اکا مہادیوی

اکا مہادیوی (تقریباً 1130–1160) کناڈا ادب دی ہِک ابتدائی شاعرہ ہَن تے 12ویں صدی وچ قائم تھیوݨ والے لنگایت مت دی ہِک ممتاز رکن ہَن۔ اُنھاں دے 430 وچن (ہِک قسم دے خودکار صوفیانہ نظماں)، تے ݙو مختصر تحریراں جیڑھے "منتروگوپیا" تے "یوگانگاٹریویدھ" دے ناں نال ڄاݨیاں ویندیاں ہِن، کوں کناڈا ادب وچ اُنھاں دے مشہور تعاوناں دے طور تے ڄاݨیاں ویندا ہِے۔ اصطلاح "اکا" ("وݙّی بھیݨ" یا "ماں") اُنھاں کوں بسوانݨ، سدھاراما، تے الاما پرابھو جئیں سنتاں دے ذریعے ݙِتّا ڳیا ہِک اعزازی خطاب ہئی جیڑھا "انو بھاوا منٹپا" وچ تھیوݨ والے روحانی مباحثاں وچ اُنھاں دے اعلیٰ مقام دی نشاندہی کریندا ہئی۔ اُنھاں کوں کناڈا ادب تے کرناٹک دی تاریخ وچ ہِک وݙّی زنانی شخصیت دے طور تے ڄاݨیاں ویندا ہِے۔ اوہ خیال کریندیاں ہَن جو خدائے شیوا ('چنݨا ملیکارجݨ') اُنھاں دا شوہر ہِے (روایتی طور تے اِسنوں 'مدھور بھاوا' یا 'مدھوریا' قسم دی عقیدت سمجھیا ویندا ہِے)۔

سوانح حیات

اکا مہادیوی ہندوستان دی ریاست کرناٹک دے شویموگا دے نیڑے اُڈُتادی وچ تقریباً 1130 وچ پیدا تھئِیاں۔ کجھ علماء دا خیال ہِے جو اوہ نرمل شیٹھی تے سُمتی دے ہِک جوڑے دے ہاں پیدا تھئِیاں ہَن، جیڑھے ݙُون٘ہاں پارما شیوا دے عقیدت مند ہَن۔ مغربی ذرائع دا دعویٰ ہِے جو اُنھاں دی زندگی دے بارے وچ ٻہوں گھٹ ڄاݨکاری ہِے، حالانکہ اِیہ ہندوستانی ہیگیوگرافک، لوک تے مِیتھولوجیکل دعوےآں دا موضوع رہی ہِے، جیڑھے زبانی روایت تے اُنھاں دے اپݨے بولیاں تے مبنی ہِن۔ مثال دے طور تے، اُنھاں دے ہِک بولیاں وچ اِیہ درج ہِے جو اُنھاں نے شیوا دی پیروی کِیتے اپݨے پیدائشی مقام تے خاندان کوں چھوڑ ݙِتّا۔

تھارو تے لالیتا وی ہِک دعویٰ درج کریندے ہِن جو ہِک مقامی جین بادشاہ کوشیکا اُنھاں نال شادی کرݨ دا خواہشمند ہئی، لیکن اُنھاں نے اِسنوں مسترد کر ݙِتّا، تے دیوتا پارما شیوا دی عقیدت دے دعوے کوں پورا کرݨ دا انتخاب کِیتا۔ بہرحال، اِس بیان دی بنیاد بݨݨ والے قرون وسطی دے ذرائع مبہم تے غیر حتمی ہِن۔ اِنہاں وچ اُنھاں دے ہِک نظم، یا وچناں دا حوالہ ݙِتّا ڳیا ہِے، جیندے وچ اوہ بادشاہ نال شادی کرݨ کِیتے ترِیں شرطاں رکھدیاں ہِن، جیندے وچ اِیہ وی شامل ہِے جو اوہ اپݨا وقت عقیدت یا ٻئے علماء تے مذہبی شخصیتاں نال ڳالھ مُہاڑ وچ گزارݨ دا انتخاب کر سڳدیاں ہِن، بادشاہ دے نال کائنی۔ قرون وسطی دے عالم تے شاعر ہری ہر اُنھاں دی سوانح حیات وچ اِیہ تجویز کریندے ہِن جو شادی محض نمائشی ہئی، جݙݨ جو چماسارا دے ٻئے بیاناں وچ اِیہ درج ہِے جو شرطاں قبول کائنی کِیتیاں ڳئِیاں تے شادی کائنی تھئی۔

ہری ہر دا بیان اِیہ وی ݙسدا ہِے جو جݙݨ بادشاہ کوشیکا نے اُنھاں دیاں شرطاں کوں توڑ ݙِتّا تاں اکا مہادیوی نے محل کوں چھوڑ ݙِتّا، اپݨیاں تمام جائیداداں بشمول کپڑے ترک کر تے پارما شیوا دے گھر سرشیلَم دا سفر کِیتا۔ متبادل بیاناں وچ اِیہ درج ہِے جو اکا مہادیوی دا ترکِ دنیا دا عمل بادشاہ دے اُنھاں دے پیشکش کوں مسترد کرݨ دے بعد دے خطرات دا جواب ہئی۔ اِیہ ممکن ہِے جو اُنھاں نے کلیان شہر دا دورہ کِیتا ہووے، جِتھاں اُنھاں دی ملاقات لنگایت تحریک دے ݙو ٻئے شاعراں تے ممتاز شخصیتاں الاما تے بساوا نال تھئی۔ اِیہ خیال کِیتا ویندا ہِے جو اپݨی زندگی دے آخر وچ اُنھاں نے سرشیلَم دے پہاڑاں دا سفر کِیتا، جِتھاں اوہ ہِک سنیاسی دے طور تے رہیاں تے آخر کار اِتھائیں وفات پا ڳئِیاں۔ اکا مہادیوی دے ہِک وچناں وچ اِیہ درج ہِے جو اُنھاں دی زندگی دے آخر وچ بادشاہ کوشیکا اُنھاں دا دورہ کِیتا تے اُنھاں توں معافی منگی۔

An idol of Akkamahadevi installed in a temple at her birth-place، Udathadi

A statue of Akkamahadevi installed at her birth-place، Udathadi