خلیہ
خَلیہ (عربی: خلية. فارسی: یاخته. انگریزی: Cell) تمام جانداراں دی ساخت تے فعل دی اکائی ہے۔ سوکھے لوظیں وچ جیویں جو مکان سلہاں توں مل تے بݨدا ہے تے سلہ ہی مکان دی بنیادی اکائی ہے۔ ایویں ای انسان تے تمام جاندار خلیاں کنوں مل تے بݨدے ہن تے خلیہ ہی انسان تے تمام جانداراں دی بنیادی اکائی ہے۔ عمومی طور تے خلیہ کوں تمام زندہ اجسام دی بنیادی ساختی تے فعلیاتی اکائی تصور کیتا ون٘ڄ سڳدا ہے، پر ول اے خلیہ وی اپݨے آپ وچ مزید ذیلی ساختی تے فعلیاتی اکائیاں توں مل تے بݨیا ہوندا ہے۔۔ ہک خلیہ او تمامی افعال (مثلاً تغذیہ تے نمو، اخراج تے تولید تے تنفس وغیرہ) انجام ݙیندا ہے جو کہیں جاندار کوں حیات دی بقا کیتے درکار ہوندے ہن۔
خلیات دیاں ݙو بنیادی قسماں:
1- حقیقی المرکز تے
2- بدائی المرکز کوں ہک اظہاری خاکے دی مدد نال ݙکھایا ڳیا ہے۔
ہک واحد خلیہ اپݨے طور تے ہک آزاد جسم دی حیثیت وچ وی زندگی بسر کر سڳدا ہے ایویں اجسام کوں یک خلوی (unicellular) جاندار آکھیا ویندا ہے جݙاں جو ہک توں زائد خلیات توں مل کے بݨݨ والے جانداراں کوں کثیر خلوی (multicellular) جاندار آکھیا ویندا ہے، ایویں کثیرخلوی جانداراں وچ خلیات دی تعداد مختلف انواع وچ مختلف ہوندی ہے جو کجھ سو توں گھن تے ارباں تک پُڄ سڳدی ہے، مثلاً انسانی جسم وچ تقریباً ہک سو کھرب (10،000،000،000،000) خلیات ہوندے ہن۔ واضح رہوے جو تعداد دی ایہ مقدار صرف ہک ممکنہ حد تک درست لاتا ڳیا اندازہ ہے۔
ہک مثالی خلیہ
ہک مثالی خلیے کوں بنیادی طور تے ترے وݙے یا اہم حصیاں وچ تقسیم کیتا ون٘ڄ سڳدا ہے
1-خلیاتی جھلی (cell membrane) جیرھی خَلیہ کوں ولیٹھی ہوئی ہے تے خلیے دے اندر دی فضا یعنی درون خَلیہ کوں بیرونی فضاء (بیرون خَلیہ) توں جدا کریندی ہے
2-ہیولی یا خَلیہ مائع (cytoplasm)
3-مرکزہ (nucleus)