فتح تے نظام

چچ نے مندر وِچ وَڑ تے دیوتاؤاں دے اَڳّوں سرِ اِرادت نِوایا نذرانے چڑھائے۔ ہِک ٹھاکر کوں شہر دا حاکم مقرر کِیتا اَتے اُون٘دے بعد کشمیر کَن قدم ودھائے۔ بجے راؤ دے مغلوب تِھیوݨ نال چچ دا اِیہجاں رعب ٻہہ ڳِیا ہَئی جو ہر پاسے دے حکام آپوں آپ مطیع تھی ڳئے۔ برہما پور، کروڑ اَتے اشہار دے حکمراناں نے وی سرِ اطاعت نِوا ݙِتّا۔ ہُݨ راجہ چچ کمبھ اَتے کشمیر کَن وَدّھیا اَتے اِنّھاں مُلکاں کوں فتح کرݨ دے بعد وَلدا رور وَل ڳِیا۔ چالہیہ ورھیاں حکومت کرݨ دے بعد 50 ہجری وِچ چچ نے انتقال کِیتا۔

ٻِیا ݙیکھو

• چندر گپت موریا۔
• بکرما جیت۔
• راجہ داہر۔
• راجہ ہرناکشپ۔

حوالے

۔