الینراوسٹرم

الینر اوسٹرم
سانچہ:رمز لغة واسمها
معلومات شخصیت
پیدائشی نام	سانچہ:رمز لغة واسمها  زمرہ:پیدائشی نام ویکی ڈیٹا سے ماخوذ
{{:لاس اینجلس, ریاستہائے متحدہ امریکاLos Angeles|پیدائش|تاریخ پیدائش}}	لاس اینجلس, ریاستہائے متحدہ امریکا
وفات	سانچہ:تاریخ وفات اور عمر Bloomington, انڈیانا, United States
شہریت	United States
قومیت	American
مناصب
عملی زندگی
مادر علمی	UCLA
پیشہ ورانہ زبان	P1412
مؤثر شخصیات	فریڈریک ہایک John R. Commons Herbert Simon جیمز ایم۔ بچانن
متاثر شخصیات	Clark Gibson
اعزازات
2009 Nobel Memorial Prize سانچہ:صغیر John J. Carty Award 2001 US National Academy of Sciences electee 1999 Johan Skytte Prize in Political Science

زمرہ:صفحات مع کثیر میڈیاcolorrepec_prefixcontributionsspousesrepec_idschool_traditionimage_sizeopposedinstitutionfieldnamebirth_name

ایلینور کلیر "لِن" اوسٹروم (نیاوان؛ 7 اگست 1933ء - 12 جون 2012ء) ہک امریکی سیاسی سائنس دان تے سیاسی معیشت دان ہَن جنّھاں دا کم نیو انسٹی ٹیوشنل اکنامکس تے سیاسی معیشت دی بحالی نال جُڑیا ہویا ہئی۔ 2009ء اچ، انّھاں کوں معاشیات اچ نوبل میموریل انعام ڈتا ڳیا انّھاں دے "معاشی گورننس دے تجزیے، خاص طور تے کامنز" کِیتے، جیڑھا انّھاں نے اولیور ای ولیمسن دے نال شیئر کِیتا؛ اوہ ایہ انعام جِتن والی پہلی زنانی ہَن۔

یو سی ایل اے توں سیاسی سائنس اچ تربیت گِھنݨ دے بعد، اوسٹروم 47 سال تائیں انڈیانا یونیورسٹی بلومنگٹن اچ فیکلٹی ممبر ہَن۔ 1960ء دی دہائی توں شروع تِھیندے ہوئے، اوسٹروم وسائل دے انتظام دی پالیسی اچ شامل ہَن تے ہک تحقیقی مرکز، ورکشاپ ان پولیٹیکل تھیوری اینڈ پالیسی اینالیسس بݨایا، جیڑھا دنیا بھر توں مختلف علوم دے سائنسداناں کوں راغب کریندا ہئی۔ انّھاں دا مرکز یونیورسٹی دے لیکچراں تے سخت درجہ بندی دے بجائے ورکشاپ دے اصول تے کم تے پڑھایندا ہئی۔ اپݨے کیریئر دے آخر اچ، انّھاں دا اریزونا اسٹیٹ یونیورسٹی نال تعلق ہئی۔

اوسٹروم نے کئی سالاں توں لوکاں تے ماحولیاتی نظام دے تعامل دا مطالعہ کِیتا تے ݙکھایا جو گروہاں (برادریاں، کوآپریٹیواں، ٹرسٹاں، ٹریڈ یونیناں) دے ذریعے ختم تِھیوݨ والے وسائل دا استعمال عقلی تے وسائل دے خاتمے کوں روک سڳدا ہِے بغیر کہیں ریاستی مداخلت یا نجی ملکیت والیاں مارکیٹاں دے۔

ابتدائی حیاتی تے تعلیم

ایلینور کلیر اوان دی جم لاس اینجلس، کیلیفورنیا اچ لیہ ہاپکنز، ہک موسیقار، تے ایڈریان اوان، ہک سیٹ ڈیزائنر دے گھر تِھئی۔ انّھاں دے والدین انّھاں دی حیاتی دے شروع اچ ای علیحدہ تِھی ڳئے، تے ایلینور زیادہ تر اپݨی ماں دے نال رہیاں۔ اوہ اپݨی ماں دے نال ہک پروٹسٹنٹ چرچ ویندی ہَن تے اکثر ہفتے دے آخر اچ اپݨے پیو دے یہودی خاندان دے نال گُزاردی ہَن۔ ڈپریشن دے بعد دے دور اچ طلاق یافتہ دستکاراں دے گھر وݙی تِھیوݨ دے بعد، اوسٹروم نے خود کوں "غریب ٻال" آکھیا۔ انّھاں دی وݙی تفریحی سرگرمی تیراکی ہئی، جتھاں اوہ آخر کار ہک تیراکی ٹیم اچ شامل تِھی ڳئیاں تے مقابلہ جاتی تیراکی کریندی رہیاں جݙاں تک جو انّھاں نے کالج دے اخراجات پورے کرݨ کِیتے تیراکی سکاوݨ شروع نہ کِیتا۔

