تور

شاہنامہ وچ تور بادشاہ فریدون دا ݙوجھا پتر ہئی۔ فریدون نے سلطنت دی تقسیم دے ویلے اونکوں توران (ترکستان) اتے چین دا علاقہ ݙتا ہئی۔ تور نے اپݨے وݙے بھرا سلم دے نال مل کے اپݨے چھوٹے بھرا ایرج کوں قتل کر ݙتا، جیندے نتیجے وچ ایران اتے توران دے درمیان طویل لڑائیاں دا سلسلہ شروع تھیا۔ ایرج دے پتر منوچہر نے جوان تھیوݨ تے تور اتے سلم تے حملہ کیتا اتے بحیرہ خزر دے شمال وچ انہاں کوں شکست ݙتی۔

تاریخی طور تے، لفظ "تور" مختلف شکلاں وچ وسط ایشیا اتے برصغیر وچ پایا ویندا ہے۔ اوستا وچ اے "تورہ"، پراناں وچ "ترشکا" اتے پشتو وچ "تور" (بمعنی تلوار) ہے۔ قدیم زمانے وچ "تور" توں مراد توران یا ترک ڳھدے ویندے ہن۔ برصغیر تے شمال مغرب توں حملہ کرݨ والیاں کوں ترشکا آکھیا ویندا ہئی، بعد وچ اے لفظ مسلماناں اتے ول ترکاں کیتے استعمال تھیوݨ لڳا۔ راجپوتوں دا ہک خاندان توار سݙویندا ہئی۔

افغاناں دے شجرہ نسب وچ وی تور توں بݨے کلمات ملدن، جیویں تور من، تور کش اتے تورجن۔ ترخان خراسان دا ہک قدیم قبیلہ ہئی اتے ایں ناں دا معرب "طرخان" ہے۔ البیرونی اتے ابن خرابا نے طرخان کوں سمرقند دے بادشاہ دا لقب لکھا ہے۔

سفید ہن دے سربراہ دا ناں ٹورامن ہئی اتے خٹکاں دے مورث اعلیٰ دا ناں وی ایہو ہئی۔ توراکینہ چنگیز خان دے پوہترے اوکتائی دی ذال دا ناں ہئی۔ سندھ وچ سومروں دے پہلے دارالحکومت دا ناں مہاتم تور یا محمد تور ہئی۔ بلوچستان وچ ہک ریاست توران دے ناں توں موجود ہئی۔ راجپوتیں دا ہک خاندان توار ہئی جئیں دہلی کوں ولا آباد کیتا۔

ایں بحث توں اے نتیجہ اخذ کیتا ونڄ سڳدا ہے کہ لفظ "تور" مختلف شکلاں وچ وسط ایشیا، برصغیر اتے افغانستان وچ رائج ریہا ہے اتے انہاں تمام قوماں دا تعلق کہیں نہ کہیں طرح وسط ایشیا توں ریہا ہے۔ افغاناں دا اپݨے جد امجد دے طور تے طالوت دا دعویٰ غالباً ایں لفظ "تور" توں نسبت دی وجہ توں ہے، جینکوں معرب کر کے "طور" اتے ول شجرہ نسب وچ طالوت قرار ݙتا ڳیا۔