اوسٹروم بیورلی ہلز ہائی اسکول دے سامݨے وݙی تِھئیں، جتھاں انّھاں نے 1951ء اچ گریجویشن کِیتا۔ انّھاں نے ایں کوں خوش قسمتی سمجھیا، کیوں جو اسکول دا کالج داخلے دا شرح بہت زیادہ ہئی۔ اوسٹروم دے جونیئر سال دے دوران، انّھاں کوں ڈیبیٹ ٹیم اچ شامل تِھیوݨ دی ترغیب ݙتی ڳئی۔ ڈیبیٹ دیاں حکمت عملیاں سکھݨ دا انّھاں دی سوچ دے طریقیاں تے گہرا اثر پیا۔ ایں انّھاں کوں ایہ احساس ݙِتّا جو عوامی پالیسی دے ݙو پاسے ہِن تے ݙوہاں پاسیاں کِیتے معیاری دلائل ہووݨ ضروری ہِن۔ ہائی اسکول دی طالبہ دے طور تے، ایلینور اوسٹروم کوں مثلثیات پڑھݨ توں روکا ڳیا ہئی، کیوں جو الجبرا تے جیومیٹری اچ چنڳے نمبراں نہ گِھنݨ والیاں ڄائیاں کوں ایہ مضمون پڑھݨ دی اجازت نہیں ہئی۔ انّھاں دے قریبی خاندان اچ کوئی وی کالج نہیں ڳیا ہئی، پر ایہ ݙیکھݨ نال جو انّھاں دے ہائی اسکول دے 90٪ طلبہ کالج ویندے ہَن، انّھاں نے ایہو "عام" ڳالھ سمجھیا۔ انّھاں دی ماں نہیں چاہندی ہئی جو اوہ کالج ویندی، ایندا کوئی فائدہ نہ ݙیکھیندی ہئی۔

اوہ یو سی ایل اے ڳئیاں، جتھاں 1954ء اچ سیاسی سائنس اچ بی اے دے نال اعزاز حاصل کِیتا۔ متعدد گرمیاں دے سیشناں تے سمیسٹراں دوران اضافی کلاساں وچ شرکت کرݨ نال، اوہ ترائے سالاں اچ گریجویشن کرݨ اچ کامیاب تِھی ڳئیاں۔ انّھاں نے لائبریری، ڈائم سٹور تے کتاب دی دکان اچ کم کِیتا تاں جو اپݨے فیس ادا کر سڳن جیڑھے $50 فی سمیسٹر ہَن۔ گریجویشن دے بعد، انّھاں کوں نوکری لبھݨ اچ دشواری تِھئی کیوں جو آجراں نے ایہ فرض کر گِھدا جو اوہ صرف استاد یا سیکرٹری دیاں نوکریاں ڳولدی پئی ہِن۔ انّھاں نے ہک ایکسپورٹ کلرک دے طور تے نوکری شروع کِیتی، جیندے کِیتے انّھاں نے شارٹ ہینڈ کورس کِیتا ہئی، جیڑھا بعد اچ تحقیقی منصوبیاں اچ چہرے توں چہرہ انٹرویو دے دوران نوٹس گِھنݨ اچ مددگار ثابت تِھیا۔ ہک سال دے بعد، انّھاں نے ہک بزنس فرم اچ اسسٹنٹ پرسنل مینیجر دی پوزیشن حاصل کِیتی جیڑھی پہلے کݙاہیں کہیں زنانی کوں سیکرٹیری دے علاوہ کہیں ٻئی پوزیشن اچ نہیں رکھی ہئی۔ ایہ نوکری انّھاں کوں گریجویٹ لیول دے کورساں اچ شرکت تے آخر کار پی ایچ ڈی پروگرام کِیتے درخواست ݙیوݨ دی ترغیب ݙتی۔

اپݨی انڈرگریجویٹ تعلیم اچ کہیں ریاضی دی کمی تے ہائی اسکول توں مثلثیات نہ پڑھݨ دی وجہ توں، انّھاں کوں یو سی ایل اے دے معاشیات دے پی ایچ ڈی پروگرام توں رد کر ݙتا ڳیا۔ انّھاں کوں یو سی ایل اے دے گریجویٹ پروگرام اچ سیاسی سائنس اچ داخلہ ݙتا ڳیا، جتھاں انّھاں نے 1962ء اچ ایم اے تے 1965ء اچ پی ایچ ڈی حاصل کِیتا۔ انّھاں دی گریجویٹ ٹیم سدرن کیلیفورنیا دے زیر زمین پاݨی دے بیسناں دے گروہ دے سیاسی معاشی اثرات دا تجزیہ کریندی پئی ہئی۔ خاص طور تے، اوسٹروم کوں ویسٹ بیسن دا جائزہ گِھنݨ دا کم سونپا ڳیا ہئی۔ انّھاں نے ایہ ڳولیا جو جݙاں مشترکہ وسائل دا استعمال افراد دے درمیان تِھیوے تاں ایندے دا انتظام کرݨ بہت مشکل ہِے۔ مقامی لوک زیادہ زیر زمین پاݨی کڈھیندے پئے ہَن تے نمکین پاݨی بیسن اچ داخل تِھیندا پیا ہئی۔ اوسٹروم اوندے توں متاثر تِھیاں جو متضاد تے اوورلیپنگ دائرہ اختیارات دے لوکاں جنّھاں نے اوندے تے انحصار کِیتا ہویا ہئی، تضادات کوں حل کرݨ تے مسئلے کوں حل کرݨ کِیتے محرک لبھے۔ انّھاں نے ایں تعاون کوں اپݨے مقالے دا موضوع بݨایا، جیڑھا "مشترکہ وسائل" دے مطالعے دی بنیاد بݨیا۔